هرقدر هم که بدانید شستن دست‌ها هزار و یک فایده دارد و شما را از بسیاری از بیماری‌ها دور می‌کند، ممکن است تنبلی یا عجله یا هر دلیل دیگری مانع از انجام این کار شود اما اگر با یک تصویر میکروسکوپی از دست‌های نشسته‌تان رو‌به‌رو شوید، به احتمال زیاد نظرتان عوض می‌شود.

واقعیت این است که یک مجموعه تصویر منتشر شده که در آن دست‌هایی که با باکتری‌ها و ویروس‌های ناشی از فعالیت‌هایی مانند برداشتن یک دستمال و ظرف کهنه تا پاک‌کردن سطح آشپزخانه آلوده شده‌ ، مشخص شده‌اند. بد نیست با هم از عواقب نشستن دست‌ها آگاه شویم. دکتر مهناز صلحی، متخصص آموزش بهداشت و ارتقای سلامت در این باره توضیح می‌دهد.

چه موقع باید دست‌های‌تان را بشویید؟

دست‌ها را باید پس از آماده کردن غذا به خصوص وقتی برای تهیه غذای‌تان از انواع گوشت، مرغ یا ماهی استفاده می‌كنید به خوبی بشویید. حتی سطحی كه گوشت را روی آن قرار دادید یا گوشت را قطعه قطعه كردید نیز باید به خوبی بشویید. باید دقت داشته باشید كه همیشه بعد از تعویض پوشك بچه، حمل سطل یا كیسه زباله، بعد از توالت رفتن و تماس با حیوانات یا فضولات آنها دست‌تان را بشویید و نباید شستن دست‌ها را به تاخیر بیندازید.

فراموش نكنید كه حضور در اماكن عمومی، استفاده از وسایل نقلیه مانند اتوبوس و مترو و تاكسی هم دلیل بسیار مهمی برای شست و شوی دست‌ها به محض ورود به منزل یا محل كارتان است و در نهایت به خاطر داشته باشید كه به دنبال هر عطسه و سرفه نیز دستان‌تان را بشویید و این نكات را به فرزندتان نیز آموزش دهید.

هدف از شستن دست‌ها چیست؟

میكروارگانیسم‌های ایجاد كننده بیماری می‌توانند مرتب از دست‌ها جدا شوند و محیط اطراف ما را آلوده كنند. بنابراین دستان‌مان یك راه مهم و عمده انتقال عفونت و آلودگی به محیط اطراف‌مان است.

به خصوص نواحی زیر ناخن معمولا به تعداد زیادی از میكروارگانیسم‌ها پناه می‌دهد كه ممكن است به عنوان یك منبع پخش‌كننده ادامه‌دار، مخصوصا زیر دستكش عمل كند. استفاده از ناخن مصنوعی و لاك ناخن هم باعث ازدیاد میكروارگانیسم‌ها و تجمع بیشتر آنها زیر ناخن‌ها می‌شود. بنابراین هدف از شست‌وشوی دست‌ها دور کردن موجودات بیماری‌زای‌ ریزی است که روی پوست تجمع کرده‌‌اند و می‌توانند سلامت ما را به خطر بیندازند.

مردان تنبل‌تر از زنان!

طبق تحقیقی که انجام گرفته مشخص شده مردان کمتر از همه دست‌های‌شان را می‌شویند و به نوعی در مورد انجام این کار تنبل هستند. واقعیت این است که از هر 01 نفر، کمتر از 6 نفر بعد از اجابت مزاج این کار را انجام می‌دهند.

این در حالی است که زنان به فعالیت‌های بهداشتی در این زمینه بیشتر عادت دارند و به گفته بازاریابان بهداشتی، سه‌چهارم آنها پس از اجابت مزاج دست‌های‌شان را به طور کامل می‌شویند. به نظر می‌رسد برنامه‌های آگاه‌سازی در مورد مردان ضرورت بیشتری دارد.

فقط صابون کافی نیست

در شست‌وشوی دست‌ها استفاده از صابون یا مایع دستشویی به تنهایی کافی نیست و روش ﺻﺤﯿﺢ ﺷﺴﺘﻦ دست‌ها مهم‌تر است. به این صورت که شست‌وشوی دﺳﺖ را ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎﻟﺸﯽ و دوراﻧﯽ باید آغاز کرد.ﺳﭙﺲ ﮐﻒ دﺳﺖ راﺳﺖ را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ دﺳﺖ ﭼﭗ به طور کامل ﮐﺸﯿﺪ.کف دست‌ها را باید طوری كشید که اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﯿﻦ ﻫﻢ ﻗﺮارﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺳﺎییده ﺷﻮﻧﺪ.

ﭘﺸﺖ اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ راﺳﺖ در ﮐﻒ دﺳﺖ ﭼﭗ قرار گیرد به طوری که اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻔﻞ ﺷﺪن درﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر شست و شو ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺎ ﮐﻒ ﯾﮏ دﺳﺖ، اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺴﺖ دﺳﺖ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت چرﺧﺸﯽ به طور کامل ﺳﺎییده ﺷﻮد. ﻧﻮك اﻧﮕﺸﺘﺎن ﯾﮏ دﺳﺖ در ﮐﻒ دﺳﺖ دﯾﮕﺮ ﻓﺸﺮده و ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﭼﺮﺧﺸﯽ به‌طور کامل شست‌و‌شو و ﺗﻤﯿﺰ ﺷﻮد تمامی این مراحل برای دست دیگر باید اجرا شود و در نهایت دست‌ها و ﻣﭻ را باید ﮐﺎﻣﻼ آﺑﮑﺸﯽ ﮐرد. هر یک از این کارها 5 ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﺷﻮد. زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﻬﺖ شست‌و‌شوی ﺻﺤﯿﺢ دﺳﺖ یک تا 3 دﻗﯿﻘﻪ است.
 

ویژگی آب هنگام شستن دست‌ها

دمای آب برای شست‌وشوی دست‌ها بهتر است ولرم تا مایل به گرم باشد که قدرت پاک‌کنندگی بیشتری داشته باشد بعد از آن می‌توان از آب سرد استفاده کرد تا موجب نشاط پوست شود. نکته مهم این است که اگر صابون یا مایع شست‌وشوی دست در دسترس نبود، شست‌و‌شوی دست‌ها با آب خالی نیز می‌تواند برخی میکروب‌ها را از دست‌ها بزداید.

روش‌های شستن دست‌ها

بهترین روش شست‌وشوی دست، استفاده از آب روان و صابون معمولی باقدرت پاک‌کنندگی و PH مناسب است اما چون استفاده از صابون‌های قالبی درمکان‌های عمومی مانند اداره، مدرسه و رستوران‌ به انتشار آلودگی کمک می‌کند بنابراین استفاده از صابون مایع یا مایع دستشویی استاندارد و ملایم نسبت به صابون قالبی بهتر است، برای شست‌وشوی معمولی دست‌ها، نباید از صابون‌های آنتی‌باکتریال( ضد باکتری) استفاده شود زیرا باعت مقاوم‌شدن میکروب‌ها به این مواد آنتی‌باکتریال می‌شود.

این نکات را رعایت کنید
 

• دست‌ها را زیر آب بشویید.

• اگر از صابون جامد استفاده می‌کنید حتما باید به صورت خشک نگهداری شود. صابون مایع هم باید در مخزن در بسته نگه داشته شود.

• هیچ انگشتر یا وسیله‌ای نباید به انگشتان وصل باشد.

• از صابون آنتی‌باکتریال استفاده نکنید زیرا تحقیقات نشان داده باعث مشکلات تیروئیدی، حساسیت، اضافه وزن و تضعیف کارکردهای عضلانی بدن می‌شود.

• استفاده از ژل‌های ضدعفونی به شرط آنکه جایگزین شست‌وشوی دست با آب و صابون نشودو فقط در شرایط ضروری مورد استفاده قرار بگیرد، خوب است. اگر به آب دسترسی ندارید سراغ این ژل‌ها بروید اما در صورتی که دستشویی نزدیک است، ریسک نکنید چون این ضدعفونی‌کننده‌ها هرقدر هم که خوب باشند فقط انواع خاصی از میکروب‌ها را نابود می‌کنند نه همه شان را.

• اگر به خشک‌کن‌های هوایی دسترسی دارید،‌حتما از آن استفاده کنید چون تعداد ارگانیسم‌های دست بعد از شست‌وشو را کاهش می‌دهد.

• حتی اگر از دستکش استفاده می‌کنید بهتر است بعد از کندن دستکش‌ها دست‌های‌تان را با آب و صابون بشویید.

فایده شستن دست ‌ها

• با شستن دست‌ها خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی،‌ آنفلوآنزا، بیماری‌های نورو ویروس و ابتلا به باکتری ای‌کولای کاهش می‌‌یابد.

• زمانی که افراد پس از اجابت مزاج، عوض‌کردن پوشک و فعالیت‌های مشابه، دست‌های‌شان را نمی‌شویند، باکتری‌ها گسترش می‌یابند. هنگامی هم که فردی سطوح را لمس می‌کند و دست‌هایش را که دارای میکروب‌هایی مانند میکروب‌های موجود در مدفوع انسان است به دهانش می‌برد، آلودگی پخش می‌شود.

• شستن دست‌ها حداقل به مدت 30 ثانیه با آب و صابون از سرایت بیماری به خودمان و دیگران جلوگیری می‌كند.