در حالت طبیعی ایستاده ، زمانی که قوزک‌ها کنار یکدیگر قرارگرفته‌اند، نباید فاصله‌ای بین زانوها وجود داشته باشد. اگر به هر دلیلی فاصله بین زانوها افزایش یابد منجر به پای پرانتزیمی‌گردد.
پای پرانتزی ، ژنوواروم نامیده می‌شود. در حالت طبیعی ایستاده با زانوهای صاف، زمانی که قوزک‌ها کنار یکدیگر قرارگرفته‌اند، نباید فاصله‌ای بین زانوها وجود داشته باشد. اگر به هر دلیلی فاصله بین زانوها افزایش یابد، درحالی‌که قوزک‌ها به هم چسبیده‌اند منجر به پای پرانتزی (ژنو واروم) می‌گردد. به علت کمانی شدن پاها در این بیماری اصطلاح پای پرانتزی به کار می رود. در حالت پرانتزی شدن ساق پاها به سمت داخل انحراف می‌یابد.
عوامل پرانتزی شدن
عواملی که باعث پای پرانتزی یا ژنوواروم می‌گردند عبارت‌اند از:
-عدم هماهنگی در صفحه رشد (در کودکان)
- بیماری‌های که باعث کاهش ماده معدنی استخوان می‌شوند (مثلاً بیماری راشیتیسم و استئومالاسی)
ـ به دنبال ضربات وارده (به ویژه به صفحه رشد)
ـ (استئوآرتریت) آرتروز
ـ پارگی رباط‌های زانو
- شکستگی‌های انتهایی استخوان ران که منجر به بد جوش خوردن شده‌اند
- شکستگی قسمت فوقانی استخوان درشت نی (به علت بد جوش خوردن)
- بیماری پاژه
- آرتریت روماتوئید
پرانتزی شدن در اطفال
پرانتزی شکل شدن پاها در اطفالی که تازه شروع به «راه رفتن» کرده‌اند معمولاً خودبه‌خود اصلاح می‌شود. به این نوع از پرانتزی شدن زانوها، اصطلاح فیزیولوژیک بودن به کار می رود. این وضعیت معمولاً تا هیجده ماهگی برطرف می‌شود و بنابراین نیاز به درمان خاصی ندارد. عقیده بر این است که چنین وضعیتی (پرانتزی شدن فیزیولوژیک) در کودکانی که زودتر از حالت طبیعی راه می‌افتند شایع تر است. درجات خفیف پرانتزی شدن در اطفال شایع است. این نوع تغییر به درمان نیازی ندارد. البته اگر تغییر شکل ایجادشده تا پایان دوران کودکی اصلاح نشده باشد نیاز به درمان دارد.
درجات پای پرانتزی
• خفیف
• متوسط
• شدید
درمان
• تجویز کفش طبی برای کودکان
• تجویز کفش طبی و بریس برای کودکان (در موارد شدیدتر نسبت به بالا)
• انجام جراحی. در کودکان در موارد شدید و زمانی که روش‌های فوق پاسخ ندهد انجام می‌شود.
• عمل جراحی. پس از بسته شدن صفحه رشد به خصوص در موارد شدید در بزرگ‌سالان معمولاً جراحی انجام می‌شود. پس از بسته شدن صفحه رشد استئوتومی انجام می‌گیرد.
در صورت عدم درمان پای پرانتزی با افزایش سن احتمال آسیب مفصل زانو که منجر به آرتروز زانو می‌شود تشدید می‌گردد؛ بنابراین در مواردی که به علت ژنوواروم شدید، آرتروز زانو ایجادشده است احتمال انجام تعویض مفصل زانو (آرتروپلاستی) مطرح می‌شود.
ملاحظات اصلاحی و درمانی
اصلاح زانوی پرانتزی ساختاری، عمدتاً با استفاده به موقع از بریس در دوره‌های مناسب امکان‌پذیر می‌شود. به طور معمول، قرار دادن گوه خارجی در کف پا یا پاشنه توصیه نمی‌شود زیرا به دنبال کمانی شدن ساق‌ها، پا به پرونیشن تمایل پیدا می‌کند. اصلاح این نوع ناهنجاری نیاز به اصلاح ساختار اسکلتی دارد که فقط در موارد شدید توصیه به استفاده از جراحی برای اصلاح این وضعیت می‌شود.
در مورد زانوی پرانتزی وضعیتی هم می‌توان ملاحظات اصلاحی زیر را در نظر گرفت:
- ارائه حرکات تقویتی برای عضلات جانب خارجی ساق و ران
- ارائه حرکات کششی برای کپسول داخل زانو
- تصحیح راه رفت به صورتی که پنجه مستقیم و در مسیر خط پیشروی قرار گیرد.
- تصحیح کفش و تعویض کفش‌هایی که سائیدگی جانب خارج آن‌ها بیشتر از حد معمول است.
- پرهیز از نشستن در وضعیت چهارزانو
نمونه‌ای از تمرینات کششی
- درحالی‌که رو به شکم دراز کشیده‌اید، مچ پا را به خارج چرخانده و زانو را راست کنید تا عضلات نیمه غشایی و نیمه وتری تحت کشش قرار گیرند.
- حرکت فوق را در وضعیت خوابیده به پشت انجام دهید.
- در وضعیت ایستاده در کنار چوب موازنه یا میز از پهلو قرار گیرید و به ترتیب یک پا را به طور مستقیم بالای آن بگذارید. سپس پای اتکا را دورتر نگه‌دارید و با تنه به طرف پایی که روی میز قرار دارد خم شوید.
- در وضعیت نشسته با گرفتن مچ پا آن را به حالت چرخش به خارج ببرید.
- در وضعیت نشسته به حالت قورباغه با کمک دست‌ها، تنه را از زمین به کشش عناصر استاتیک جانب داخلی زانو بپردازید.
نمونه‌ای از تمرینات قدرتی
- در حالت ایستاده پاها را به ترتیب از یکدیگر دور کنید. دست موافق پای دور شونده با جلوگیری از دور شدن پا می‌تواند اعمال مقاومت کند.
- در وضعیت ایستاده کنار دیوار با جانب خارجی ساق به دیوار فشار آورده و در دور کردن پا از یکدیگر بکوشید.
- در وضعیت ایستاده دو به دو، پهلو به پهلوی یکدیگر ران‌ها را از ناحیه جانب خارجی به هم بچسبانید و آن‌ها را از یکدیگر دور کنید.
- در وضعیت ایستاده یک توپ طبی یا وزنه مناسب را با کنار خارجی پا پرتاب کنید.
