در تاریخ هنر، کم نبوده اند زنان نقاش و هنرمندی که با آثارشان نقش مهم و تاثیرگذاری در تحول هنر مدرن داشته اند. در میان این زنان هنرمند، نقش ده تن از این زنان هنرمند بیشتر از دیگران بوده است، کسانی که بسیاری از هنرشناسان و مورخان هنری در مورد اهمیت و تاثیر آنها هم نظرند. در این نوشته، خیلی کوتاه و فشرده ۱۰ نقاش و مجسمه ساز زن برجسته را معرفی کرده ایم.
هریت بکر
هریت بکر از زنان پبشگام در هنر مدرن و نقاشی شمال اروپا و اسکاندیناوی است. او خواهر آگاتا بکر، موسیقیدان معروف نروژی، است و هر دو خواهر در تحول هنر مدرن نروژ سهم زیادی دارند. نقاشی های هریت بکر از فضاهای داخلی شهرت بسیاری دارند. قدرت او در استفاده از رنگ و نورپردازی است.
هریت در نروژ، آلمان و فرانسه به تحصیل در رشته نقاشی پرداخت. او تحت تاثیر نقاشان امپرسیونیست بود اگرچه آثارش در رده هنر رئالیستی و گاه ناتورالیستی طبقه بندی شده است.
او با تاسیس مدرسه هنری نروژ در سال ۱۸۸۹، تاثیر عمیقی بر هنرمندان جوان نروژی از جمله ماری هوگ و هنریک لوند گذاشت.
"زیر نور لامپا" (۱۸۹۰) از تابلوهای مشهور اوست که در آن او دختر جوانی را در حال مطالعه زیر نور لامپا تصویر کرده است. نور آبی مسلط در تابلو، فضای دلگیر و غمزده ای را خلق کرده و بر تنهایی دختر جوان در شب تاکید دارد.
لورا نایت
لورا نایت، از مشهورترین زنان نقاش بریتانیا در قرن بیستم است. او تصویرگر سربازان جنگ جهانی دوم و محاکمه نازی ها در دادگاه نورمبرگ بود.
لورا نایت، تحت تاثیر نقاشان امپرسیونیست، بیشتر زنان بریتانیایی از اقشار گوناگون از زنان کولی گرفته تا زنان طبقه اشراف را نقاشی کرده است. لورا نایت، عکاس رسمی دولت بریتانیا در جنگ جهانی دوم بود و در سال ۱۹۴۶ مامور شد به طور رسمی در دادگاه محاکمه جنایتکاران نازی شرکت کند و از آنها برای ثبت در تاریخ نقاشی کند.
این اثر او که هم اکنون در موزه جنگ بریتانیا نگهداری می شود، دو ردیف از هیئت منصفه آلمانی را نشان می دهد که در برابر ۲۱ متهم جنگی آلمانی و افسران رژیم هیتلر نشسته اند. در عقب آنها هم سربازان آمریکایی با کلاه های سفید دیده می شوند.
جورجیا اوکیف
جورجیا اوکیف از مهم ترین زنان نقاش قرن بیستم است که به خاطر نقاشی های آبستره اش از طبیعت و بیابان های آمریکا شهرت دارد. کارهای اولیه او بیشتر جنبه آبستره دارند. در دهه هفتاد، فمینیست ها او را پیشگام شمایل نگاری زنانه ارزیابی کردند اما اوکیف با تفسیرهای آنان مخالفت کرده بود. دوره های فعالیت حرفه ای او به نیویورک، دوره هاوایی و دوره نیومکزیکو تقسیم می شود.
اوکیف در سال ۱۹۶۶ به عنوان یکی از ۵۰ عضو آکادمی علوم و هنرهای آمریکا انتخاب شد و در ۱۹۷۷ جرالد فورد رئیس جمهور آمریکا مدال آزادی ریاست جمهوری را به او اهدا کرد.
کته کُلویتس
کته کُلویتس، نقاش و مجسمه ساز برجسته آلمانی، تصویرگر بی عدالتی ها، شرایط نابسامان انسانی و تراژدی دو جنگ خانمانسوز جهانی است. او یکی از نخستین زنان نقاش است که شورش های دهقانی و مبارزات کارگری و زندگی پر مشقت آنان را تصویر کشیده است.
مجموعه آثار او از جنگ های دهقانی آلمان در دوران قرون وسطی علیه فئودال ها و کلیسا بسیار مشهورند. همچنین مجموعه ای با عنوان "بافندگان" که در سال های ۱۸۹۲ تا ۱۸۹۶ با الهام از نمایشنامه گرهارد هاپتمن خلق کرد و در نمایشگاه هنر برلین، نامزد دریافت مدال طلایی شد اما قیصر ویلهلم دوم با دادن این مدال به او مخالفت کرد.
کلویتس پسرش پیتر را در جنگ جهانی اول از دست داد. مجسمه "والدین ماتم زده"، اثری ست که او در سوگ فرزندش خلق کرده است.
با روی کار آمدن نازی ها در آلمان و آغاز تعقیب و آزار هنرمندان و روشنفکران آلمانی، کلویتس نیز از فعالیت محروم شد و آثارش از موزه ها و گالری ها جمع آوری گردید، اما یکی از کارهای او به نام "مادر و فرزندش" از سوی نازی ها مورد بهره برداری تبلیغاتی قرار گرفت.
کلویتس در سال ۱۹۴۲، پوسترهای سه گانه مشهورش را کشید: کودکان آلمان گرسنه اند، نان و جنگ دوباره هرگز. او در سال ۱۹۴۵ تنها چند روز مانده به پایان جنگ درگذشت.
تامارا لمپیکا
تامارا المپیکا نقاش لهستانی با نام اصلی ماریا گروسکی است که شهرتش بیشتر در زمینه خلق پرتره هایی با درونمایه اروتیک و اغواگرانه است.
بیشتر آثار تامارا آبستره اند، اما در پرتره هایش عناصر روایتی نیز دیده می شود. او به جای قلم مو از کاردک استفاده می کرد و به خاطر منحنی های ساده و رنگ های تند و زاویه های تیز، نقاشی هایش در سبک آرت دکو طبقه بندی می شوند.
تامارا تا سال ۱۹۲۵ آثارش را با نام و هویتی مردانه امضا می کرد و به نمایش می گذاشت. او بعد از مرگ، محبوبیت بسیاری کسب کرد و جوانان هنرمند زیادی به مطالعه آثار او و کشف هنر او پرداختند.
همین طور چند نمایشنامه و فیلم نیز بر مبنای زندگی هنری او خلق شدند از جمله نمایشنامه "تامارا" نوشته جان کریزانک که بر مبنای ملاقات تاریخی او و گابریل آنونزیو نوشته شده است.
فریدا کالو
فریدا کالو از مهم ترین و نامدارترین زنان هنرمند تاریخ معاصر است. او نقاشی مدرن با گرایش هایی رادیکال بود و هنرش ارتباطی عمیق و تنگاتنگ با جامعه سنتی و در حال توسعه مکزیک داشت. کسی که با نگرشی پست مدرن به فروپاشی ساختارهای سنتی و زوال فرهنگ بومی می نگریست و به شدت تحت تاثیر هنر بومیان سرخپوست مکزیک و نقاشی ها، ماسک ها و شمایل های اقوام آزتک بود.
فریدا ۴۷ سال با درد و رنج زندگی کرد و با اینکه در نقاشی هایش بیشتر پرتره خود و جسم رنجورش را تصویر کرده است اما در عین حال نگاه انسانی و صمیمانه او به جامعه مکزیک و سنت ها و آئین های بومی آن به شدت در آثارش انعکاس یافته است.
لویی بورژوا
لویی بورژوا، نقاش و مجسمه ساز فرانسوی، یکی از پیشگامان هنر مدرن قرن بیستم است. تنهایی، اضطراب، تنش جنسی و حسادت از تم های آثار اوست.
او زاده پاریس و تبعه امریکا بود و تحت تاثیر هنرمندان سورئالیست اروپایی بود که بعد از جنگ جهانی دوم به آمریکا مهاجرت کرده بودند. مجموعه عنکبوت های او به ویژه مجسمه عنکبوت او با عنوان "مامان"، شهرتی جهانی دارند.
او مادرش را در بیست و یک سالگی از دست داد. به دنبال آن بر اثر ناامیدی و درد، خود را در رودخانه انداخت اما پدرش او را نجات داد.
مجموعه "سلول ها"ی بورژوا که در ۱۹۹۳ طراحی کرد، مستقیماً به ضربات روحی دوران کودکی و نا امنی ای که او را احاطه کرده بود، اشاره دارد.
الکساندرا اکستر
الکساندرا اکستر، نقاش و طراح صحنه آوانگارد روسی فرانسوی، یکی دیگر از زنان هنرمند برجسته قرن بیستم است که در تحول هنر فوتوریسم و کانستراکتیویسم، نقش مهمی داشته است. استودیوی نقاشی او در کیف، پایگاه روشنفکران و هنرمندان آوانگارد روسی مثل آنا آخماتوا و الیا ارنبورگ بود. او یکی از تجربه گراترین هنرمندان زن آونگارد روسیه در سال های ۱۹۱۰ تا ۱۹۳۰ بود اما ایدئولوژی کانستراکتیویست های روس که هنر می تواند در زندگی روزمره مشارکت داشته باشد را نمی پذیرفت.
بعد از انقلاب سوسیالیستی اکتبر روسیه، او به همراه هنرمندان آونگارد روس، به تزئین خیابان ها و میدان های شهر کی یف و اُدسا به سبک آبستره و بر اساس ایده های انقلاب روسیه پرداخت. در ۱۹۲۴ به فرانسه مهاجرت کرد و در آکادمی مدرن پاریس و استودیوی شخصی اش به همراه فرنان لژه، هنرمند سورئالیست فرانسوی به تدریس پرداخت. دوستی و آشنایی او با پابلو پیکاسو، ژرژ براک و گرترود استاین، در این دوره تاثیر زیادی بر نقاشی هایش گذاشت.
"لباس برای رمئو و ژولیت" و "کالیماک" از شاهکارهای او به شمار می رود.
رمدیوس وارو
رمدیوس وارو، نقاش سورئالیست و آنارشیست اسپانیایی مکزیکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین نقاشان مکزیک است. برخی از منتقدان هنری آثار او را به عنوان تمثیل هایی پست مدرن ارزیابی کرده اند. او در زمان حاکمیت فرانکو بر اسپانیا به پاریس گریخت و وارد حلقه سورئالیست های فرانسوی شد. بعد از اشغال فرانسه در جنگ جهانی دوم نیز به مکزیک رفت و تا آخر عمر خود را در تبعید زندگی کرد.
آثار او واکنشی اعتراضی در به حاشیه راندن زنان از سوی هنرمندان سورئالیست مردسالار و زن ستیز است که به اعتقاد او هرگز همتاهای زن خود را به عنوان هنرمند نمی دیدند.او همه تصاویر الهه گون سورئالیست ها از زنان و فیگورهای زنانه را برهم زد و در آثار گروتسک خود موجوداتی دوجنسی را با صورت هایی به شکل قلب و چشمانی درشت تصویر کرد که ترکیبی از چهره خود هنرمند و موجودات اساطیری اند.
«بافت رویاها»، «جنگ» و «بهشت گربه ها » از مهم ترین آثار اوست.
مارگریت تامپسون زوراک
از نخستین نقاشان فوویست و کوبیست آمریکایی بود. او از چهره های مهم جنبش مدرن در آمریکا به شمار می رود که سهم مهمی در معرفی سبک های کوبیسم و فوویسم در این کشور داشته است. مارگریت تحصیلاتش را در دانشگاه استنفورد رها کرد و به پاریس رفت و در مدرسه پست امپرسیونیست های آکادمی د لاپله درس خواند.
در پاریس با پیکاسو و گرترود استاین آشنا شد و با حمایت آنها نخستین نمایشگاه خود را در سال ۱۹۱۰ در پاریس برگزار کرد. او در سال ۱۹۱۲ با ویلیام زوراک، نقاش، مجسمه ساز و نویسنده آمریکایی ازدواج کرد. ویلیام زوراک با حمایت های خود، نقش مهمی در موفقیت هنری مارگریت داشت. مارگریت پس از سفر به مصر، فلسطین، هند و ژاپن، سبکش تغییر کرد و بیشتر به کوبیسم متمایل شد.
او در اواخر عمرش به سوزن دوزی و و طراحی روی پارچه روی آورد. او هنر سوزن دوزی را به یک سطح هنری ارتقا داد.
