انسداد یا گرفتگی روده مشکلی است که در آن غذاها و مایعات به دلیل بسته بودن مسیر، نمی توانند از روده باریک (کوچک) یا روده بزرگ (کولون) عبور کنند.
گرفتگی روده می تواند به دلیل چسبندگی روده که معمولا بعد از عمل جراحی اتفاق می افتد، وجود کیسه های برآمده ملتهب یا چرکی در دیواره روده ها (دیورتیکولیت) ، فتق و یا تومورها ایجاد شود.
بدون درمان پزشکی، قسمت های مسدود روده می میرند و باعث بروز مشکلات جدی می شوند. اما با مراقبت دقیق پزشکی، گرفتگی روده اغلب به طور موفقیت آمیزی برطرف می شود.
علائم گرفتگی روده کدامند؟
- درد شکم که می رود و می آید
- حالت تهوع
- استفراغ کردن
- اسهال
- یبوست
- عدم توانایی برای دفع مدفوع یا خارج کردن گاز روده
- نفخ و ورم شکم
کی نزد پزشک برویم؟
به دلیل مشکلات جدی و خطرناکی که گرفتگی روده می تواند به وجود آورد، بایستی در صورت مشاهده درد شکم و یا سایر علائم انسداد روده، فورا نزد پزشک بروید و تحت درمان پزشکی قرار بگیرید.
دلایل گرفتگی روده چیست؟
1- گرفتگی مکانیکی روده باریک
منظور از گرفتگی مکانیکی آن است که چیزی به طور فیزیکی (جسمی) روده را می بندد. دلایل گرفتگی مکانیکی روده باریک عبارتند از:
- چسبندگی روده : نوارهایی از بافت فیبروزی در داخل شکم که می تواند بعد از جراحی ناحیه شکم یا لگن ایجاد شود.
- فتق : قسمتی از روده به طرف بخش دیگری از بدن برآمده می شود و بیرون می زند.
- تومورهای روده باریک
- بیماری های التهابی روده مثل بیماری کرون
- پیچ خوردگی روده باریک
- intussusceptions : یک اختلال نادر و خطرناک که در آن قسمتی از روده به داخل قسمت مجاور آن لیز می خورد و فرو می رود (تصویر کناری).
2- انسداد مکانیکی روده بزرگ
دلایل این نوع انسداد روده عبارتند از :
- سرطان روده بزرگ
- دیورتیکولیت : کیسه های کوچک و برآمده در دیواره روده که ملتهب و عفونی می شوند
- پیچ خوردگی روده بزرگ
- مدفوع فشرده و سفت
- تنگ شدن روده بزرگ در اثر التهاب یا جراحت
3- ایلئوس فلجی
ایلئوس فلجی می تواند علائم انسداد روده را ایجاد کند، ولی شامل انسداد فیزیکی روده نیست.
در ایلئوس فلجی، مشکلات عضلانی و یا عصبی، انقباض طبیعی عضلات روده را به هم می ریزند و حرکت موادغذایی و مایعات را در دستگاه گوارشی، آهسته یا متوقف می کند.
ایلئوس فلجی می تواند هر قسمتی از روده را تحت تاثیر قرار دهد و دلایل آن عبارتند از:
- عمل جراحی شکم
- عمل جراحی ناحیه لگن
- عفونت (بیماری های عفونی)
- برخی داروها مانند داروهای ضدافسردگی و یا ضد درد که روی اعصاب و عضلات تاثیر می گذارند.
- اختلالات مربوط به عضلات و اعصاب مانند بیماری پارکینسون
چه عواملی خطر ابتلا به گرفتگی روده را افزایش می دهند؟
- عمل جراحی شکم یا ناحیه لگن باعث چسبندگی روده می شود که از علل شایع گرفتگی روده است.
- بیماری کرون که دیواره روده را ضخیم می کند، در نتیجه مسیر عبور غذها را تنگ می نماید.
- سرطان ناحیه شکم، به خصوص اگر برای برداشتن تومور ناحیه شکم تحت عمل جراحی قرار بگیرید و یا رادیوتراپی (پرتودرمانی) شوید.
مشکلات ناشی از گرفتگی روده کدامند؟
عدم درمان گرفتگی روده باعث بروز مشکلات جدی و مرگبار می شود که عبارتند از:
1- مرگ بافت : انسداد روده جلوی جریان خون به قسمتی از روده را می گیرد. کمبود خون باعث مرگ دیواره روده می شود. مرگ بافت روده باعث پارگی و سوراخ شدن دیواره روده و در نتیجه عفونت آن می شود.
2- عفونت : به عفونت حفره شکمی در اصطلاح پزشکی، پریتونیت می گویند. این مشکل مرگبار است و بایستی فورا تحت درمان پزشکی و اغلب عمل جراحی قرار بگیرید.
راه های تشخیص گرفتگی روده
1- معاینه بدنی بیمار توسط پزشک: پزشک درباره بیماری ها و علائم از شما سئوال می کند.
همچنین شما را از نظر بدنی معاینه می کند.
اگر شکم شما باد کرده باشد، و یا درد بگیرد و یا برآمدگی داشته باشد، پزشک به انسداد روده در شما شک می کند. همچنین با گوشی طبی به صداهای روده گوش می کند.
2- تست های تصویربرداری: برای اثبات گرفتگی روده، پزشک عکسبرداری با اشعه ایکس از روده و یا سی تی اسکن روده را برای شما می نویسد.
این تست ها به پزشک کمک می کند تا بفهمد دلیل انسداد روده شما ایلئوس فلجی است یا گرفتگی مکانیکی، و آیا این گرفتگی جزئی است یا کامل.
راه های درمان
روش درمان گرفتگی روده بستگی به علت آن دارد، ولی بیشتر اوقات بایستی در بیمارستان بستری شوید.
بستری شدن در بیمارستان برای تثبیت وضعیت بیمار
وقتی بیمارستان می روید، پزشک ابتدا وضعیت شما را تثبیت می کند تا بعدا تحت درمان پزشکی قرار بگیرید.
پزشک برای تثبیت وضعیت شما، کارهای زیر را انجام می دهد:
- سرم غذایی به دست شما وصل می کند تا مایعات مغذی را از این طریق دریافت کنید.
- لوله ای را از طریق بینی وارد معده شما می کند تا هوا و مایعات شکم را برای کاهش ورم آن خارج کند.
- لوله ای باریک و قابل انعطاف (سوند) را وارد مثانه می کند تا از طریق آن ادرار را خالی کرده و برای آزمایش جمع کند.
درمان گرفتگی جزئی مکانیکی روده
اگر گرفتگی مکانیکی روده جزئی باشد و غذاها و مایعات بتوانند تا حدودی از آن عبور کنند، در این صورت غیر از تثبیت وضعیت بیمار در بیمارستان، نیاز به درمان دیگری نیست.
ممکن است پزشک رژیم غذایی کم فیبری را برای شما تجویز کند که هضم و جذب آن برای روده راحت تر باشد.
اگر گرفتگی روده خودبخود برطرف نشود، نیاز به عمل جراحی برای باز کردن روده است.
درمان گرفتگی کامل مکانیکی روده
اگر هیچ غذایی نتواند از روده شما عبور کند و روده کاملا مسدود باشد، برای باز کردن آن نیاز به عمل جراحی است.
روش باز کردن روده به علت گرفتگی آن و قسمتی از روده که مسدود شده است، بستگی دارد.
طی این عمل جراحی، قسمت گرفته شده روده و یا هر بخشی از آن که مرده یا آسیب دیده است، برداشته می شود.
متناوبا پزشک برای رفع گرفتگی، از استنت فلزی گشادکننده استفاده می کند. این استنت (لوله فلزی مشبک) توسط وسیله ای به نام اندوسکوپ و از طریق دهان یا روده بزرگ، وارد روده بزرگ می شود.
این استنت به زور، روده بزرگ را باز می کند، در نتیجه گرفتگی آن از بین می رود.
این استنت های فلزی معمولا در افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ و یا برای درمان موقتی افرادی که در معرض خطر زیادی به دلیل جراحی فوری هستند، به کار می رود.
اگر مشکل شما همچنان وجود داشته باشد، باز هم نیاز به عمل جراحی خواهید داشت.
درمان انسداد روده فلجی
اگر پزشک تشخیص دهد که گرفتگی روده شما ناشی از ایلئوس فلجی است، یک یا دو روز در بیمارستان، وضعیت شما را کنترل می کند.
ایلئوس فلجی اغلب یک مشکل موقتی است و خودبخود بهتر می شود.
اگر ایلئوس فلجی طی چند روز بهبود نیابد، پزشک داروهایی را برای انقباض عضلات روده تجویز می کند که می توانند به حرکت غذاها و مایعات در روده کمک کنند.
اگر یک نوع بیماری یا دارو باعث انسداد روده فلجی شده باشد، پزشک آن بیماری زمینه ای را درمان می کند و یا مصرف آن دارو را قطع می نماید.
