کودکان موجودات کوچک کنجکاوی هستند. آنها همیشه به‌دنبال لمس کردن چیزها بوده و دوست دارند آنها را بردارند و در دهان خود بگذارند. متاسفانه در برخی مواقع اگر این کنجکاوی نسبت به گرما و منبع آن باشد، ممکن است سوختگی‌های شدید و تاول ایجاد کند؛ تاول‌هایی که به‌خاطر مایعات داغ روی بدن کودک ایجاد می‌شود یکی از شایع‌ترین اتفاقاتی است که او تجربه می‌کند.
سوختگی‌های خفیف را می‌توان با اطمینان خاطر در خانه درمان کرد، با این حال در برخی شرایط خاص، مراقبت پزشکی لازم و ضروری است. اگرچه مایعات داغ یکی از علل بارز و شایع سوختگی در کودکان است، سایر روش‌هایی که در آن کودکان از طریق تماس دچار سوختگی می‌شوند، می‌تواند شعله یا چیزهای داغ، نور خورشید، تماس با مواد شیمیایی مانند پاک‌کننده‌ها، سوختگی‌های الکتریکی به‌خاطر چسباندن انگشت‌ها یا اشیا به پریز برق یا جویدن سیم برق باشد.
انواع سوختگی و درمان آن
برخی سوختگی‌ها مستلزم اقدام سریع، بسته به منبع سوختگی هستند. سوختگی‌های الکتریکی و شیمیایی معمولا خیلی جدی و حاد هستند. برای سوختگی‌هایی که به‌خاطر شعله رخ می‌دهد، باید سعی کنید سریعا شعله را خاموش کنید. در این مواقع باید سعی کنید کودک را روی زمین بگذارید و او را بچرخانید. بعد او را در پتو یا ژاکتی بپیچید و لباس سوخته یا جواهرات سوخته را از تن او جدا کنید. بلافاصله به اورژانس زنگ بزنید تا اقدامات لازم را برای سوختگی‌های درجه دو یا سه انجام دهند. زمانی که علت سوختگی، الکتریکی یا شیمیایی باشد، سایر اقدامات لازم باید حتما انجام شود. باید مطمئن شوید که اگر علت سوختگی کودک جریان الکتریسیته است، دیگر درمعرض منبع آن قرار نداشته باشد تا خطر انتقال شوک به فرد دیگری ازبین برود.
اگر علت سوختگی یک منبع شیمیایی باشد، باید پنج دقیقه منطقه موردنظر را با آب بشویید یا در حمام آن را تمیز کرده یا با شیلنگ آب در حیاط این کار را انجام دهید. ترجیحا سعی کنید لباس کودک را تا زمان شست‌وشو از تنش درآورید. توصیه می‌شود شست‌وشو را به مدت ۱۰ الی ۲۰دقیقه پیش از استفاده از باندهای استریل یا انجام مراقبت‌های ویژه ادامه دهید.
شایع‌ترین سوختگی‌ها
البته روند مراقبت و درمان تمام سوختگی‌ها با هم یکسان نیستند. در اینجا به سه نوع از سوختگی‌ها و درمان آنها اشاره می‌کنیم.
سوختگی درجه اول
این نوع سوختگی‌ها تنها در بیرونی‌ترین لایه پوست رخ داده و علائمی همچون قرمزی پوست، درد و تورم خفیف به‌همراه دارد. این نوع سوختگی باعث ایجاد زخم یا تاول نشده و خشک است. علائم آن اغلب ظرف ۳ تا ۶روز ازبین می‌رود و فرد در یک تا دو روز اول متوجه می‌شود که پوست در حال لایه انداختن است. درد ناشی از سوختگی‌های درجه اول معمولا سریع از بین می‌رود و تقریبا ۲۴ تا ۴۸ساعت طول می‌کشد.
اگرچه ممکن است نیاز نباشد اما می‌توان منطقه موردنظر را با پانسمان چسبناک یا گاز به مدت ۲۴ساعت بست؛ البته اگر اندازه آن کوچک‌تر از یک سکه باشد. برای پیشگیری از بدتر شدن سوختگی یا عدم بروز عفونت، هرگز از کره، روغن، پودر یا هر نوع روش درمانی جز این روش‌ها استفاده نکنید.
سوختگی درجه دوم
این نوع سوختگی‌ها که به آنها سوختگی با ضخامت نسبی می‌گویند کمی گسترده‌تر از سوختگی‌های درجه یک بوده چراکه بر لایه بیرونی پوست (یعنی اپیدرم) و بخشی از لایه زیرین آن (یعنی میان پوست) تاثیر می‌گذارد. این سوختگی‌ها باعث ایجاد تاول، دردهای شدید، قرمزی و تورم می‌شود. زخم‌ها و تاول‌های آن باز شده و باعث می‌شود سوختگی رنگی بین صورتی و قرمز با ظاهری مرطوب پیدا کند. سوختگی درجه دوم ممکن است ظاهری سفید یا بدون رنگ هم داشته باشد.
از آنجایی که این سوختگی‌ها نسبت به سوختگی‌های درجه اول کمی بزرگ‌تر هستند، زمان درمان علائم و بهبود آن هم متفاوت بوده و اغلب بالای سه هفته است. مانند انواع سوختگی‌های دیگر، درمان این نوع سوختگی هم باتوجه به علت، مکان و شدت سوختگی و نیز سن کودک، سطح سلامت و سابقه پزشکی او، آستانه تحمل نسبت به درمان و ویژگی‌های فردی می‌تواند با هم فرق داشته باشد. سوختگی‌های درجه دوم به مراقبت‌های سریع پزشکی و درمان نیاز دارند. کودک باید سعی کند در حالت دراز کشیده بماند و منطقه‌ای را که سوخته بالا نگه دارد.
جواهرات و لباس‌هایی که در نزدیکی سوختگی است باید از او جدا شود، تاول‌ها و زخم‌ها باید دست نخورده باقی بمانند و منطقه موردنظر باید بین ۳ تا ۵دقیقه در تماس با آب سرد باشد. مانند سوختگی درجه اول، برای پیشگیری از بدتر شدن سوختگی یا عدم بروز عفونت، از کره، گریس یا هر نوع خوددرمانی استفاده نکنید. اقدامات پزشکی شامل استفاده از پمادهای آنتی‌بیوتیک، داروهای حاوی آنتی‌بیوتیک، عوض کردن لباس و تمیز کردن منطقه موردنظر را به متخصص این کار بسپارید.
سوختگی درجه سوم
این سوختگی‌ها که آن را به‌نام سوختگی‌هایی با ضخامت کامل هم می‌شناسند روی اپیدرم بیرونی و کل میان پوست و لایه سطحی پوست تاثیر می‌گذارد. در شرایطی که علائم سوختگی با ضخامت کامل با هم فرق دارد، اکثرا باعث می‌شود که پوست خشک، سفت، سیاه، سفید یا زرد شده و با تورم و عدم درد به‌خاطر آسیب عصب‌های ناحیه موردنظر همراه باشد.
در این سوختگی، کودک باید دراز بکشد و ناحیه سوختگی موردنظر را بالا نگه دارد. جواهرآلات و لباس‌های سوخته را باید از تن او جدا کرده، تاول‌ها و زخم‌ها دست‌نخورده بماند در این شرایط فورا با پزشک تماس بگیرید یا اورژانس را خبر کنید.
مانند سوختگی‌های درجه اول، به‌منظور پیشگیری از بدتر شدن سوختگی یا عدم بروز عفونت، از کره، گریس، پودر یا هر نوع درمان به طور حتم پرهیز کنید مانند انواع سوختگی‌های دیگر، درمان این نوع سوختگی هم باتوجه به علت، مکان و شدت سوختگی و نیز سن کودک، سطح سلامت او و سابقه پزشکی، آستانه تحمل نسبت به درمان و ویژگی‌های فردی می‌تواند با هم فرق داشته باشد.
این درمان می‌تواند شامل تمیز کردن منطقه موردنظر، تزریق مایعات درون سیاهرگی، آنتی‌بیوتیک (خوراکی یا تزریقی)، کرم‌های موضعی آنتی‌بیوتیک، مکمل های غذایی، پروتئین‌های غذایی، پیوند پوست، جراحی بازسازی و اگر لازم شد تزریق واکسن کزاز و ماندن در محیط گرم و مرطوب باشد که همگی آن باید با نظر متخصص و در محیط کلینیک یا بیمارستان صورت گیرد.
پیشگیری از سوختگی در کودکان
در اینجا به برخی اقدامات لازم به‌منظور کاهش خطر سوختگی اشاره می‌کنیم:
- تمام پریزهای برق را با سرپوش بپوشانید.
- تمام مواد قابل اشتعال و سمی را از دسترس کودک دور نگه دارید.
- از لباس خواب پیشگیرنده شعله استفاده کنید.
- مطمئن شوید سیم‌های برق آسیبی نمی‌زنند و بی‌خطر هستند.
- وقتی از اتو، اتوی مو و اتوی فر مو کنار کودکان استفاده می‌کنید حتما مراقب باشید.
- از هشداردهنده‌های دود در اتاق خواب‌ها یا سایر نقاط خانه استفاده کنید؛ اگر ۱۰سال از کارکرد آنها گذشته حتما تعویض‌شان کنید.
- در خانه سیگار نکشید و از آتش‌بازی در خانه خودداری کنید.
- سعی کنید ترموستات آبگرمکنتان روی ۴۹درجه بوده یا آن را روی درجه کم متوسط تنظیم کنید.
- آب حمام کودک را پیش از آنکه بگذارید به آن وارد شود حتما با آرنج تان چک کنید و همیشه زمانی که از وان یا دوش استفاده می‌کنید اول و آخر کار آب سرد را باز کنید.
- موقع پخت‌وپز، دستگیره قابلمه را به طرف داخل قرار دهید نه در جلوی خود گاز که کودکان نتوانند به آن دست بزنند یا خرابش کنند. برای پیشگیری از هرنوع صدمه‌ای اجازه ندهید کودکان در آشپزخانه از واکر استفاده کنند.
- از رومیزی یا زیربشقابی‌های بزرگ استفاده نکنید چراکه کودک به‌راحتی می‌تواند آن را بکشد.
- هنگام پخت‌وپز، نوشیدن یا خوردن چیزهای داغ کودک‌تان را بغل نکنید.
- بطری‌های شیر بچه را در داخل مایکروفر گرم نکنید.
- جلوی شومینه یا اجاق، رادیاتور و سایر منابع گرمایی از حفاظ استفاده کنید.
- برای پیشگیری از سوزش‌های ناشی از نور خورشید از کرم‌های ضدآفتاب استفاده کنید و هنگام کار یا بازی با فلز داغ یا اسباب‌بازی‌های پلاستیکی خیلی مراقب باشید.
- ترکیبات فلزی یا وینیل موجود در صندلی ماشین‌ها و کالسکه‌ها می‌تواند به کودکان آسیب وارد کند، بنابراین سعی کنید آنها را درمعرض تماس با نور خورشید قرار‌ندهید.
اقدامات پزشکی فوری زمانی باید انجام شود که:
- سوختگی درجه دو یا درجه سه باشد.
- سوختگی‌ها بزرگ‌تر از ۵ تا ۷سانتی‌متر بوده یا ۱۰درصد بدن را پوشانده باشد. در این موارد، توصیه می‌شود از کمپرس‌های داغ یا یخ استفاده نکنید چراکه خطر کم شدن گرمای بدن را افزایش می‌دهد. در عوض سعی کنید از پارچه یا حوله‌های نرم و تمیز برای پوشاندن ناحیه سوخته موردنظر استفاده کنید.
- آتش، جریان برق یا مواد شیمیایی علت سوختگی باشد.
- سوختگی روی صورت، پوست سر، دست‌ها، سطح مفاصل یا ناحیه تناسلی رخ داده باشد.
- اگر تورم و چرک در محل دیده شود یا قرمزی محل شدید یا لایه‌لایه شود.
