معماری در لغت به معنای علم بنایی و ابعاد سازی آمده است و معمار به معنای بسیار عمارت كننده آنكه عمارت كند وموجب رونق و تعالی گردد وعمارت نیز به معنی آبادی است. لغات هم ریشه معماری و عمارت نیز همه معنایی از آبادانی و زندگی و حیات را درخود دارند. معمر به معنای طویل العمر، معمر به معنای منزل فراخ با آب و گیاه ومردم است. معمور یعنی آبادان آباد مسكون و دارای جمعیت از مردمان ( لغت نامه دهخدا).در قرآن نیز در مواردی به ساختن و معماری و یا عمارت كه ریشه معماری دارد، اشاره شده است. هنگامی كه خدا می‎فرماید "عمروالارض" یعنی زمین را آباد كنید و زمین بنایی والا می باشد. تعمیر هم از همین ماده است و همچنین عمر نیز به معنای تعمیر بدان بواسطه روح است واگر زیارت خانه خدا هم عمره می گویند باز به همین خاطر است كه زیارت مردم مایه آبادانی بیت الله الحرام است.

در تفسیرالمیزان مجموعه این معانی ( لغوی وقرانی) نشان می دهد كه مفهوم "معماری" عمیق‎تر از ساختن به تنهایی و ابعادش وسیعتر از به وجود آوردن كالبد یك ساختمان می‎باشد كه مفاهیمی مانند زنده‎سازی و احیاء و تداوم وحیات وآبادانی را درخود نهفته دارد یا به عبارت دیگرمعماری همواره به معنای ایجاد فضایی با روح و حیات تصور می گردد.در این جا در مقام تعریف معماری باید به چند نكته زیر توجه كنیم :اول اینكه در معماری همیشه معرفت و عمل به هم پیوسته است وسیر ازمعرفت به عمل واجرا معماری را پدید می آورد. دیگر اینكه اثرمعماری همواره در پیوند با محیط مطر ح است و بدون ارتباط با محیط و بافت اطرافش شكل نمی‎گیرد وتعریف نمی شود.

بدین ترتیب از مجموعه تمامی آنچه به اجمال بیان شد بطور خلاصه میتوان گفت كه:

معماری نوعی عمل خلاقانه است كه مقصود آن شكل دادن به فضای زیست انسان درتمامیتش می‎باشد و گستردة آن از جوابگویی به نیازهای انسانی در پیوند با محیط و طبیعت تا بیان عواطف و اعتقادات او طیف وسیعی را در برمی‎گیرد.به این ترتیب هدف این رشته تربیت افرادی است كه براین طیف عمل خلاقانه تسلط یافته و توان انتقام بخشی به مقتضای زیست انسانی را داشته باشند تا بدین ترتیب ابعاد كمی وشرایط كیفی زیست و رشد درجامعه فراهم گردد.

نقش و توانائی :

فارغ‌التحصیلان این رشته با توجه به آنچه گذشت و بر اساس توانایی‌هایی كه در روند آموزش كسب نموده‌اند می‌توانند در زمینه‌های زیر ابقاء نقش نمایند:

1- طراحی (تك بنا یا مجموعه‌های زیستی كوچك)، از طرحهای اولیه تا مراحل اجرایی كار و طراحی اجزاء و عناصر تشكیل دهنده بنا، این زمینه از كار معمار در حقیقت وظیفه محوری او را تشكیل می‌دهند.

2- راهبری و سرپرستی دفاتر مشاور معماری و شهرسازی

3- نظارت عمومی و عالی بر صحت انجام كار در عملیات اجرایی ساختمانی مدیریت و هماهنگی‌های اجرایی پروژه‌های معماری و شهرسازی (تا حد بناهای عمومی متوسط) و توانایی مشاركت در مدیریت اجرایی پروژه‌های معماری گسترده