آفت دهان عبارت است از زخمهای دردناکی که در مخاط دهان به وجود می‌آیند. آفت دهان می‌تواند در هر دو جنس رخ دهد، اما در زنان شایع‌تر است. آفت های دهانی بیشتر در سالهای نوجوانی و در دهه 20 زندگی ظاهر می شوند و در زنان تظاهرشان غالب است.
آفت دهان چیست؟
آفت دهان به زخم های عود کننده و دردناک در مخاط دهان گفته می شود. آفت دهان در چند نوع بزرگ، کوچک و تبخالی شکل وجود دارد. این زخمها گرد یا بیضی بوده و به رنگ زرد خاکستری با حاشیه قرمز و تا حدی برجسته دیده می شوند. از نظر محل، بیشتر قسمت قدامی حفره دهان مبتلا به آفت دهان می شود و محل شایع آفت پشت لبها – مخاط گونه، کف دهان، زیر و کناره های زبان می باشد.
علائم آفت دهان
- آفت دهان معمولا کوچک، بسیار دردناک، و کم عمق هستند و توسط یک غشای خاکستری پوشیده شده‌اند. حاشیه آفت دهان توسط یک هاله قرمز پررنگ احاطه شده است.
- آفت ها می‌توانند روی لبها، لثه‌ها، داخل گونه‌ها، زبان، کام و گلو ظاهر شوند. به هنگام حمله آفت معمولاً 3-2 زخم به وجود می‌آیند، اما ظهور یک باره 15-10 آفت دهان با هم دیگر خیلی بعید نیست.
- آفت دهان ممکن است در 3-2 روز اول بسیار دردناک باشد به نحوی که فرد موقع خوردن یا صحبت کردن دچار ناراحتی می‌شود.
- گاهی قبل از بروز آفت دهان، برای 24 ساعت احساس مورمور یا سوزش وجود دارد.
علت آفت دهان چیست؟
1- نقش ژنتیک در ایجاد آفت دهان:
در بروز بیماری آفت دهان همانند بسیاری از بیماری ها، استعداد ژنتیکی و تاریخچه فامیلی موثر است. تحقیقات نشان می‌دهد که فرزندان والدین غیر مبتلا به آفت دهان تا 20% احتمال درگیری با ضایعات آفتی را دارند.
2- اختلالات ایمنولوژیکی و آفت دهان:
هر چند برخی از محققین بیماری آفت دهان را به عنوان یک بیماری اتوایمون ذکر کرده‌اند اما واقعیت این است که هنوز به درستی مشخص نیست تا چه میزان عوامل ایمنی بدن در بروز آفت دهان موثر هستند.
3- استرس و آفت دهان:
به نظر می‌رسد استرس و فشارهای روحی حداقل به عنوان یک عامل زمینه ساز در بروز آفت دهان موثر است. تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که نسبت بروز آفت دهان در افراد دارای مشکلات روحی نسبت به افراد سالم رابطه معنی داری دارد.
4- حساسیت‌های غذایی و ایجاد آفت دهان:
حساسیت به برخی از مواد غذایی در بروز آفت دهان موثر است. در واقع آلرژی به بعضی از مواد غذایی همچون فندق، گردو، شکلات، عسل، گوجه فرنگی، توت فرنگی، آدامس و بعضی از خمیر دندان‌ها اگر نه بعنوان یک علت اولیه ولی حداقل به عنوان یک عامل مستعد کننده می‌تواند در بروز آفت دهان موثر باشند.
5- تاثیر عوامل هورمونی در بروز آفت دهان:
بروز یا تشدید بیماری آفت دهان در ایام قبل از قاعدگی و توقف یا کاهش آن در هنگام بارداری موجب شده است که عوامل تغییرات هورمونی خصوصا افزایش هورمون استروژن را در بروز ضایعات آفت دهان موثر بدانند.
6- نقش کمبودهای غذایی در ایجاد آفت دهان:
کمبود برخی از ویتامین ها در بروز آفت دهان موثر است. کمبود ویتامین B12، اسیدفولیک و آهن در 15- 5 درصد بیماران مبتلا به آفت گزارش شده است که غالبا با برطرف نمودن کمبود آنها، می‌توان از شدت ضایعات کاست.
7- سایر عوامل موثر در بروز آفت دهان:
تروما، عوامل میکروبی، اختلالات گوارشی و سایر موارد مشابه نیز از جمله مواردی هستند که به عنوان زمینه ساز برای پیدایش آفت دهان معرفی شده اند.
پیشگیری از آفت دهان
اغلب، آفت های دهان به خودی خود از بین می روند اما در طی مدتی که هستند، همراه با درد و ناراحتی خود را نشان می دهند. آفت دهان بیشتر در سالهای نوجوانی و در دهه 20 زندگی ظاهر می شود و در زنان تظاهرشان غالب است.
1. برای پیشگیری از ایجاد آفت دهان از خمیردندان ها و دهان شویه های حاوی مواد تحریک کننده پرهیز کنید.
2. از خوردن آدامس و غذاهای سفت، خشک و ادویه دار پرهیز کنید تا به آفت دهان مبتلا نشوید.
3. با نخ دندان و مسواک کشیدن مرتب بعد از هر وعده غذایی دهان را تمیز نگه دارید تا به مبتلا به آفت دهان نشوید.
درد ناشی از آفت دهان را اینگونه کاهش دهید
برای تخفیف درد ناشی از آفت دهان این راهکارها را رعایت کنید:
√ از داروهای مسکن برای تخفیف درد آفت دهان که در داروخانه ها عرضه می شوند، استفاده کنید. مثل استامینوفن یا ایبوپروفن.
√ در صورت ابتلا به آفت دهان، دهان را با محلول آب نمک یا دهان شویه بشویید.
√ چند بار در روز محلول شیر منیزی روی آفت ها قرار دهید.
√ از پمادهای موضعی مسکن برای کاهش درد آفت دهان استفاده کنید.
√ محلول رقیق پراکسید هیدروژن را با سوآپ پنبه ای روی آفت دهان قرار دهید.
√ برای کم کردن درد ناشی از آفت دهان ویتامین ث یا ویتامین ب کمپلکس بخورید.
√ قرص های مکیدنی حاوی روی به کاهش درد ناشی از آفت دهان کمک می کند.
