«مو، ساختمانی با ویژگی های منحصر به فرد رشد در بدن تمام ما انسان هاست. ویژگی های ساختاری موها از نظر رنگ، میزان تراکم، زمان سفید شدن و جنس، براساس نژاد، جنس و سن ما متفاوت است.

از این رو، همه ما باید جنس و نوع موهای خود را مانند رنگ پوست و سایر ویژگی های ظاهری مان بپذیریم و چندان درصدد تغییر آن نباشیم که در غیر این صورت، فقط وقت خود را بیهوده تلف کرده ایم. همه ما تاکنون، مطالب بسیار زیاد و متنوعی درباره مراقبت از موی بزرگسالان خوانده و دیده ایم اما کمتر به بررسی ساختار، مراقبت و تقویت موی کودکان و نوجوانان پرداخته ایم...»

با این مقدمه از دکتر مجتبی امیری، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا... (عج) به اصول مراقبت های موی کودکان می پردازیم.

چرا موی بیشتر کودکان، کرکی و کم پیشت است؟

کرکی، نازک و کم پشت بودن موی کودکان تا حدود 5 سالگی کاملا طبیعی است و خانواده ها به هیچ عنوان نباید نگران این موضوع باشند. ساختار موهای ما انسان ها به گونه ای است که جنس، ضخامت تار مو و حتی تراکم موها از 5 سالگی به بعد شکل واقعی خودشان را نشان می دهند و والدین نباید تا رسیدن به این سن، اصراری به پیروی از انواع روش های سنتی مانند تراشیدن موها برای پرپشت شدن موی کودکان خود داشته باشند.

یعنی تراشیدن موی کودکان تاثیری در تغییر جنس و تراکم آن ندارد؟

به هیچ عنوان! برخی از خانواده ها برای صاف شدن موهای فر و برخی دیگر برای پرپشت شدن موهای کم پشت کودکان خود، اقدام به تراشیدن سر آنها در سنین 2 تا 4 سالگی می کنند. این در حالی است که تنها گروه محدودی از کودکان از بدو تولد یا در سال های اولیه زندگی شان موهای پرپشتی دارند و کرکی بودن موی سایر کودکان، طبیعی است که نه نیاز به مداخله روش های سنتی دارد و نه نیاز به مداخله روش های مدرن.

از طرف دیگر، مجعد یا خشک بودن ساختار مو، موردی نیست که بتوان با تراشیدن سر از دست آن راحت شد. موهایی که بعد از تراشیدن سر این کودکان رشد می کنند، باز هم مجعد یا خشک خواهند بود و ما باید این نوع ساختار را به عنوان ویژگی ظاهری کودک خود بپذیریم.

یعنی ما باید کم پشتی یا مشکلات موی کودک خود را از 5 سالگی به بعد پیگیری کنیم؟

بله، اگر تراکم یا ضخامت تار موی کودک ما از 5 سالگی به بعد، کاملا غیرطبیعی و متناقض با ویژگی های ساختاری موهای سایر اعضای خانواده بود، باید دنبال شناخت و رفع مشکل او باشیم. به عبارت ساده تر، اگر شما بعد از 5 سالگی متوجه شدید کودکتان دارای موهای طبیعی نیست، باید او را نزد پزشک ببرید. کمبودهای تغذیه ای مانند فقر آهن، کمبود ویتامین های گروه B و کمبود روی، پروتئین، مس یا کلسیم، می توانند عاملی برای کم پشتی و نازکی موی کودک شما باشند. این کمبودها باید با تشخیص پزشک و شروع درمان های دارویی برطرف شوند تا موهای کودک، هم حالت و هم تراکم طبیعی به خود بگیرد. به علاوه، کم کاری تیروئید هم می تواند عامل دیگری برای معیوب شدن چرخه رشد، تراکم و ریزش موی کودکان باشد.

نظرتان درباره درمان های موضعی برای تقویت موی کودکان چیست؟

نکته مهم این است که ما اصلا مساله ای به نام «تقویت مو»، چه برای کودکان و چه برای بزرگسالان نداریم. یعنی اصولا ساختار موها مانند عضلات نیست که بتوان با ورزش، فعالیت های فیزیکی یا حتی مصرف مکمل های مختلف، درصدد تقویت آنها برآمد. مشکلات مختلف موها، ریشه در بیماری های داخلی یا بیماری های ژنتیکی دارند.

مثلا قسمتی از سر برخی از افراد به صورت ژنتیکی، پیاز مو ندارد یا ساقه موی آنها در اثر مشکلات ژنتیکی، شکننده و وز غیرعادی است. برخی از کودکان و بزرگسالان هم درگیر بیماری هایی مانند عفونت قارچی هستند و دچار ریزش موی ناشی از آن می شوند. با این حساب، متوجه می شوید که برای رفع مشکلات مربوط به موی کودکان، ابدا پزشک متخصص باید دلیل زمینه ای این کم پشتی و مشکلات را شناسایی و سپس نسبت به درمان آنها، اقدام کند.

متاسفانه، برخی از خانواده ها به دلیل رضایتی که از جنس موهای فرزندان خود ندارند یا مقایسه ای که بین جنس و تراکم موی فرزندان خود با همسن و سال های آنها انجام می دهند، اقدام به دستکاری موی این گروه سنی می کنند و نمی دانند که با این کار، تنها آنها را آزار می دهند و کاری از پیش نخواهند برد.

پس تکلیف کودکانی که موهای کم پشت یا خیلی مجعد دارند، چیست؟

همان طور که گفتیم، اگر والدین احساس می کنند ساختار و تراکم موی فرزند آنها غیرطبیعی است، باید به پزشک مراجعه کنند تا علت زمینه ای این کم پشتی ها تشخیص داده و درمان شود. از طرف دیگر، ما می توانیم استفاده از انواع ماسک های مو یا ترکیبات نرم کننده را برای رفع وز و کرک موی کودکانی که موهای مجعد، خشک، کرک و وزی دارند، توصیه کنیم. والدین می توانند به سادگی و با مشورت با یک متخصص پوست، محصول مناسبی را برای موهای فرزند خود انتخاب کنند تا مشکلات احتمالی ناشی از وز بودن موها مانند گره خوردن یا شکستن  ساقه موی آنها را برطرف کنند.

حرف آخر؟

خانواده ها باید ساختار طبیعی موی فرزندان خود را بپذیرند و بدانند هیچ راهی برای تقویت یا افزایش تراکم موهای طبیعی که مشکل یا بیماری خاصی ندارند، وجود ندارد. توسل به انواع درمان های سنتی و غیرسنتی، تنها باعث هدر رفتن وقت و هزینه و آزار جسمی و روانی کودکان می شود و کوچک ترین نتیجه ای هم در پی نخواهد داشت.

موهای کودکان را نبندید!

برخی از خانواده ها اقدام به بستن موهای فر و وز فرزندان خود با کش می کنند تا با ایجاد کشش مناسب در ساقه موها، باعث صاف شدن آنها شوند اما این رفتار، بسیار نادرست است. بستن محکم موهای فر بچه ها با کش، علاوه بر فشاری که به ریشه موی آنها وارد می کند و باعث آزارشان می شود، می تواند ریزش موها و شکستن ساقه موها از محل بستن با کش را در پی داشته باشد. به علاوه، این کار به هیچ عنوان باعث صاف شدن موها نمی شود و فقط ممکن است اثری کاملا موقتی و چندساعته در صاف کردن موها داشته باشد. بهتر است والدین برای نرم و شانه پذیر کردن موی فرزندان خود علاوه بر استفاده از کرم ها و ماسک های موی تجویزی توسط پزشک آنها، از انواع روغن های طبیعی مانند روغن بادام و نارگیل هم کمک بگیرند تا ساقه موی بچه ها را کمی نرم تر، زیباتر، درخشان تر و البته، انعطاف پذیرترکنند.

اما در دوران نوجوانی، یکی از چالش های ظاهری متداول، تغییرات ایجاد شده در پوست و موی نوجوانان است. رشد موها، تابع عوامل مختلفی مانند عوامل تغذیه ای و هورمونی است. جالب است بدانید تاثیرگذارترین عامل بر رشد و ریزش موها پس از گذر از دوران کودکی، هورمون های جنسی ترشح شده در دوران بلوغ است. هورمون های جنسی می توانند بیشترین تاثیر را بر چرخه رشد موها داشته باشند و با توجه به زمینه ژنتیکی چرخه رشد و ریزش موی افراد، این هورمون ها می توانند تاثیر خود را بر موها در دوران بلوغ نشان دهند.

تقریبا ما هیچ دخترخانمی را نمی بینیم که پس از رسیدن به سن بلوغ، با حجمی از کم پشتی موهای خود مواجه نشود. حالا اگر این کم پشتی به صورت ژنتیکی در خانواده آنها وجود داشته باشد که دخترخانم ها با کاهش تراکم بیشتری از موهایشان مواجه می شوند و اگر زمینه ژنتیکی نداشته باشند، کمتر.

تغییرات ثانویه ناشی از بلوغ می تواند شروع ریزش موی پسرها با الگوی مختلف مردانه را هم در پی داشته باشد که این تغییرات هورمونی، کاملا طبیعی و تقریبا غیرقابل اجتناب هستند. البته درمان هایی برای به تعویق انداختن این تغییرات و الگوهای ریزش مو وجود دارد که برای گرفتن بالاترین تاثیر از آنها، باید زیر نظر پزشک متخصص و به صورت مداوم پیگیری شوند.