بیشتر خانم‌ها از ادویه‌ها فقط برای طعم‌دار کردن غذاها استفاده می‌کنند چراکه بر این باورند راز خوشمزه شدن غذاها در این چاشنی‌های گیاهی نهفته است. البته به گفته متخصصان طب سنتی همین ادویه‎های رنگارنگ که در قفسه‌های آشپزخانه‌‌ها خودنمایی می‌کنند، خواص درمانی زیادی هم دارند، اما هنگام مصرف‌شان باید نکاتی را هم در نظر بگیرید؛ به ویژه اگر قصد بارداری دارید، حامله هستید یا اینکه کودکی دارید که به او شیر می‌دهید.

زعفران

بدون شک زعفران یک ادویه کاملا ایرانی است و همه خانم‌های کدبانو جزو طرفداران پر و پا قرص آن هستند. متخصصان طب سنتی می‌گویند زعفران اثر مسکن و ضد درد و ضد سرفه دارد، قاعده‌آور است و باعث برای تنظیم عادت ماهیانه می‌شود،گردش خون را بهبود می‌بخشد، خونریزی‌های بعد از زایمان را کاهش می‌دهد، قوای جنسی را تقویت می‌کند و آرامبخش است. اما خانم‌های باردار نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنند چراکه ممکن است باعث سقط جنین (به ویژه در 3ماه اول بارداری) شود.

توصیه سرآشپز: تقریبا در همه غذاها می‌توان از زعفران استفاده کرد اما برای اینکه طعم و عطر زعفران در غذا مشخص باشد باید این ادویه در آخرین مرحله طبخ به غذا اضافه کنید؛ به جز مواردی که برای طعم‌دار کردن مرغ و گوشت برای تهیه جوجه کباب و استیک و... چندساعت پیش از طبخ استفاده می‌شود. همچنین زعفران باید در شیشه‌های دربسته و دور از نور نگهداری شود تا عطر و رنگ خود را از دست ندهد.

توصیه متخصص: بر اساس بررسی‌های محققان ایرانی زعفران خاصیت ضدافسردگی دارد ومصرف هفتگی 3 تا 4 فنجان چای زعفرانی نشاط‌آور است و علایم افسردگی را 25 تا 30درصد کاهش می‌دهد. 

زردچوبه

زردچوبه به عنوان یکی از پرکاربردترین ادویه‌ها در آشپزی ایرانی است به طوری که تقریبا در طبخ همه غذاها از آن استفاده می‌کنیم. به گفته حکمای طب سنتی زردچوبه گرفتگی و انسداد صدا را باز می‌کند، برای تمیز کردن کبد به کار می‌رود، بهترین داروی ضد تورم است، باعث خشک شدن زخم‌ها و رفع درد آنها می‌شود، تب‌بر است، قرقره کردن آن باعث کاهش دندان‌درد می‌شود (اثری مشابه گیاه میخک)، خون را تصفیه می‌کند و مصرف دم‌کرده آن تاثیر زیادی در درمان اسهال دارد.

توصیه سرآشپز: اگر می‌خواهید بوی بد مرغ و ماهی را هنگام طبخ از بین ببرید، زردچوبه بهترین ادویه است اما فراموش نکنید مصرف زیاد آن غذا را تلخ می‌کند. همچنین هنگام به جوش آمدن برنج و قبل از آبکش کردن می‌توانید یک قاشق زردچوبه داخل قابلمه بریزید تا پلوی آماده شده خوش‌رنگ‌تر شود؛ البته این روش بیشتر درمورد برنج‌های مخلوط مثل عدس‌پلو، باقالی‌پلو و ... کاربرد دارد.

توصیه متخصص: بر اساس پژوهش‌های متخصصان آلمانی مصرف روزانه زردچوبه در پیشگیری از سرطان‌های روده، پوست، معده، کبد، ریه و پستان موثراست.

زنجبیل

زنجبیل از قدیم‌الایام مورد مصرف مردم ایران، هند و چین بوده است. حکمای طب سنتی نیز از این ادویه به‌عنوان تقویت‌کننده معده، بادشکن، ضدنفخ، ضد تهوع و داروی طبیعی درمان سرماخوردگی و گلودرد یاد می‌کنند و به خانم‌هایی که از دردهای قاعدگی رنج می‌برند نیز توصیه می‌شود در طول دوره ماهیانه روزی یک قاشق چایخوری شربت زنجبیل بخورند. همچنین زنجبیل تازه، شربت زنجبیل یا چای زنجبیل در بدن گرما تولید می‌کند و باعث می‌شود تا مواد سمی و زائد به صورت عرق از بدن دفع شود.

توصیه سرآشپز: زنجبیل از جمله ادویه‌هایی است که طعم غالب و تند و تیزی دارد. بنابراین نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنید. بهترین کاربرد این ادویه در مزه‌دار کردن گوشت قرمز است. برای این کار باید حدود یک و نیم قاشق چایخوری زنجبیل تازه را رنده کنید و روی نیم کیلو گوشت بمالید تا خوش طعم شود. درمورد تهیه چای زنجبیل هم باید یک قاشق چایخوری پودر خشک زنجبیل یا دو قاشق چایخوری زنجبیل رنده شده تازه را در داخل قوری ریخته و روی آن آبجوش بریزید و به مدت پنج دقیقه آن را با حرارت ملایم دم کنید و سپس آن را با عسل شیرین کرده و میل کنید. البته یادتان باشد چای زنجبیل هرچقدر بیشتر بماند و دم بکشد، تند‌تر می‌شود. در عین حال چای زنجبیل تهوع ناشی از ویار بارداری را هم رفع می‌کند.

دارچین

دارچین یکی از قدیمی‌ترین ادویه‎های موجود است و درگذشته به عنوان شربت خلط‌آور گرم درنظر گرفته می‌شد. در حال حاضر نیز حکمای طب سنتی مصرف دارچین را برای بهبود عملکرد اعصاب، درمان تب، سرفه و آبریزش بینی، درمان دردهای عضلانی، کاهش قندخون و درمان کم‌خونی توصیه می‌کنند. همچنین دارچین خاصیت ویژه‌ای هم دارد؛ اینکه ایمنی بدن را افزایش می‌دهد، ضدمیکروب است و اثری مشابه پنیسیلین و آنتی‌بیوتیک دارد. بنابراین اگر حس کردید که ضعیف شده‌اید و قرار است سرما بخورید، مصرف چای دارچین را فراموش نکنید.

توصیه سرآشپز: دارچین یک ادویه عالی برای طعم دادن به گوشت قرمز و شیرینی‌ها است به طوری که بوی بد گوشت را از بین می‌برد و عطر خاصی به شیرینی می‌دهد. عجیب نیست که «تارت سیب و دارچین» از جمله خوراکی‌های پرطرفدار در دنیاست. البته نگران نباشید؛ این شیرینی در بیشتر قنادی‌های ایران هم پیدا می‌شود!

توصیه متخصص: به گفته محققان انگلیسی، مصرف روزانه 3/1 تا 6 گرم عصاره‌ی دارچین، قندخون مبتلایان به دیابت نوع 2 را به میزان 18 تا 29 درصد کاهش می‌دهد. 

فلفل

تقریبا همه آشپزها هنگام آشپزی از فلفل سیاه و قرمز استفاده می‌کنند. بله این یک واقعیت است چراکه این ادویه محبوب هر ذایقه‌ای است. حکمای طب سنتی بر این باورند فلفل مقوی معده و بادشکن است، درد را کاهش می‌دهد، برای اعصاب و تقویت حافظه مفید است، خون غلیظ را سبک می‌کند و استفاده از روغن آن باعث رشد مو و پیشگیری از سفید شدن موها می‌شود، اما مصرف زیاد فلفل به ویژه نوع تند آن برای افراد کم‌خون و بیماران مبتلا به بیماری‌های پوستی و ناراحتی‌های گوارشی می‌تواند مشکل‌آفرین باشد.

توصیه سرآشپز: شاید باور نکنید اما رنگ پودر فلفل سیاه و قرمز بیشتر به فرآیندی که درکارخانه‌ها روی تولید این محصولات انجام می‌شود، برمی‌گردد. در واقع ارزش تغذیه‌ای‌ فلفل‌های مختلف از فلفل سیاه و قرمز تند و شیرین گرفته تا فلفل دلمه‌ای‌های رنگی تفاوت چندانی با هم ندارند. یک توصیه مهم: اگر می‌خواهید گوشت قرمز یا مرغ را بپزید، بهتر است پیش از این کار، تکه‌های گوشت یا مرغ را با پیاز، زردچوبه و مهمتر از همه فلفل سیاه خوب سرخ کنید و بعد آن را بپزید تا گوشت هم طعم بهتری پیدا کند و هم از نظر ظاهری بافتش را از دست ندهد.

توصیه متخصص: بر اساس یک پژوهش آلمانی، مصرف فلفل سیاه باعث کاهش دردهای روماتیسمی می‌شود. این درحالی است که به گفته پژوهشگران ایتالیایی فلفل قرمز به هضم غذا کمک می‌کند و در رفع احساس خستگی نیز موثر است.

زیره

زیره از جمله ادویه‌هایی است که در بسیاری از غذاها به‌ویژه غذاهای محلی ایرانی کاربرد دارد. به گفته حکمای طب سنتی، زیره خاصیت ضدنفخ دارد و باعث دفع گاز معده می‌شود، برای رفع برونشیت و سوءهاضمه مفید است و اشتها را تحریک می‌کند. البته جوشانده‌هایی که با زیره تهیه می‌شوند در مقایسه با زیره‌ای که به مقدار کم به عنوان چاشنی در غذاها استفاده می‌شود، خواص بیشتری دارند. برای تهیه دمنوش زیره می‌توانید ۵ گرم زیره را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت۱۰دقیقه دم کنید و با یک قاشق چایخوری عسل طبیعی میل کنید.

توصیه سرآشپز: زیره بهترین ادویه برای طبخ غذاهایی است که حاوی مواد نفاخ مثل حبوبات هستند. بنابراین هنگام طبخ آبگوشت و انواع آش می‌توانید از زیره برای طعم‌دار کردن غذا استفاده کنید. البته زیره پلو هم از غذاهای محلی استان کرمان محسوب می‌شود. کافی است برای یکبار هم که شده این غذای خوش طعم را امتحان کنید. برای تهیه این غذای مخصوص باید زیره را لابه‌لای برنج آبکش شده بپاشید (درست مثل شوید هنگام طبخ باقالی‌پلو) و قطعات مرغ پخته شده را بین لایه‌های برنج قراردهید و اجازه دهید تا برنج دم بکشد. سپس پلو را با زعفران و زرشک تزیین کنید و مرغ‌ها را در همان دیس برنج قرار دهید و سر سفره بیاورید.

محققان بلژیکی می‌گویند مصرف زیره تاثیر به‌سزایی در درمان زخم معده دارد و مصرف عصاره‌ این گیاه درد ناشی از ناراحتی‌های گوارشی را کاهش می‌دهد.