یکی از بیماریهای شایع بشر کمخونی است. برخلاف آنچه از نام این بیماری استنباط میشود، بیماری کمخونی در اثر کم شدن خون حادث نمیشود، بلکه کمخونی به معنای کم شدن حجم یا تعداد گلبولهای قرمز یا غلظت رنگدانههای هموگلوبین در این گلبولهاست. علامت اصلی کمخونی ضعف، بیحالی و گاهی بیحوصلگی است.
آنچه اهمیت دارد این که ابتدا باید علت بیماری کم خونی را تشخیص دهیم و در مرحله بعدی برای درمان اقدام کنیم.در سالهای اخیر تبلیغات روزافزون شرکتهای دارویی برای جلب مشتری، این اشتباه را ایجاد کرده است که همه موارد کم خونی حتماً دچار کمبود آهن هستند و متأسفانه بسیاری از بیماران دچار کم خونی بدون این که نوع کم خونی و وجود کمبود آهن در آنان اثبات شود به مصرف آهن روی میآورند.روش استاندارد در این مورد این است که با یک آزمایش ساده ابتدا میزان آهن سرم بررسی شود و اگر کمبود آهن مشخص شد در آن صورت درمان مقتضی صورت گیرد و در صورتی که ذخایر آهن کافی بود، دلایل دیگر کم خونی بررسی شود.
کم خونی فقر آهن، شایعترین نوع کم خونی است. سیستم دقیقی در بدن طراحیشده که سلولهای قرمز خون و سلولهای عضلانی که منابع اصلی آهن در بدن هستند به دنبال فرسودگی به شکلی از رده خارج میشوند که آهن موجود در آنان دوباره به چرخه طبیعی بدن برمیگردد و فقط بخش کوچکی از آن دفع شود و در حالت عادی یعنی تا زمانی که خونریزی وجود ندارد بدن نیازمند مصرف مواد حاوی آهن کمی است.
به این ترتیب ما انتظار نداریم که یک مرد یا خانم مسن دچار کمبود آهن شود و در این موارد حتماً باید این بیماران برای پیدا شدن عامل کم خونی مورد بررسی دقیق مثل اندوسکوپی قرار گیرند.در مجموع فقر آهن میتواند به دلیل فقر غذایی یا خونریزیهای مکرر و آهسته مثل خونریزیهای گوارشی یا خونریزیهای ماهانه خانمها رخ دهد.خانمها در دوره باروری یعنی سنین پانزده تا پنجاه سالگی به دلیل خونریزیهای ماهانه مستعد کم شدن آهن هستند.اگر فرض کنیم یک خانم به طور متوسط 80 سیسی خون را در یک سیکل ماهانه از دست دهد، این میزان خون معادل حدود 50 میلیگرم آهن است که باعث میشود نیاز او دو برابر فردی شود که خونریزی ماهانه ندارد.
به این ترتیب این دسته از خانمها نیازمند مصرف غذاهای حاوی آهن بیشتری هستند. این غذاها شامل جگر سیاه، قلوه و نیز گوشتهای قرمز میشود البته سبزیهایی مثل جعفری، اسفناج و عدس نیز حاوی آهن است که چندان قابلتوجه نیست.از آنجایی که تعداد کمی از غذاهای مصرفی دارای آهن قابل توجه است، در موارد مواجهشدن به کمبود آهن روش درمان، استفاده از قرصهای آهن است.جالب است بیشتر داروهای مکمل حاوی آهن میزان آهن کمتری از قرصهای ساده آهن یعنی فروس سولفات دارد، ولی به دلایل مختلف انواعی از مکملهای متنوع به بازار آمده که برای درمان کم خونی فقر آهن استفاده میشود.