ساكنین اولیه استرالیا- بومیهای استرالیایی- از برگهای اكالیپتوس برای درمان جراحات و پایین آوردن تب استفاده می كردند. آنها همچنین می دانستند اگر در منطقه بیابانی استرالیا به نام "آتبك” (Outpack) با بی آبی مواجه شوند، می توانند ریشه های اكالیپتوس را، كه آكنده از آب است، از زمین برای رفع تشنگی بیرون بیاورند.

برگهای اكالیپتوس و روغنی كه آنها تولید می كنند سبب كشتن باكتریها و رفع ناراحتیهای تنفسی افراد مبتلا به خناق، آسم و برونشیت میشود. اگر سابقه مصرف ویكس دارید، آنگاه احتمالاً خنكی و احساس سوزش ناشی از مرهم روی پوست و پاك شدن سینوس ها در اثر رایحة نعناعی و معطر را به یاد خواهید آورد. در واقع این اثرات روغن اصیل اكالیپتوس است.

اكالیپتوس به انواع عطر، صابون و برخی از مواد غذایی و نوشیدنیها اضافه میشود. از این گیاه همچنین به عنوان عامل دفع حشرات نیز استفاده و به روغن شمع و افشانه های حشره كش نیز اضافه میشود. اگر به هیره ها (حشرات) گرد و غبار آلرژی دارید، می توانید اضافه كردن چند قطره روغن اصلی اكالیپتوس به مایع شستشوی لباسهایتان را مورد توجه قرار دهید.

تحقیقات اخیر مؤید این است كه این گیاه دارویی تعداد هیره ها (حشرات)ی گرد و خاك را تا حد زیادی كاهش می دهد و راه تنفس شما را بازتر می كند. اگر در خانة خود شاهد سوسك هستید، اضافه كردن چندین قطره روغن اصیل اكالیپتوس بر لباسهای مندرس و گذاشتن آنها را در كمد لباسهایتان امتحان كنید (دقت كنید لباسهای مزبور را از مواد غذایی یا ظروف دور نگهدارید).

به خاطر داشته باشید كه روغن اكالیپتوس فوق العاده برای انسان سمی است و در مصرف آن باید دقت كنید. اگر فرزند دارید، اطمینان پیدا كنید كه روغنهای اصیل این گیاه دور از دسترس او نگهداشته شود.

معرفی گیاه

كالیپتوس بومی استرالیا است، و در این قاره غذای اصلی موجود در وعده غذایی خرسهای كوآلا محسوب میشود. امروزه این گیاه در سرتاسر جهان از جمله ایالات متحده كشت میشود. اكالیپتوس گونه های بسیاری دارد. برخی از گونه های آن به اندازه گلهای تزئینی و برخی دیگر به اندازه درختان بزرگ است.

اكالیپتوس لثه آبی یا درخت تب استرالیا، شناخته شده ترین گونه اكالیپتوس است كه مصرف پزشكی دارد. ارتفاع این گیاه به ۲۳۰ پا می رسد. برگهای ۴ تا ۱۲ اینچی این گیاه سبز تند و براق است. وقتی پوستة خاكستری آبی این گیاه كنده میشود، زیر آن پوسته كرمی رنگ وجود دارد.

تركیبات گیاه چای و عصاره این گیاه از مادة برگ خیس خورده در محلول الكل كه دارای مواد فعال است، تهیه میشود. پاره ای از این عناصر و تركیبات فعال "تانین” و "فلاونوید” نامیده میشوند. روغن اصیل برگ تهیه شده از تقطیر بخار عمدتاً از عنصر فعالی به نام "سینوئول” تشكیل شده است. روغن این گیاه همچنین حاوی سایر عناصر شیمیایی گیاهی است.

اشكال موجود

این گیاه به صورت روغن مایع اساسی، روغن اساسی به شكل پماد تنتور برگ (محلول تهیه شده از گیاه و الكل یا گیاه، الكل و آب)، برگ خام و چای قابل دسترسی است. قطره های ضد سرفه تجاری، انواع شربتها، مایعات تبخیر كننده، روغنهای مالیدنی، انواع خمیردندان و مواد شستشوی دهان حاوی روغن اكالیپتوس یا تركیب اصلی آن یعنی سینئول است.

نحوه مصرف

این گیاه برای درمان التهاب سینه، ریه ها، بینی و گلو بكار می رود و می تواند برخی از گونه های باكتری و همچنین برخی از انواع قارچها را از بین ببرد. وقتی ازاین گیاه دارویی برای مصرف موضعی استفاده می كنید، می تواند درد رماتیسمی را تسكین بخشد. قبل از مصرف میزان ریز یا هر میزان مصرف، با پزشك معالج خود مشورت و از دستورات ایشان پیروی كنید.

* جوشانده برگ اكالیپتوس (برای احتقاق): ۱/۲ تا ۱ میلی لیتر روزانه.

* روغن برای مصرف موضعی (برای مقاصل متورم یا احتقاق سینه): ۳۰ میلی لیتر روغن اكالیپتوس را به ۵۰۰ میلی لیتر آب ولرم اضافه كنید.

* اكالیپتول: روزانه ۰/۰۵ تا ۰/۲ میلی لیتر (۱ تا ۲ قطره برای هر لیوان آب جوش).

* روغن اكالیپتوس (برای استعمال موضعی): نصب تا یك میلی لیتر (۱۵ تا ۳۰ قطره) روغن مزبور را به نصف لیوان روغن مایع (كنجد، زیتون و غیره) اضافه كنید.

* به منظور استفاده استنشاقی از این گیاه داروئی، ۵ تا ۱۰ قطره از روغن آنرا به ۲ لیوان آب جوش اضافه كنید و سپس حوله را بالای سر خود بكشید و بخار آنرا استنشاق كنید.

نكات احتیاطی

در دوران بارداری یا شیردهی از مصرف اكالیپتوس پرهیز كنید. روغن این گیاه اگر استعمال موضعی داشته باشد، سمی نیست. اما نباید از این گیاه برای مصارف داخلی استفاده كرد. انجمن فرآوردهای گیاهان دارویی آمریكا برگ اكالیپتوس را از نظر بی خطری در ردیف و درجه دو ارزیابی كرده است. درجه ۲ به معنای این است كه در كاربرد این گیاه محدودیتهایی متصور است.

در ارتباط با عصاره های برگ اكالیپتوس باید گفت كه افرادی كه مبتلا به التهاب معده ای- روده ای یا التهاب مجرای صفراوی هستند، باید از مصرف عصاره برگ اكالیپتوس اجتناب كنند. در صورت ابتلا به ناراحتی كبد نیز از مصرف آن پرهیز كنند. در صورتی كه مشمول هر كدام از این حالات هستید، با پزشك خود مشورت كنید.

از مصرف بی رویه عصارة مزبور نیز اجتناب ورزید. "تانین” موجود در عصاره این گیاه می تواند، در صورتی كه بی رویه مصرف شود، به انواع شكم درد یا آسیب كبدی و كلیوی منجر شود. هرگونه روغن این گیاه را به صورت یا بینی كودكان زیر دو سال نمالید.

تداخل های احتمالی

روغن و عصاره اكالیپتوس می تواند اثرات داروهایی را كه برای درمان كمبود قند خون بكار می رود، خنثی كند. اگر به بیماری افت قندخون مبتلا هستید، مطمئن شوید كه پزشك شما قبل از آغاز درمان با این گیاه در جریان امر واقع شده است.