تیک آف چیست؟
تیک آف یکی از اصطلاحات رایج برای فارسی زبانان عاشق سرعت است. این عبارت (Take Off) در زبان انگلیسی برای لحظه‌ی آغاز پرواز هواپیما به‌کار برده می‌شود.
تیک آف در اتومبیل‌ها برای جلب توجه، ایجاد هیجان، تولید دود، تولید صدا و در مجموع برای نمایش اتومبیل انجام می‌شود. یک تیک آف طولانی نشان دهنده‌ی مهارت راننده و قدرت بالای اتومبیل است.
تیک آف چرا اتفاق می‌افتد؟
با توجه به عرض لاستیک، وزن روی چرخ، جنس آسفالت و … هر اتومبیلی می‌تواند مقدار خاصی قدرت را در لحظه آغاز به حرکت تحمل کند. در صورتی که قدرت موتور به صورت آنی به چرخ منتقل شود برای چند لحظه شاهد تیک آف خواهیم بود که دلیل آن بیشتر بودن گشتاور چرخ از مقدار نیروی قابل انتقال به سطح است. با نزدیک شدن سرعت حرکت به سرعت چرخ، چسبندگی افزایش یافته و تیک آف تبدیل به حرکت می‌شود.
با چه ماشینی می‌توان تیک آف کرد؟
تقریبأ با تمام اتومبیل‌ها می‌توان تیک آف کرد اما هرکدام شیوه خاص خود را دارند. نوع گیربکس، محور انتقال نیرو، و سیستم‌های کنترل پایداری، و هرزگردی عواملی هستند که باید برای تشخیص شیوه تیک آف بررسی شوند. بهترین اتومبیل‌ها برای تیک آف، اتومبیل اسپرت و قدرتمند با موتور جلو و دیفرانسیل عقب هستند. اتومبیل‌های اسپرت دیفرانسیل جلو با ترمز دستی روی چرخ‌های عقب نیز مناسب هستند.
تاریخچه تیک آف به کجا بر می‌گردد؟
شاید بتوان گفت که اولین تیک آف‌های طولانی و قوی توسط اتومبیل‌های مسابقات درگ انجام می‌شد زیرا اتومبیل‌های عادی قدیمی قدرت لازم برای این کار را نداشتند. اتومبیل‌های درگ با استفاده از ترمز جلو اتومبیل را نگه داشته و لاستیک‌های عقب را برای چند لحظه کوتاه به حالت تیک آف می‌بردند تا لاستیک‌ها گرم شده و آغاز حرکت سریع‌تر باشد. با قوی شدن اتومبیل‌ها از حدود 60 سال پیش تیک آف با اتومبیل‌های عادی نیز برای نمایش انجام می‌شد.
چگونه تیک آف کنیم؟
در اتومبیل‌های دنده‌ای کار بسیار ساده است. فقط کافیست کلاچ را تا انتها گرفته، اتومبیل را در دنده قرار داده و گاز دهید سپس به‌صورت ناگهانی کلاچ را رها کرده و بر گاز بیفزایید. در صورتی که اتومبیل دارای سیستم‌های کنترلی مانند DSC ، TC وESP است باید آن‌را خاموش کنید. در اتومبیل‌های اتوماتیک باید اتومبیل را در حالت N قرار داده و گاز دهید و سپس به صورت ناگهانی دنده را در حالت D قرار دهید. بعضی اتومبیل‌های اتوماتیک در صورت بالا بودن دور موتور در دنده قرار نمی‌گیرند و یا دور موتور را کاهش می‌دهند. در اتومبیل‌های بسیار قوی تخت گاز کردن برای انجام تیک آف کافی است. در اتومبیل‌های بسیار ضعیف نیز می‌توان با دنده عقب حرکت کرد سپس اتومبیل را به صورت ناگهانی در دنده یک گذاشته و پدال گاز را انتها نگه داشت.
چگونه بهتر تیک آف کنیم؟
برای تیک آف طولانی‌تر اولین و مهم‌ترین مسئله مهارت است. شما باید اتومبیل خود را شناخته و تمرین کنید. مقدار گاز اولیه قبل از رها کردن کلاچ و سرعت رها کردن کلاچ مهم هستند. راه‌های دیگر تیک آف طولانی با کاهش اصطکاک سطح میسر می‌شوند. برای مثال در سطح خیس تیک آف کنید، بر روی سطح موزاییک یا سیمان مانند کف پارکینگ‌ها این کار را بکنید. در اتومبیل‌هایی که ترمز دستی و انتقال نیرو در دو محور مختلف هستند با آزاد نکردن ترمز دستی می‌توان زمان تیک آف را طولانی‌تر کرد. آخرین راه حل هم که فقط در حرکات نمایشی و محیط‌های کنترل شده انجام می‌شود ریختن روغن بر روی لاستیک و زمین است. این کار تیک آف‌های بسیار طولانی همراه با دود را امکان‌پذیر می‌کند. این‌کار بسیار خطرناک است و فقط در شرایط نمایشی انجام می‌شود زیرا به آتش گرفتن لاستیک می‌انجامد!
چطور بعضی از اتومبیل‌ها تیک آف‌های بسیار طولانی می‌کنند؟
همان‌طور که اشاره شد مهارت راننده و قدرت اتومبیل فاکتورهای اصلی هستند اما بعضی رانندگان روش‌های جالبی برای نگهداشتن هرزگردی برای مدت طولانی پیدا کرده‌اند. بعضی رانندگان با اتومبیل‌هایی که ترمز دیسکی قوی در جلو و ترمز کاسه‌ای در عقب هستند از روش گاز و ترمز همزمان استفاده می‌کنند. این روش که در اتومبیل‌های آمریکایی مرسوم است عبارت است از گاز دادن ناگهانی برای تولید تیک آف اولیه و سپس نگهداشتن پدال گاز تا انتها و پدال ترمز تا نصف. با این‌کار ترمزهای قوی جلو از حرکت اتومبیل جلوگیری می‌کنند و ترمزهای ضعیف عقب به چرخ‌های عقب اجازه چرخش سریع می‌دهند. در اتومبیل‌های قوی دیفرانسیل جلو نیز ترمزدستی قوی کشیده شده و سپس در دنده و با گاز زیاد کلاچ رها می‌شود.
چرا در هنگام تیک آف طولانی از لاستیک دود بلند می‌شود؟
زیرا سطح لاستیک و آسفالت با سرعت بالا روی هم دیگر کشیده شده و گرمای شدیدی ایجاد می‌شود. این دمای بالا باعث سوختن و دود شدن لاستیک می‌شود. در حرکات نمایشی که دود تولید شده بسیار زیاد است مایع مخصوصی روی چرخ ریخته می‌شود که با داغ شدن لاستیک بخار شده و حجم دود را بسیار زیاد می‌کند. با اتومبیل‌های قدرتمند می‌توان با تیک آف حرفه‌ای سطح آسفالت را نیز به دمایی رساند که قیر موجود در آن ذوب شده و بسوزد!
آیا تیک آف باعث حرکت سریع‌تر می‌شود؟
خیر ، بعضی‌ها به اشتباه تصور می‌کنند در آغاز یک مسابقه تیک آف باعث حرکت سریع‌تر می‌شود. تنها مزیت تیک آف اندکی گرم شدن لاستیک است که در مقابل زمان از دست رفته برای این حرکت ناچیز است. در مسابقات حرفه‌ای تمام سیستم‌های الکترونیکی و تمام مهارت راننده در این است که با هرزگردی ناچیز از حالت سکون خارج شود. بعضی اتومبیل‌های اسپرت جدید آن‌قدر قوی هستند که حرکت بدون هرزگردی با آن‌ها سخت است به همین دلیل کلیدی به نام Launch control در آن‌ها تعبیه شده است که راننده قبل از حرکت آن‌را فشار داده و سیستم‌های الکترونیکی اتومبیل مقدار گشتاوری که لاستیک می‌تواند تحمل کند را محاسبه کرده و به‌همان میزان از موتور گشتاور می‌گیرد تا تیک آف اتفاق نیفتد.
آیا هر نوع هرزگردی تیک آف نام دارد؟
خیر، تیک آف فقط به هرزگردی در ابتدای حرکت گفته می‌شود. در صورتی که هرزگردی در هنگام حرکت و در خط مستقیم انجام شود (تعویض دنده در اتومبیل‌های قوی) به آن wheelspin گفته می‌شود. در صورتی که در پیچ و به صورت عمدی با استفاده از فرمان خلاف جهت و بازی باکلاچ، اتومبیل هرزگردی طولانی کند به آن دریفت (Drift) گفته می‌شود. در صورتی که در پیچ و به‌دلیل گاز دادن زیاد اتفاق بیافتد به آن Power slide گفته می‌شود که به حرکت عرضی اتومبیل می‌انجامد. اگر هرزگردی چرخ در دایره‌های حرکتی کوچک و با سرعت پایین انجام شود به آن Burnout می‌گویند.
آیا تیک آف به اتومبیل صدمه می‌زند؟
بله، تیک آف صدمات بسیار زیادی به اتومبیل وارد می‌کند. خراب شدن کلاچ، آسیب دیدن شدید گیربکس، از بین رفتن لاستیک، شکستن دسته موتور، آسیب دیدن موتور و آسیب دیدن پلوس و دیفرانسیل فقط بعضی از موارد زیان این حرکت هستند. در اتومبیل‌های سواری عادی صدمات ناشی از این کار حتی با یک‌بار انجام این کار قابل درک است. در بعضی موارد خرابی آنی کلاچ و گیربکس نیز مشاهده شده است. پس بهتر است این کار را در محیطی امن و با اتومبیلی قدرتمند و اسپرت انجام داد.
