ساییدن دندان‌ها به هم یا دندان‌قروچه بیماری‌ای است که بیشتر در خواب رخ می‌دهد، ولی در طول روز هم به صورت ساییدن یا کوبیدن دندان‌ها در برخی افراد دیده می‌شود. البته در چنین حالتی، بیمار پس از بیدار شدن از خواب از انجام این اعمال آگاهی ندارد و معمولاً منکر آن می‌شود. به گفته دکتر غلامرضا اصفهانی زاده، متخصص پروتزهای دندانی، برخی بیماران در اثر درد ناشی از ساییدن دندان‌ها از خواب بیدار می شوند و گروهی دیگر اصلا دردی ندارند و بیماری شان فقط در معاینه به صورت ساییدگی دندان‌ها مشخص می‌شود.
این دندان‌پزشک با اشاره به این که دندان‌قروچه معمولاً علامت مشخصی ندارد اما ممکن است فشار ناشی از دندان‌قروچه به حدی باشد که بر سطح دندان‌ها اثر بگذارد و مینای دندان را از بین ببرد.
عواملی که دندان‌قروچه می‌آورد
به گفته دکتر اصفهانی زاده، از عوامل ایجادکننده این بیماری می‌توان به ازدیاد فعالیت عضلاتی اشاره کرد که مسئول ایجاد بسیاری از ناراحتی‌های گیجگاهی‌ـ‌فکی است. همچنین تروما و اختلالات رشدی و بیماری‌های سیستمیک نیز می‌تواند سبب بروز این بیماری شود؛ بنابراین هر فردی که مبتلا به یکی از اختلالات فوق شود، می‌تواند مبتلا به بیماری دندان‌قروچه نیز بشود.
البته یک عامل دیگر نیز در بروز این بیماری نقش دارد که موجب ازدیاد فعالیت عضلانی می‌شود؛ این عامل وضعیت هیجانی بیمار است. فعالیت هیجانی هر فرد با میزان شدت فشارهای روانی وارد به وی ارتباط دارد. به بیان دیگر، استرس‌های روانی موجب افزایش فعالیت عضلات می‌شود که خود می‌تواند منشأ فعالیت‌های عضلانی غیرارادی چون دندان‌قروچه باشد.
مختل شدن واکنش‌های عصبی ـ عضلانی در خواب
برخی واکنش‌های عصبی ـ عضلانی در هر شخص به طور طبیعی وجود دارد که اثر مهارکنندگی بر حرکات عضلات بدن دارد. در واقع این عضلات، ساختمان‌های دندانی را در مقابل آسیب حفظ می‌کند.
دکتر اصفهانی زاده با اشاره به این موضوع می‌افزاید: به نظر می‌رسد در خلال فعالیت‌های طبیعی بدن که معمولاً در خواب رخ می‌دهد این مکانیسم‌های حفاظت کننده حضور ندارد، بنابراین این سیستم‌ها اثر کمتری بر حرکات عضلات اعمال می‌کند. به این ترتیب، واکنش‌هایی که اثر مهارکنندگی بر فعالیت عضلات در طول روز اعمال می‌کند، در شب این اثر را نخواهد داشت و این وضعیت موجب می‌شود این اعمال شبانه، اثرات مخربی بر برخی نسوج وارد کند که دندان‌قروچه یکی از آثار آن است.
خطر از بین رفتن مینای دندان
بررسی‌ها نشان می‌دهد بیماری دندان‌قروچه به از بین بردن مینای دندان، افزایش حساسیت، ترک خوردن دندان‌ها و حتی شکستگی آن‌ها منجر می‌شود. حتی در دندان‌های عقبی هم گاهی باعث از بین رفتن برجستگی‌های روی سطح دندان‌ها می‌شود.
البته علائم دیگری نیز ممکن است به واسطه ابتلا به دندان‌قروچه دیده شود؛ مانند سردرد، دندان‌درد، لق شدن دندان‌ها، تحلیل لثه، درد گردن، بی‌خوابی، زخم یا درد در قسمت گونه، گوش‌درد، ایجاد صدا هنگام باز و بسته کردن فک، حساسیت شدید دندان‌ها و دندانه‌دار شدن زبان.
مشکلات روحی کودک و بروز دندان‌قروچه
مشکلات روحی ـ روانی در کودکان سه سال به بالا می‌تواند باعث دندان‌قروچه شود که در درازمدت باعث از بین رفتن مینای دندان و حساس شدن دندان نیز می‌شود.
دکتر اصفهانی زاده با اشاره به این مسئله می‌افزاید: این حالت در کودکان سه سال به بالا دیده می‌شود که علت اصلی آن وجود مشکلات روحی ـ روانی است که کودک طی روز با آن روبه رو بوده است. البته برخی بیماری‌ها همچون بیماری‌های انگلی و گوارشی در کودکان نیز می‌تواند در بروز دندان‌قروچه نقش داشته باشد.
مشکلی قابل‌درمان
اگر دندان‌قروچه زود تشخیص داده شود، با یافتن علت اولیه و رفع آن درمان می‌شود، اما به دنبال تشخیص دیرهنگام، دندان‌قروچه به صورت یک عادت درخواهد آمد و باید آن را با روش‌های اصلاح عادت درمان کرد.دکتر اصفهانی زاده با اشاره به چند روش درمانی دندان‌قروچه می‌افزاید: محافظ یا گارد دهانی، وسیله‌ای پلاستیکی است که از سوی دندان‌پزشک ساخته می‌شود.
این وسیله پلاستیکی روی دندان‌ها قرار می‌گیرد و از آن‌ها در مقابل سایش محافظت می‌کند. بیشتر موارد دندان‌قروچه با همین محافظ‌ها رفع می‌شود. البته محافظ‌ها این بیماری را درمان نمی‌کند، بلکه فقط از صدمه به دندان‌ها و مفصل گیجگاهی ـ فکی جلوگیری می‌کند. این گاردها را باید هنگام خواب شب در دهان قرارداد تا دندان‌ها حفظ شود.
همچنین دندان‌های صدمه‌دیده را می‌توان با روکش بازسازی کرد.وی با اشاره به این که کنترل و درمان استرس و اضطراب نیز یکی از علت‌های مهم در بروز دندان‌قروچه ناشی از اضطراب است، تاکید می‌کند: بنابراین یک راهکار درمانی مهم، کم کردن استرس و اضطراب قبل از خواب است. انجام بعضی کارها مانند گوش دادن به موسیقی ملایم یا دوش آب گرم یا قراردادن یک حوله گرم روی گونه در جلوی گوش برای آرام کردن عضلات فک موثر است. در مورد کودکان نیز می‌توان با ماساژ، خواندن قصه یا موسیقی ملایم آن‌ها را پیش از خواب آرام کرد. البته باید مطمئن شوید در رژیم غذایی کودک، آب کافی وجود داشته باشد، چون کم آبی نیز می‌تواند با دندان‌قروچه در ارتباط باشد.
