در کشورمان بازار جراحی زیبایی داغ است. روزی نیست که در گوشه و کناری داستانی از آمارهای خیره‌کننده ای که در مورد تعداد جراحی‌های زیبایی که در کشورمان انجام می‌گیرد و شیوع این قضیه مطلبی در رسانه‌ای عنوان نشود. 

با این حال بازار جراحی زیبایی در میان خودروسازان کشورمان نیز مدتی است که داغ شده و هر از گاهی شاهد ظهور نمونه‌ای جدید از خودرویی شناخته‌شده هستیم. 
 

با این حال بازهم تعداد فیس‌لیفت‌هایی که در کشورمان صورت می‌گیرد در مقایسه با خودروسازان درجه یک دنیا بسیار کمتر بوده، اصولا بیشتر نمونه‌های فیس‌لیفت شده در کنار نمونه قبلی و با نامی جدید عرضه می‌شوند و کمتر پیش می‌آید که نمونه فیس‌لیفت شده جایگزین نمونه قدیمی‌تر شود.
در این مطلب به طور اجمالی به بررسی فیس‌لیفت خودرویی در تاریخ صنعت کشورمان می‌پردازیم تا شاید فن جراحی پلاستیک خودرویی را از خودروسازان وطنی بیاموزیم.

پیکان و فراز و نشیب‌های ظاهری
 

با ظهور پدیده پیکان در دهه 40شمسی بود که موتور صنعت خودرو کشورمان جانی تازه گرفت. با اینکه تا مدت‌ها ایران ناسیونال (ایران خودرو کنونی) توانست با عرضه نمونه‌های متفاوتی از سری Arrow (هیلمن‌هانتر، هیلمن مینکس و...) تحت عناوین مختلف این خودرو را جوان نگه دارد، با این حال از همان ابتدای دهه 50 پیکان رفته رفته نیازمند به‌روز‌رسانی کلی بود.

اولین تلاش‌ها در اوایل همین دهه در خود انگلستان و توسط کرایسلر اروپا انجام گرفت که تصاویری از آن در دست است.

با این حال این فیس‌لیفت‌های انقلابی و تا حدی لوکس‌گرا راه به جایی نبردند تا آنکه بالاخره در اواخر همین دهه دوباره پروپوزال طرحی به‌مراتب جدیدتر به تولید‌کننده ایرانی رسید که با انجام تغییراتی دقیقا پس از پیروزی انقلاب اسلامی راهی خط تولید شد. این پیکان‌ها که به چراغ بنزی شهرت یافتند، تا آخر خط به راه خود ادامه دادند. 

تنها در ابتدای دهه 70 شمسی بود که تصمیم گرفته شد تا کابین پیکان نیز دچار تغییراتی شود و سپرهای بزرگ پلاستیکی (مشهور به سپر جوشن) جایگزین سپرهای باریک فلزی شود. این سپرها به دلیل عدم تطابق با ظاهر خودرو و دوام ناکافی کنار گذاشته شدند و به جای آن آینه بغل‌های پلاستیکی بزرگ‌تر‌ روی خودرو نصب شد.
 

داستان رنویی
 

رنو 5 به نحوی برای جانشینی ژیان به سایپا آمد. این خودرو دوست‌داشتنی و کوچک توانست در دهه 60 و اوایل دهه 70 موفقیت قابل قبولی در بازار ایران داشته باشد. 

در میانه این دهه اما سایپا خط تولید رنو 5 را به پارس خودرو فروخت. این اشتباه تاکتیکی از جانب مدیران پارس خودرو تا حدودی مقدمات بحران مالی و واگذاری بخش عمده سهام این خودروساز به سایپا را در پی داشت؛ با این حال رنو 5 که با نام سپند در پارس خودرو راهی خط تولید شده بود، به کار خود ادامه داد. 

در ابتدا نمونه فیس‌لیفت شده نه‌چندان زیبایی با نام سپند II و ملحقاتش (همانند سپند جوانان) راهی بازار شد. اما این طرح نیز شکست خورد. در پروژه بعدی با ترکیب پلت‌فرم پراید و ظاهر رنو 5 خودرو PK متولد شد.

این خودرو ظاهری بین سپند II و رنو 5 ساده داشت، اما به مدد گلگیرها و سپرهای پلاستیکی بزرگش حتی خاص‌تر از اجدادش محسوب می‌شد. در نهایت اما خودرو نیو PK راهی بازار شد که اساسا نمونه پخته و بالغ PK تلقی می‌شد که در آن خبری از گلگیرهای پلاستیکی نبود و چراغ‌های عقب نیز ظاهری جدید داشتند.
 

اشتباهی به سبک زانتیا

در اواخر دهه 80 شمسی سیتروئن زانتیا به دهمین سال مونتاژ در سایپا نزدیک می‌شد. ظاهر این خودرو حاصل و فیس‌لیفت اساسی بود که توسط خود سیتروئن ‌روی طرح اصلی استودیو برتونه ایتالیا انجام گرفته بود. 

با این حال همین طرح نیز نزدیک به 10 سال پیر شده بود و نیازی مبرم به بهبود آن احساس می‌شد. طرح سایپا با ظاهری تقریبا گنگ و بی‌اصالت در همین دوره معرفی شد.

زانتیاهای فیس‌لیفت با دماغه و زه‌هایی متفاوت برای مدتی کوتاه و در تیراژی اندک عرضه شدند، بی آنکه توجه چندانی را به خود جلب کنند. در نهایت این طرح نیز شکست خورد و با قطع تولید زانتیا کلا به فراموشی سپرده شد.
 

قدمتی به بزرگی 405

پژو 405 از ابتدای دهه 70 شمسی مهمان خیابان‌های شهرهای ماست. طراحی این خودرو کار استودیو شهیر پنین فارینا ایتالیاست؛ با این حال بیشتر 405‌های موجود در کشورمان از نوع فیس‌لیفت شده (سری دوم) هستند که توسط خود پژو به‌روز‌رسانی شده‌اند. 

تا اواخر دهه 70 شمسی هیچ خبری از به‌روز‌رسانی و ایجاد تغییر در ظاهر 405‌های تولید شده در ایران خودرو دیده نشد. با این حال در اوایل دهه 80 بود که دو اتفاق عمده رخ داد؛ اول از همه ظهور نمونه بهبودیافته و به‌روز‌رسانی شده این خودرو تحت عنوان پژو پارس (در ابتدا پرشیا) بود که به نحوی جانی تازه در بازار خودرو کشورمان دمید. 

در این مرحله پارس اساسا به عنوان خودرویی مجزا و یک نمونه لوکس در بازار خودرو کشور جا خوش کرد. مرحله دوم نیز تغییر آرم جلو 405 به نمونه مشابه پژوهای مدرن بود. 

با این حال ایجاد تغییرات در داشبورد و کابین خودرو به تدریج انجام گرفت و در سال‌های اخیر نیز علاوه بر ظهور نمونه کاملا دگرگون شده 405 با پسوند SLX، کابین‌های کاملا متفاوتی برای پرشیا و 405 معرفی شده است.

پراید از دیروز تا امروز

جانشین غیر رسمی پیکان و پول نقد رایج در بازار خودرو ایران کار خود را به عنوان محصول مشترک مزدا و فورد در اواسط دهه 80 میلادی آغاز کرد.
پس از آنکه کیا موتورز تولید این خودرو را تحت عنوان کیا پراید در دهه 90 میلادی ادامه داد، تغییراتی در ظاهر آن به‌تدریج نمایان شد. با این حال این کره‌ای‌ها نبودند که بیشترین تغییرات (شامل نرم‌تر شدن ظاهر خودرو و تغییر چراغ‌های جلو و عقب و اضافه شدن نمونه‌های سدان و استیشن و بهبود کابین) را در خودرو ایجاد کردند.

پراید از ابتدای دهه 70 شمسی به ایران وارد شد و توانست با مونتاژ در کارخانجات سایپا، به یکی از محبوب‌ترین خودروهای تاریخ کشور بدل شود. خودروساز ایرانی در ابتدا به تولید همان نمونه‌های ساده و سپس فیس‌لیفت شده کره‌ای در کشورمان مشغول شد؛ با این حال به تدریج سر و کله نمونه‌های ایرانی و به‌روز‌شده پراید در بازار کشورمان پیدا شد.

در ابتدا نمونه‌های لیفت‌بک (141) و استیشن واگن (سافاری) راهی بازار شدند. با اینکه نمونه استیشن واگن پیش از آن توسط کیا نیز عرضه شده بود، اما ظاهر نمونه ایرانی اساسا دارای تفاوت‌های قابل توجهی بود.

نمونه 141 نیز با الهام از خودروهای لیفت‌بک اروپایی و با کابینی متفاوت توانست رفته‌رفته جای خود را در بازار کشور باز کند. اما این تنها ابتدای راه بود. پس از آن تغییراتی در نمونه‌های عادی پراید نیز صورت گرفت و سپس دو نمونه 132 و 111 با ظاهری به‌روز شده راهی بازار شدند.

علاوه بر این تغییرات کابین 132 به نمونه عادی پراید (حال سایپا 131) نیز سرایت کرد. اوج خلاقیت خودروساز وطنی اما در ساخت و پرداخت نمونه وانتی بود که بعضا بسیار حاشیه‌ساز ارزیابی شده است. پراید مصداق بارز تولید نمونه‌های فیس‌لیفت شده در کنار یکدیگر است.
 

ساده سازی سیناد

سیناد در اواخر دهه 70 شاید مدرن‌ترین خودرو تولیدی داخل کشور بود. این خودرو با ظاهری عجیب راهی بازار شد که در حقیقت نمونه ساده شده طرح اولیه خودرو مفهومی IAD Interstate بود.

همین ظاهر عجیب که چیزی بین یک SUV ،‌MPV و کراس‌اوور بود، کار دست سیناد داد و تولید‌کننده ناشناخته‌اش (کیش خودرو) مجبور شد تا پس از گذشت مدتی اندک طرح این خودرو فایبرگلاسی را تغییر دهد. 

نمونه دوم که با نام سیناد II راهی بازار شد جلوپنجره و دماغه‌ای بهبود یافته داشت و در آن دیگر خبری از گلگیرهای نیمه‌باز جلو نبود. با این حال حتی سیناد جدید نیز زیبا به نظر نمی‌آمد.

زیباسازی سمند

در ابتدای امر سمند ظاهری قابل قبول و منطقی داشت. با این حال ایران خودرو اندکی پس از عرضه نمونه اولیه، LX را معرفی کرد که چراغ‌های عقبی نازک‌تر و جذاب‌تر داشت. 

علاوه بر این، پس از مدتی جلوپنجره جدیدی‌ روی سمندهای مشهور به سال عرضه شد که بعدها دائمی شد. در طی این مدت مدل‌های مفهومی متعددی با نام‌های زوبین، سریر و کوپه با طراحی بهبود‌یافته معرفی شدند.

در نهایت اما سورن با ظاهری شبیه به محصولات آئودی برای مدتی راهی خط تولید شد. ادامه به‌روز‌رسانی سمند با تغییر چراغ‌های عقب و کابین و عرضه خودرو دنا در سال‌های اخیر ادامه یافته است.
 

تغییرات تندر

تندر 90 یا رنو لوگان ظاهری ساده و آراسته دارد که ممکن است به مذاق همگان خوش نیاید. همین امر در کنار سادگی بیش از حد ظاهر آن سبب شد تا از همان ابتدا ایده فیس‌لیفت آن در سراسر کشورهایی که به تولید آن مشغول بودند، مطرح شود.

در نهایت اولین فیس‌لیفت توسط داچیا و سپس در بخش‌های دیگر جهان رخ داد. در ایران نیز ابتدا تولید نمونه جدید داچیا و سپس به‌روز‌رسانی بومی در دستور کار قرار گرفت. در نهایت پارس تندر عرضه شد که توانسته تا حدودی به‌روز‌رسانی کاملی تلقی شود.
 

آغاز راه تیبا

تیبا مدتی است که به یکی از محبوب‌ترین خودروهای کشور بدل شده است. با این حال از همان ابتدای امر انتقاداتی نسبت به طراحی ظاهری آن مطرح می‌شد که در نهایت به معرفی نمونه فیس‌لیفت شده آن با نام ساینا (232) انجامید. 

احتمالا این خودرو برای مدتی مدید در کنار تیبا عرضه خواهد شد و برای شروع قیمت 28.5 میلیون تومان برای آن اعلام شده است که مستقیما به جنگ سمند می‌رود.