فلج بل یک بیماری عصبی است که به طور ناگهانی باعث می شود نیمی از عضلات صورت دچار ضعف و فلج شده و افتادگی پیدا کند.

این بیماری، یک بیماری جدید نیست، اما مساله آنجاست که طی ماه های اخیر شیوع این بیماری در کشور ایران نیز زیاد شده و این امر افزایش سطح آگاهی مردم را می طلبد تا در صورت مواجهه با این بیماری، بهترین روش را در پیش بگیرند.

فلج بل که به آن فلج صورت نیز گفته می شود، می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد.

علت اصلی این بیماری معلوم نیست، اما اعتقاد بر آن است که تورم و التهاب برخی اعصاب کنترل کننده عضلات صورت در آن نقش داشته باشند و البته خیلی از محققان، یک عفونت ویروسی را علت اصلی این بیماری می دانند.

خوشبختانه در بیشتر افراد، فلج بل یک بیماری موقتی است. علائم معمولا طی چند هفته گسترش پیدا کرده و معمولا طی شش ماه از بین می روند. اما در درصد کمی از افراد هم بیماری در سراسر عمر ادامه خواهد داشت و در مواردی نادر، فلج بل به یک بیماری برگشت پذیر تبدیل می شود.

علائم فلج بل

همانطور که گفتیم علامت های فلج بل به طور ناگهانی شروع می شوند و شامل موارد زیر هستند:

- شروع سریع احساس یک ضعف خفیف تا یک فلج کامل در بخشی از صورت که در چند ساعت تا چند روز آغاز می شود و حرکاتی مانند لبخند زدن و یا بستن چشم ها را برای فرد مشکل می کند.

- پژمرده شدن صورت و عدم توانایی در بیان احساسات توسط صورت

- احساس درد در ناحیه فک و یا در پشت گوش منطقه فلج شده

- افزایش حساسیت و تحریک پذیری به صداها در منطقه ی درگیر فلج

- سردرد

- کاهش قدرت چشایی

- تغییر در میزان  تولید اشک و ترشح بزاق

البته ناگفته نماند که در موارد نادر، فلج بل می تواند هر دو طرف صورت را درگیر کند که در این شرایط شدت علائم هم بیشتر خواهد بود.

علل ابتلا به فلج بل

همانطور که گفتیم علت اصلی ابتلا به این بیماری هنوز مورد تردید است، اما به نظر می رسد پای یک عفونت ویروسی در میان باشد. ویروس هایی که ممکن است با فلج بل ارتباط داشته باشند از قرار زیر اند:

- تبخال و تبخال تناسلی (ویروس هرپس)

- آبله مرغان و زونا (هرپس زوستر)

- مونونوکلئوز

- عفونت های سیتومگالوویروس

- بیماری های تنفسی (آدنو ویروس)

- سرخک آلمانی (سرخجه)

- اوریون (ویروس اوریون)

-آنفلوانزا (آنفلوانزای ب)

- بیماری دست، پا و دهان (ویروس کوکس ساکی)

در طی بیماری فلج بل، اعصابی که مسئولیت کنترل حرکات و عضلات صورت را بر عهده دارند و از دهلیزهای باریک استخوانی صورت عبور می کنند، متورم و ملتهب می شوند. علت اصلی این التهاب و تورم، همان عفونت ویروسی خواهد بود.

در این بیماری علاوه بر عضلات صورت، اعصاب موثر بر غدد اشکی، بزاقی و البته چشایی و بویایی و شنوایی نیز تحت تاثیر قرار می گیرند.

درمان ها و داروها

در حال حاضر راهکارهای درمانی متعددی برای مبتلایان به فلج بل وجود دارد. درمان های دارویی، فیزیوتراپی و در صورت لزوم راهکارهای جراحی. مهم ترین داروهای مصرفی در درمان فلج بل از قرار زیرند:

1- کورتیکواستروئید ها مانند پردنیزون، که یک داروی کورتونی قوی است و با کاهش تورم اعصاب صورت، به بهبود علائم بیماری کمک خواهد کرد.

2- داروهای ضد ویروسی مانند آسیکوویر یا والاسیکلوویر که از داروهای ضدویروسی بسیار قوی هستند و تنها در موادی که شدت بیماری زیاد باشد، توسط پزشک توصیه می شوند.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند؟

فلج بل معمولا در خانم ها شایعتر از آقایان است و متاسفانه خطر و شیوع آن در خانم های باردار 3.3 برابر خانم های غیر باردار است.

پس هدف اول این بیماری دو گروه زیر هستند:

1- خانم های باردار، مخصوصا خانم هایی که در سه ماهه سوم بارداری هستند و یا در خانم ها طی هفته اول بعد از زایمان

2- در افراد دارای سابقه ابتلا به بیماری های عفونی ریوی یا مبتلایان به بیماری هایی مانند آنفلوانزا و سرماخوردگی

همانطور که گفتیم برگشت پذیر بودن این بیماری امری نادر است، اما در درصد کمی از افراد که بیماری حالت برگشت پذیر و چرخشی پیدا می کند، معمولا زمینه ژنتیکی و سابقه خانوادگی آن دیده می شود.

اما با فلج بل در دوران بارداری چه کنیم؟

برای خانم های بارداری که به بیماری فلج بل دچار می شوند، راهکارهای درمانی حمایتی خواهند بود. به این معنی که علائم آزاردهنده ای مانند درد درمان می شوند، اما استروئیدها و درمان های ضدویروسی که راهکارهای اصلی در درمان فلج بل اند، برای خانم باردار استفاده نمی شوند.

پیگیری بیماری در خانم های باردار معمولا فرایندی موثر و بی ضرر است. از شدت آسیب باقی مانده در اعصاب می توان به میزان بهبود و عدم بهبود بیماری پی برد.

بهبود بیماری بل معمولا تدریجی بوده و از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما معمولا چیزی حدود شش ماه طول می کشد. البته در برخی خانم ها نیز مدت زمان ابتلا به بیماری طولانی تر بوده و حتی ممکن است علائم هرگز به طور کامل از بین نروند. این اتفاق معمولا در افرادی شایع است که کل صورت فلج شده باشد.

اما خبر خوب آنکه، به نظر نمی رسد فلج بل خطری برای سلامت جنین ایجاد کند.

فلج بل در دوران بارداری و پره اکلامپسی

خانم هایی که در دوران بارداری به فلج بل مبتلا می شوند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پره آکلامپسی قرار خواهند داشت.

پره اکلامپسی یکی از عوارض شایع بارداری است که با فشار خون بالا، وجود پروتئین در ادرار، افزایش ناگهانی وزن (بیش از 2.5 کیلوگرم در هفته) و ورم دست و صورت ظاهر می شود.

چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه شود؟

طبیعتا برای تشخیص و درمان هر چه سریع تر بیماری لازم است، در صورت مشاهده هر نوع فلجی به پزشک مراجعه کنید.

فراموش نکنید خطر ابتلا به فلج بعد از سکته مغزی بیشتر است. اما فلج بل در اثر سکته مغزی ایجاد نمی شود.

پس در صورت مواجهه با هر گونه علامتی از ضعف و افتادگی عضلات صورت، برای پی بردن به علت اصلی و تشخیص هرچه سریع تر، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.