سونوگرافی در ابتدای امر برای سنجش سن بارداری و بعد از آن در 3 ماهه دوم برای اطمینان از سلامت جنین تجویز می‌شود.
دکتر کاشانیان، فوق‌تخصص زنان و زایمان :
بارداری با تغییرات جسمی و روانی زیادی همراه است که نداشتن شناخت کافی از آنها باعث بروز نگرانی‌های طبیعی در مادر می‌شود. حال به برخی از مشکلات و مسائلی که در بارداری بروز می‌کند و اغلب برای مادر و اطرافیان او نگران‌کننده است، اشاره می‌کنیم، با این امید که خانم‌هایی که قصد باردار شدن دارند یا در ابتدای این راه هستند، قبل از مواجهه، با آنها آشنا شوند و از این دوره از زندگی لذت ببرند.
5 نگرانی 3 ماهه دوم
1) بازگشت اسید از معده به مری و یبوست: به دلیل تغییرات هورمونی از 3 ماهه دوم به بعد روده‌ها تنبل می‌شوند و احتمال ابتلا به یبوست، نفخ و ترش کردن بیشتر می‌شود بنابراین خانم‌های باردار تعداد وعده‌های غذایی را بیشتر و حجم غذا را کمتر کنند و پیاده‌روی را به برنامه روزانه خود بیفزایند.
2) خونریزی از لثه: به‌دلیل ترشح هورمون‌های بارداری، لثه‌ها پر خون می‌شود و هنگام مسواک یا خود به خود ممکن است دچار خونریزی شوند. اگر خونریزی زیاد باشد، خانم می‌تواند برای درمان به دندانپزشک مراجعه کند.
3) لکه بینی: دلایل خونریزی و لکه‌بینی در 3 ماهه دوم بارداری و سوم ماهیتی جدا از دلایل آن در 3 ماهه اول دارد و حتما باید بررسی شود زیرا ممکن است دلیل آن زایمان‌های پیش از موقع یا سقط جنین باشد.
4) افت فشار خون، احساس ضعف و سرگیجه: معمولا در 3 ماهه دوم بارداری، فشار خون افت پیدا می‌کند و حتی ممکن است خانم باردار غش کند. به همین دلیل به این خانم‌ها توصیه می‌شود تنها بیرون نروند و مخصوصا در حمام تنها نباشند. البته به محض آنکه خانمی حس کرد فشار‌خونش پایین آمده، کافی است دراز بکشد و هر دو پا را به دیوار بزند و بالا ببرد تا احساس سرگیجه بهبود پیدا کند.
5) تکرر ادرار: با افزایش سن بارداری، به دلیل فشار رحم روی مثانه، حجم آن کم می‌شود. از سوی دیگر، در انتهای بارداری سر جنین روی مثانه فشار می‌آورد و باعث تکرر ادرار می‌شود. اگر تکرر ادار با سوزش همراه شود، ممکن است نشانه عفونت باشد که باید حتما آن را درمان کرد.
8 نگرانی 3 ماهه اول
1) تهوع صبحگاهی: اغلب می‌شنویم که تهوع و استفراغ بارداری، صبحگاهی است و خانم‌هایی که در طول روز این حالت را دارند، نگران می‌شوند. حقیقت این است که تهوع و استفراغ مخصوص صبح نیست، مخصوص اوایل بارداری هم نیست و ممکن است تا ماه چهارم یا حتی تا پایان بارداری ادامه پیدا کند. تا زمانی که تهوع و بی‌اشتهایی شدید نباشد، نیازی به درمان ندارد و به جنین آسیب نمی‌رساند اما وقتی شدید شد، لازم است خانم باردار دارو مصرف کند تا شرایط برایش قابل‌تحمل شود.
2) دردهای زیر شکمی: این دردها شبیه درد قاعدگی است که به دلیل بزرگ شدن تدریجی رحم و کشیدگی رباط‌های اطراف آن بروز می‌کند و با حرکات ناگهانی و رابطه زناشویی افزایش می‌یابد اما فقط در موارد شدید نگران‌کننده است.
3) انقباض‌های عضلانی: تغییرات هورمونی باعث گرفتگی عضلات مخصوصا با حرکات ناگهانی می‌شود. برخی افراد فکر می‌کنند گرفتگی عضلات به‌دلیل کمبود ریز‌مغذی‌هایی مثل کلسیم اتفاق می‌افتد اما واقعا این‌طور نیست و این انقباض بعد از زایمان برطرف می‌شود.
4) خونریزی و لک‌بینی: اوایل بارداری به‌دلیل جایگزینی جنین ممکن است اتفاق بیفتد. پزشک با مطمئن شدن از سلامت بارداری و محل آن، باید به خانم باردار اطمینان دهد جای نگرانی نیست و به مصرف دارو نیازی ندارد اما متاسفانه در کشور ما، به محض لکه‌بینی، دارو تجویز می‌شود که کار نادرستی است و جنبه علمی ندارد. لکه‌بینی معمولا به‌تدریج کم و برطرف می‌شود اما اگر خونریزی رو به افزایش باشد، باید با پزشک مشورت کرد. در برخی موارد ممکن است بارداری خارج از رحم، باعث لکه‌بینی و خونریزی شود.
5) تغییرات خلق و خو، بی‌خوابی یا پرخوابی: این حالت‌ها در افراد مختلف متفاوت است. استرس و افسردگی در یک خانم می‌تواند خود را با بی‌خوابی و در دیگری با پرخوابی نشان دهد. به هر حال اگر تغییرات خلق‌و‌خو شدید باشد، باید با متخصص مشورت کرد اما تا حدی تحریک‌پذیری در این دوران طبیعی است و تحت تاثیر هورمون‌ها رخ می‌دهد.
6) خستگی، کوفتگی و سردرد: اگر خفیف باشد، مشکلی نیست اما اگر شدید شد، می‌توان زیر‌نظر متخصص مسکن مصرف کرد.
7) ترشحات واژینال: ترشحات آبکی به دلیل تغییرات هورمونی است و الزاما عفونی نیست اما برخی عفونت‌ها مثل عفونت‌های قارچی در بارداری شایع است که جای نگرانی ندارد و به جنین آسیب نمی‌رساند. عفونت‌های خطرناک برای جنین بدون علامت هستند و با بررسی‌های ماهانه پزشک متوجه آن می‌شود.
8) کمردرد: کمردرد ممکن است از 3 ماهه نخست شروع شود و ادامه پیدا کند. دلیل آن هم ترشح هورمون‌های بارداری است که باعث شلی رباط‌های اطراف ستون فقرات و همچنین با بالارفتن سن بارداری، افزایش گودی کمر می‌شود. اگر درد کم است، نیازی به درمان نیست اما اگر شدید باشد، می‌توان از مسکن‌های مجاز زیر‌نظر پزشک استفاده کرد. خانم‌های مبتلا به کمردرد باید از زیاد ایستادن خود‌داری کنند.
3 نگرانی 3 ماهه سوم
1) تشدید برخی مشکلات: انقباض‌های رحمی دروغین، بی‌خوابی، کمردرد و درد در ناحیه اندام تحتانی، شکم، لگن و پاها، بازگشت اسید به معده و سوزش معده، همورویید و سنگینی پاها از مشکلات رایج در 3 ماهه آخر هستند که با زایمان برطرف می‌شوند. به ندرت امکان دارد در روند تشخیص مشکلاتی چون کمردرد یا غیره در بارداری درخواست تصویربرداری‌هایی چون رادیولوژی وسی‌تی‌اسکن شود اما درصورت صلاحدید پزشک باید انجام شود.
2) احساس تنگی نفس و تپش قلب: این احساس به دلیل ترشح هورمون‌های بارداری است و الزاما ربطی به سن بارداری و بزرگی شکم ندارد، گرچه در 3 ماهه سوم تشدید می‌شود.
3) پیگیری آزمایش‌های بارداری: از ابتدای بارداری خانم باید تحت‌نظر باشد و بررسی‌ها و آزمایش‌های لازم را انجام دهد و منتظر بروز مشکل خاصی نباشد تا به پزشک مراجعه کند. عفونت‌های خطرناک یا فشار خون بارداری بدون علامت هستند و فقط با چکاپ‌های دوره‌ای قابل‌تشخیص و درمانند. ماما طی بررسی‌های دوره‌ای و زیر‌نظر گرفتن میزان رشد جنین و سنجش فشار خون و وزن مادر، متوجه این مشکلات می‌شود.
آزمایش‌های اولیه که برای تمام خانم‌ها تجویز می‌شود، شامل آزمایش خون است تا احتمال ابتلای مادر به برخی بیماری‌های خطرناک برای او و جنینش (مانند ایدز) بررسی شود. سونوگرافی نیز در ابتدای امر برای سنجش سن بارداری و بعد از آن در 3 ماهه دوم برای اطمینان از سلامت جنین تجویز می‌شود. زیر نظر گرفتن حرکات جنین و ضربان قلب او نیز از جمله چکاپ‌های لازم است. تست غربالگری تشخیص تریزومی 21 و تست دیابت بارداری برای تشخیص بالا بودن قند خون هم لازم است. اگر خانمی سن بالا دارد یا ازدواج فامیلی داشته یا سابقه مشکلات ژنتیکی دارد، لازم است آزمایش‌های جدی‌تری مثل آمینوسنتز هم انجام دهد.
