دوران بارداری مهم‌ترین روزهای زندگی خانم‌هاست. روزهایی که مادر باید فقط به سلامت خود و جنینش فکر کند. 9ماه باید از هر درد و رنج و بیماری دور باشد تا فرزند سالمی به دنیا بیاورد.

بیشتر خانم‌ها در این دوران تمرکزشان روی تغذیه، پرهیز از مصرف داروهای شیمیایی  و پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی و  زکام متمرکز است و کمتر کسی در دوران بارداری به فکر سلامت دندان‌هایش و تاثیر آن بر تولد فرزند سالم است.

اما سلامت دندان‌ها و لثه برای یک خانم باردار امری ضروری است و باید یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های او باشد. ولی آیا یک خانم باردار می‌تواند درمان‌های دندانپزشکی انجام بدهد و خدمات دندانپزشکی تاثیری در سلامت جنین دارد یا نه؟ در این شماره سیب سبز با دکتر علیرضا آشوری صحبت کرده‌ایم که می‌خوانید.

عوامل دندان خراب‌کن

بعضی مادران ممکن است در دوران بارداری با مشکلات دهان و دندان رو‌به‌رو شوند. به قول قدیمی‌ها «هر بچه‌ای که به دنیا بیاوری، یک دندان هم از دست می‌دهی.» البته در گذشته به دلایل مختلف خانم‌های باردار دندان‌شان را ازدست می‌دادند که در حال حاضر این وضعیت یعنی خرابی دندان‌ها در بارداری بهتر شده است. در دوران بارداری به چند دلیل دندان خانم‌های باردار در معرض خطر قرار دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

خوراکی‌های شیرین کار دست‌تان می‌دهند

در دوران بارداری به‌خصوص سه ماهه اول، خانم‌ها دچار ضعف بدنی شدیدی می‌شوند و برای جبران این ضعف بدنی سراغ غذاهای شیرین، نرم و پرکالری می‌روند تا ضعف بدنی‌شان را سریع‌تر جبران کنند. در صورتی که در علم دندانپزشکی ثابت شده خوراکی‌ها و غذاهایی که نرم و شیرین هستند خطر پوسیدگی دندان‌ها را افزایش می‌دهند.

وقتی مسواک زدن سخت‌ترین کار دنیا می‌شود

در دوران بارداری ضعف بدنی تاحدودی روی فعالیت‌های روتین زندگی مادر باردار تاثیر می‌گذارد؛ به‌عنوان مثال به‌دلیل بی‌حالی و ضعف بدنی، زدن مسواک برای مادر برخلاف گذشته یک کار سخت می‌شود. برای همین می‌توان نتیجه گرفت این دسته از مادران مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان‌شان را نادیده می‌گیرند. این هم یک عامل دیگری است که وضعیت دندان‌ها را به خطر می‌اندازد.

مراقب اسید معده باشید

مسئله دیگر تهوع (برگشتن محتویات معده) در چند ماهه اول بارداری است که اغلب خانم‌های باردار با این مشکل مواجه می‌شوند. با برگشت محتویات معده، اسید و شیره معده هم وارد دهان می‌شوند که با این فرایند احتمال تخریب دندان‌ها به مرور زمان افزایش پیدا می‌کند،  چراکه مواد و شیره‌های گوارشی به‌شدت خاصیت خورندگی دارند و می‌توانند دندان‌ها را خراب کنند.

هورمون‌ها برهم می‌خورند

نکته دیگر به‌هم خوردن تعادل هورمون‌های زنانه در دوران بارداری است، به‌دلیل این به‌هم خوردگی، لثه‌های‌شان مستعد التهاب و خونریزی هستند. به‌همین دلیل اگر خانم‌های باردار بهداشت را در زمینه بیماری و التهاب لثه رعایت نکنند، ممکن است باوجود مقدار کمی پلاک میکروبی و جرم (که در افراد عادی این میزان جرم و پلاک شکلی ایجاد نمی‌کند) دچار تورم یا خونریزی لثه شوند.

از دندانپزشک نترسید

ترس از مطب‌های دندانپزشکی یکی از مشکلات شایعی است که برخی اشخاص به آن دچار هستند. برای همین تا جایی که امکان داشته باشد از مراجعه به این مطب‌ها خودداری می‌کنند. البته این ترس و حساسیت در دوران بارداری بیشتر می‌شود؛ به‌طور کلی درمورد مراجعه به دندانپزشکی خیلی از خانم‌های باردار تردید دارند. برای همین وقتی با مشکلات دهان و دندان مواجه می‌شوند از رفتن به مطب‌های دندانپزشکی امتناع می‌کنند، چراکه اغلب خانم‌های باردار به اشتباه فکر می‌کنند مواد دندانپزشکی و داروهای بی‌حسی به جنین‌شان صدمه وارد می‌کند.

مواد دندانپزشکی کاری به جنین شما ندارد

بهتر است درباره مواد بی‌حسی که به‌صورت رایج در دندانپزشکی مورداستفاده قرار می‌گیرد بدانید که  هیچ مشکلی برای جنین ایجاد نمی‌کند و ماده‌ای ایمن و قابل استفاده حتی در دوران بارداری است. سایر مواد دندانپزشکی هم عارضه‌ای برای جنین ندارند و برای خانم‌های باردار قابل استفاده هستند.

از اشعه رادیولوژی دوری می‌کنید؟!

اشعه رادیولوژی یکی از دغدغه‌های اصلی در دوران بارداری است. خیلی از خانم‌های باردار از این اشعه ترس زیادی دارند چراکه فکر می‌کنند سلامت جنین‌شان را به خطر می‌اندازد. نکته‌ای که باید درمورد این اشعه در دندانپزشکی بدانید این است،  میزان اشعه‌ای که از دستگاه‌های رادیولوژی دندانپزشکی ساطع می‌شود، آن‌قدر کم است که قادر نیست به جنین آسیب برساند.

برای انجام رادیوگرافی فقط دندان‌ها درگیر می‌شوند و جنین چون در قسمت شکم قرار دارد، فاصله زیادی بین اشعه و جنین وجود دارد؛ درنتیجه می‌توان گفت این اشعه برای جنین ضرری ندارد. باوجود تمام این گفته‌ها باز هم ترجیح بر این است که این‌گونه از اقدامات بعد یا قبل از دوران بارداری انجام داده شوند.

به این دلیل که مادر از لحاظ حسی و عاطفی دچار نگرانی نشود اما از لحاظ پزشکی محدودیتی در انجام رادیوگرافی دندانپزشکی وجود ندارد. همچنین برای اطمینان‌خاطر مادران باردار توصیه می‌شود برای انجام رادیوگرافی‌های دندانپزشکی از پیشبندهای سربی استفاده شود که جنین را تحت‌پوشش قرار می‌دهند.

نمی‌دانستید که باردارید؟!

برخی خانم‌ها بدون آگاهی از بارداری، رادیوگرافی دندانی انجام می‌دهند و بعد از مدتی متوجه می‌شوند که باردار هستند. وقتی از این امر آگاهی پیدا می‌کنند به یاد روز رادیوگرافی می‌افتند و دل‌نگرانی رهای‌شان نمی‌کند، اما تاکید می‌شود که تا به امروز هیچ موردی گزارش نشده که رادیوگرافی دندانپزشکی (در حد گرفتن عکس دندان) به جنین آسیب برساند.

انواع درمان‌های دندانپزشکی

به‌طور کلی درمان‌های دندانپزشکی به دو دسته درمان‌های انتخابی و درمان‌های اورژانسی تقسیم می‌شوند:

درمان‌های انتخابی

بهتر است بدانید که خیلی از درمان‌های انتخابی دندانپزشکی را می‌توان در این دوران انجام داد. اما توصیه بر این است تا جایی که امکان دارد درمان را تا زمان زایمان به تعویق انداخت. فرض کنید خانم بارداری قصد دارد در دوران بارداری درمان‌های زیبایی (مثل درمان بدرنگی دندان یا ایمپلنت و...) انجام دهد؛ همان‌طور که گفته شد ترجیح بر این است که این درمان بعد از زایمان انجام شود، چراکه جزء درمان‌های اورژانسی نیستند.

درمان‌های اورژانسی

بعضی  درمان‌ها باید در همان دوره بارداری انجام شوند چراکه جزء درمان‌های اورژانسی هستند، درد زیاد دندان، آبسه دندان و  عفونت دندان جزء این دسته از درمان هستند، چراکه اگر عفونت و درد درمان نشوند، باعث می‌شوند استرس و فشار به جنین وارد شود و در مقابل به جنین صدمه برسد.

البته لازم به ذکر است بیماری‌های لثه ازجمله التهاب لثه، وجود جرم زیاد و پلاک‌های میکروبی در حفره دهان، جزء درمان‌های اورژانسی نیستند، اما از آنجایی که تحقیقات دانشمندان آمریکایی ثابت کرده که عفونت‌های لثه، وجود جرم زیاد و پلاک‌های میکروبی در حفره دهان می‌تواند باعث تولد نوزاد کم‌وزن (اغلب افراد با عوارض و خطرات نوزاد کم‌وزن آشنا هستند)شود، ترجیح بر این است که این درمان‌ها در دوران بارداری انجام شود.

جرم‌گیری لازمه کار است

جرم‌گیری جزء درمان‌های دندانپزشکی است که در دوران بارداری قابل انجام است. توصیه می‌شود خانم‌های باردار برای جلوگیری از وجود جرم و داشتن لثه‌های سالم، در اواسط دوره بارداری عمل جرم‌گیری انجام دهند.

درمورد تجویز دارو باید گفت در دندانپزشکی مثل سایر حیطه‌های پزشکی دیگر باید گفت برخی داروها قابل تجویز هستند و برخی داروها منع مصرف در دوران بارداری دارند. پزشک معالج باتوجه به وضعیت بیمار داروی مناسب را تجویز می‌کند.

مراقب دندان‌درد باشید

دندان‌درد یکی از مشکلاتی است که برخی خانم‌ها در دوران بارداری با آن مواجه می‌شوند.با این حال بیشتر خانم‌های باردار به‌دنبال درمان‌های خانگی هستند و سعی می‌کنند تا جایی که ممکن است گذرشان به مطب دندانپزشکی نیفتد، اما بهتر است بدانید که وقتی دندانی دچار درد می‌شود مشکل از عصب دندان است. پس می‌توان به صراحت گفت درمان‌های خانگی مثل گذاشتن یخ یا فشار دادن برگ نعناع بین دندان‌ها و... هیچ کدام اثر درمانی ندارند، فقط ممکن است درد را تاحدودی تسکین دهند. در صورتی که نیاز است این مشکلات به‌خصوص در دوران بارداری توسط دندانپزشک در مطب دندانپزشکی درمان شوند.

سه ماه اول بارداری دور دندانپزشکی را خط بکشید

بارداری به سه ماه (سه ماهه اول، سه ماهه دوم و سه ماهه سوم) تقسیم می‌شود. در سه ماهه اول توصیه می‌شود تا جایی که امکان دارد هیچ درمان دندانپزشکی انجام نشود چراکه وضعیت بدنی مادر باردار برای انجام این اقدامات مناسب نیست؛ به‌علاوه جنین هم در وضعیت حساسی قرار دارد، بنابراین توصیه می‌شود در صورت امکان درمان تا سه ماهه دوم به تعویق بیفتد، چراکه در سه ماهه دوم می‌توان بدون هیچ مشکلی تمام درمان‌های دندانپزشکی را برای مادر انجام داد.

جنین آن‌قدر رشد نکرده که مانع نشستن مادر روی صندلی دندانپزشکی نشود و از طرف دیگر سه ماهه اول بارداری هم پشت‌سر گذاشته شده و اندام‌های جنین شکل گرفته است. اما در سه ماهه سوم نمی‌توانیم درمان‌های طولانی‌مدت برای خانم باردار انجام دهیم به این دلیل که جنین به‌قدری بزرگ شده که مادر نمی‌تواند به‌راحتی روی صندلی بنشیند، اما با این حال بازهم قابل ذکر است که درمان‌های اورژانسی بهتر است هر زمان که نیاز باشد، انجام شود.

مشورت با پزشک زنان

دندانپزشک با متخصص زنان در زمینه درمان دندانپزشکی مشورت می کند. چرا که ممکن است بنا به شرایط جسمانی که بیمار دارد. پزشک زنان مجوز هیچ درمانی را در مطلب دندانپزشکی ندهد.