فصل پاییز که آغاز می شود، ویروس های جدید فرصت پیدا می کنند تا میهمان بدن افرادی شوند که سیستم ایمنی شان ضعیف تر است و بیشتر مستعد بیماری های فصلی هستند. بروز بیماری هایی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا، سینوزیت و… در فصل سرما جدید نیست و همیشه در این فصل شایع بوده است. اما برخورد درست و به کار گرفتن شیوه های اصولی، تفکیک بیماری ها از هم و ارائه درمان های مفید حائز اهمیت است که بیشتر باید به آن توجه داشته باشیم.
ویروس فصل پاییز
با دکتر ابراهیم رزم پا، متخصص گوش و حلق و بینی در خصوص تمهیداتی که باید در این فصل به کار گرفت، گفتگو کرده ایم تا عوامل تأثیرگذار در بروز بیماری های فصل سرد را بررسی کنیم.با توجه به اینکه در فصل پاییز بیماری هایی مانند سرماخوردگی و…. شیوع پیدا می کند، افراد باید به چه مسائلی بیشتر اهمیت دهند؟در فصل پاییز بویژه و البته پس از آن فصل زمستان که هوا سردتر است، افراد معمولا با دو مساله عمده روبرو هستند.نخستین مساله بحث ویروس های این فصول است که باید مدنظر قرار داد، زیرا تغییرات دمای هوا در این دو فصل زیاد است و در برخی ساعات روز، هوا به شدت گرم و در برخی ساعت های دیگر، هوا به شدت سرد می شود. این سردی و گرمی هوا خیلی سریع اتفاق می افتد. از این رو وقتی یک فرد در معرض هوای سرد قرار می گیرد، درجه حرارت بدن به طور ناگهانی تغییر می کند و چون این تغییرات درجه هوا طیف وسیعی دارد، باعث می شود بدن نیز واکنش هایی از خود نشان داده و در مقابل این تغییرات ناگهانی ممکن است مقاومت سیستم ایمنی بدن کاهش پیدا کند. بنابراین در چنین حالتی فرد مستعد بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفلوانزا و… می شود.
دومین بحثی که در این فصل بسیار مهم است، وجود هوای خشک در محیط های بسته است. در این دو فصل، افراد برای گرم کردن هوای خانه از وسایل گرمایشی استفاده می کنند و خشکی هوا باعث می شود تا قدرت دفاعی مخاط تنفسی و بینی کاهش پیدا کند و افراد مستعد بیماری های فصلی شوند.معمولا طول دوره سرماخوردگی ۳ تا ۵ روز است، اما اگر بیش از ۵ روز این علائم طول کشید و حتی به ۱۰ روز رسید، احتمالا فرد به آنفلوانزا یا آلرژی مبتلا شده است که باز هم تشخیص بیماری و نوع درمان باید توسط متخصص صورت بگیرد.
خشکی هوا عامل تاثیرگذار در بروز بیماری های ویروسی در این فصل است. این عامل چه تاثیراتی روی بدن دارد؟
مخاط فوقانی تنفسی یک فیزیولوژی نرمال دارد و یک مکانیسم دفاعی برای بدن به شمار می آید، بنابراین زمانی که هوای محیط خشک می شود، این خشکی باعث ایجاد اختلال در بدن شده و مقاومت فیزیولوژیکی مخاط فوقانی تنفسی را کاهش می دهد و بدن افراد مستعد ابتلا به انواع بیماری های ویروسی در این فصل می شود.یکی دیگر از شایع ترین مشکلات این فصل، عفونت های ویروسی است. البته در فصل پاییز زمینه آلرژی و بروز آن با توجه به تغییرات فصلی عود می کند و کسانی که مستعد آلرژی هستند، زودتر دچار مشکلات عفونت فوقانی تنفسی می شوند.
چرا عفونت های سینوس، گلودرد، عفونت های گوش و… در این فصل شایع تر است؟
در این فصل علاوه بر سرماخوردگی و آنفلوانزا مشکلاتی مانند گلودرد، آنژین چرکی، عفونت های گوش و سینوزیت شیوع زیادی پیدا می کند که به علت تغییرات هوا و خشکی محیط رخ می دهد و آن دسته از افرادی که به عفونت های فوقانی تنفسی مبتلا هستند، در این فصل با تشدید علائم بیماری خیلی سریع به آلرژی و بیماری های ویروسی مبتلا می شوند. البته دلایل عمده دیگری نیز وجود دارد. مهم ترین علت، تشخیص ندادن بموقع بیماری و تفکیک بیماری ها به شمار می رود و علاوه بر این دو بیماری شایع در فصل سرد، عفونت های مربوط به سینوزیت و گوش زمینه بروز پیدا می کنند.
برخی افراد با شروع فصل سرما و افزایش بیماری های عفونی و ویروسی از مشکلاتی چون ترشحات پشت حلق (خلط گلو) شکایت می کنند. این مشکلات به چه علت بروز پیدا می کند؟
در حالت عادی و در شرایطی که فرد در سلامت کامل به سر می برد و هیچ گونه علائمی از بیماری در وی وجود ندارد، ترشحات بینی و سینوس، با حرکت سلول های مژک دار به تدریج از جلوی بینی به پشت حلق رانده می شوند و زمانی که فرد آب دهان خود را قورت می دهد، این ترشحات بدون اینکه فرد متوجه آن باشد، بلعیده می شوند. بنابراین ترشحات بینی و حلق یک روند طبیعی در همه افراد است.اما زمانی که افراد از ترشحات پشت حلق و بینی شکایت می کنند، نشان دهنده یک بیماری است. وقتی که میزان این ترشحات غلیظ تر از حد طبیعی باشد و فرد به صورت آشکار هنگام قورت دادن آب دهان این ترشحات را احساس کند و متوجه ترشح پشت حلقی (خلط گلو) شود، در این حالت دیگر نمی توان آن را طبیعی دانست و نشان از یک بیماری عفونی یا ویروسی دارد. شایع ترین مسائلی که به افزایش ترشحات پشت حلق و بینی منجر می شود، مشکلات آلرژیکی و عفونت های فوقانی تنفسی است.
در چه موارد دیگری فرد با ترشحات پشت حلق و بینی مواجه می شود؟
در بحث سینوزیت نیز افراد معمولا چنین علائمی را احساس می کنند که اغلب با علائم سرماخوردگی و عود آلرژی قابل تفکیک و تشخیص نیست. زمانی که ترشحات پشت حلق افزایش پیدا کند، اما عفونی نباشد نشان از آلرژی دارد و زمانی که فرد به سینوزیت مبتلا شده است، مخاط فوقانی تنفسی به میکروب آلوده شده و فرد ترشحات پشت حلق را احساس می کند. همچنین ترشحات پشت حلق وقتی عفونی می شود، یکی از علائم سینوزیت مزمن به شمار می رود. در مواردی که عفونت ها از حالت ویروسی به عفونی تبدیل می شود، آن زمان است که ماهیت ترشحات تغییر پیدا می کند و معمولا غلیظ تر می شود. بنابراین در این گونه موارد اقدامات درمانی با توجه به ماهیت ترشحات تفاوت دارد.
تجویز و مصرف آنتی بیوتیک های غیرضروری چه مشکلاتی را افزایش می دهد؟
در بحث خوددرمانی دیده می شود که برخی افراد اقدام به تهیه آنتی بیوتیک می کنند و بعد از مصرف چند عدد قرص، آن را قطع می کنند. از این رو استفاده ناقص از آنتی بیوتیک ها در درمان بیماری های فصل پاییز باعث بروز مشکلات بیشتری می شود، زیرا این شیوه مصرف آنتی بیوتیک نه تنها تاثیری در بهبود روند بیماری ندارد، بلکه باعث پیدایش برخی میکروب ها شده که نسبت به درمان مقاوم می شوند و بعد از مدتی، مصرف این داروها در بدن فرد تاثیر بسزایی ندارد، زیرا آنتی بیوتیک ها تاثیرات عادی خود را از دست می دهند.
در این راستا باید چه تمهیداتی صورت گیرد؟
یکی از تمهیدات مهم در این راستا این است که آنتی بیوتیک ها به راحتی و بدون نسخه پزشک در دسترس افراد قرار نگیرد و متخصصانی که چند آنتی بیوتیک مختلف را تجویز می کنند، به تداخلات دارویی توجه داشته باشند، زیرا آن دسته از بیمارانی که همزمان چند آنتی بیوتیک را با هم مصرف می کنند، باید از این موضوع اطلاع پیدا کنند که تداخلات دارویی باعث می شود میکروب ها در بدن تکثیر پیدا کرده و آنتی بیوتیک وقتی در چرخه درمانی قرار می گیرد، به جای تاثیر مثبت باعث می شود تا این چرخه درمانی متوقف شده و بدن توان دفاع را از خود نداشته باشد که در این حالت آنتی بیوتیک ها باعث بی حرکتی و ثابت شدن میکروب ها می شوند.بنابراین مصرف همزمان چند آنتی بیوتیک باعث می شود تا داروها اثر یکدیگر را خنثی کنند. استفاده از مایعات، بخور و مرطوب نگه داشتن هوا به میزان متعادل باعث می شود تا افراد در دوران بیماری های فصلی به نتیجه مثبت دست پیدا کنند. همچنین استفاده از اصول تغذیه ای مناسب و مصرف میوه و سبزیجات و مصرف غذاهای تازه باعث می شود سیستم ایمنی بدن تقویت شود.
دوره این بیماری ها چند روزه است؟
معمولا طول دوره سرماخوردگی ۳ تا ۵ روز است، اما اگر بیش از ۵ روز این علائم طول کشید و حتی به ۱۰ روز رسید، احتمالا فرد به آنفلوانزا یا آلرژی مبتلا شده است که باز هم تشخیص بیماری و نوع درمان باید توسط متخصص صورت بگیرد.
تزریق واکسن آنفلوآنزا چقدر از بروز بیماری های فصلی جلوگیری می کند؟
تزریق این واکسن برای افراد مسن و افرادی که به مشکلات قلبی، کلیوی و کبدی مبتلا هستند، توصیه می شود، اما در بحث سرماخوردگی باید گفت چون ویروس های سرماخوردگی متنوع هستند، این بیماری نیاز به تزریق واکسن ندارد، چرا که تاثیر چندانی در بهبود این بیماری نخواهد داشت.
