همه دوستداران علم تغذیه و رژیم درمانی، مخصوصا آن دسته از افرادی که به دنبال بهترین راه های کاهش وزن هستند و یا ورزشکارانی که دنبال مکمل های ورزشی هستند حتما با کارنیتین و ال کارنیتین آشنایند. مکمل ها و نوشیدنی های انرژی زای حاوی ال کارنیتین ادعا می‌کنند که با تحریک متابولیسم، چربی سوزی را بیشتر کرده و در ورزشکاران باعث تقویت عملکرد بدنی می شوند. اما واقعا این ادعاها چقدر حقیقت دارند؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال بیایید مساله را از اصل و بنیان بررسی کنیم.
اصلا کارنیتین چیست؟
کارنتیتین ترکیبی مشتق شده از اسیدهای آمینه خاص است که تقریبا در تمام سلول های بدن انسان وجود دارد. کارنیتین در حقیقت اصطلاحی عمومی برای دسته ای از ترکیبات شامل ال- کارنیتین، استیل ال- کارنیتین و پروپیونیل ال- کارنیتین می‌باشد. کبد و کلیه ما کارنیتین را از دو اسید آمینه خاص تولید می‌کنند. همانطور که می دانید اسیدهای آمینه اجزای اصلی تشکیل دهنده پروتئین ها هستند و بهترین منابع پروتئین ها: گوشت، مرغ، ماهی، شیر و...
در بدن ما بیشتر کارنیتین در عضلات تجمع پیدا کرده و نقش اصلی آن تولید انرژی است. مخصوصا تولید انرژی از چربی ها و اسیدهای چرب بلند زنجیر. کارنتین همچنین نقش قابل توجهی در انتقال ترکیبات سمی به بیرون از سلول دارد و از تجمع آن ها در داخل سلول جلوگیری خواهد کرد. به دلیل داشتن این عملکردها است که کارنیتین در بیشترین غلظت در سلول های عضله اسکلتی و عظله قلبی وجود دارد که اسیدهای چرب سوخت مهمی برای آن ها هستند.در حالت عادی بدن تمام افراد به حد کافی و مورد نیاز فرد، کارنتین تولید می‌کند. در برخی افراد به دلایل بالینی و ژنتیکی ممکن است سطح کارنتین بدن از سطح مورد نیاز کمتر باشد. مانند نوزادان نابالغی که زود متولد شده اند. در این افراد کارنیتین به یک ترکیب تغذیه ای ضروری تبدیل خواهد شد.
چه غذاهایی کارنیتین را برای بدن فراهم می آورند؟
فراورده های حیوانی مانند گوشت، ماهی، ماکیان و شیر بهترین منابع اند. اما غنی ترین منبع آن را می توان ماهیچه و گوشت قرمز معرفی کرد.
جذب و سوخت و ساز کارنیتین چگونه است؟
افراد بالغی که رژیم آن ها ترکیبی است از منابع گوشتی و گیاهی، یعنی همه چیزخوار اند، روزانه 60 تا 180 میلی گرم کارنیتین را طی رژیم غذایی خود دریافت می‌کنند. تقریبا 54 تا 86 درصد کارنیتین رژیم غذایی طی فرایندهای گوارشی در روده کوچک جذب بدن شده و به گردش خون وارد می‌شود. کلیه ها وظیفه دفع کارنیتین اضافی و تنظیم غلظت خونی آن را برعهده دارند و این کار را با چنان دقتی انجام می دهند که حتی در رژیم های کم کارنیتین هم فرد کمبود کارنیتین را احساس نمی‌کند و تنها در موارد نادر است که فردی با کمبود کارنتین تشخیص داده می‌شود.
از دیگر عوارض این مکمل که به طور نادر ایجاد می‌شود می توان به ضعف و سستی عضلات، مخصوصا در افرادی که میزان اوره خون آن‌ها بالاست و همچنین افزایش خطر حملات صرع و تشنج در افراد دارای سابقه این بیماری ها اشاره کرد
چه کسانی به کمبود کارنیتین مبتلا می‌شوند؟
افراد به دو دلیل ممکن است به کمبود کارنیتین مبتلا شوند:
1. کمبود اولیه کارنیتین در نتیجه ی اختلال ژنتیکی که مانع انتقال کارنیتین به درون سلول ها می‌شود و معمولا بعد از چندین سال و با علامت هایی مانند عوارض قلبی عروقی، ضعف و سستی عضلات و افت قند خون خود را نشان می‌دهد.
2. و کمبود ثانویه کارنیتین که در نتیجه ابتلا به بیماری هایی مانند نارسایی مزمن کلیوی و یا مصرف برخی آنتی بیوتیک ها که مانع جذب کارنیتین و یا افزایش دهنده دفع آن هستند. اما دقت داشته باشید که در هیچ کدام از این موارد این کمبود کارنیتین در رژیم غذایی نیست که فرد را به کمبود کارنیتین مبتلا کرده!
مکمل های کارنیتین چه می گویند؟
از آنجایی که بدن ما در حد نیاز کارنتین را تولید و همچنین از منابع غذایی دریافت می‌کند، مصرف مکمل های کارنیتین و غذاهای غنی شده با کارنتین کاری بی دلیل و بیهوده خواهد بود. مکمل یاری با کارنیتین تنها برای افراد مبتلا به کمبود کارنیتین مفید خواهد بود که همانطور گفتیم بسیار نادر است.اما باورهایی که امروزه در جامعه ورزشی شکل گرفته بر این ادعاست که مصرف هرچه بیشتر کارنیتین و مکمل های کارنیتین، سوخت و ساز چربی ها را بالاتر برده و انرژی زایی را در عضلات بیشتر خواهد کرد. این در حالی است که هیچ مطالعه ای با این صحبت ها موافق نیست و متاسفانه مکمل یاری با کارنیتین هیچ تاثیری بر وضعیت سوخت و ساز چربی ها در بدن نخواهد داشت. مطالعه های زیادی تاثیر مکمل های غنی از کارنیتین را بر روی عملکرد فیزیکی و قدرت عضلانی ورزشکاران مورد بررسی قرار داده اند اما همه آن ها به این نتیجه رسیده اند که: مکمل یاری با کارنیتین حتی در دوزهای بسیار بالا هیچ تاثیری بر قدرت عضلانی و عملکرد قهرمانان ورزشی نخواهد داشت.
اما آیا مکمل یاری با کارنیتین عوارضی را هم به دنبال دارد؟
مصرف کارنیتین در مقادیر 3 گرم در روز و بیشتر عوارض گوارشی جدی مانند تهوع، استفراغ، اسهال و گرفتگی های عضلات شکم را به دنبال خواهد داشت. یکی دیگر از عوارض مصرف مکمل کارنیتین ایجاد بوی ماهی در بدن است! که این می تواند واقعا برای فرد و نیز اطرافیان آزاردهنده باشد. از دیگر عوارض این مکمل که به طور نادر ایجاد می‌شود می توان به ضعف و سستی عضلات، مخصوصا در افرادی که میزان اوره خون آن‌ها بالاست و همچنین افزایش خطر حملات صرع و تشنج در افراد دارای سابقه این بیماری ها اشاره کرد.
