درباره "ماکسیم فاژی "، دانشمند فضایی، که کمتر کسی او را می شناسد.

تاریخ فضانوردی سرشار از وجود کسانی است که در عین موثر بودن، نام و نشان آنها سال ها پنهان مانده یا لااقل در حد ارزش شان مطرح نشده است.

این تنها شامل شوروی سابق و پنهان کاری های حکومتی آن دوران نمی شود. در ایالات متحده نیز کسانی بودند که نقش مهمی در فناوری فضایی این کشور داشتند اما درباره آنها، اطلاعات بسیار اندکی منتشر می شد. یکی از آنها" ماکسیم فاژی" است. او را حتی بسیاری از آنانی که سال ها اخبار فضایی را دنبال کرده اند نمی شناسند.

ماکسیم فاژی در 26 آگوست 1921 در استانکریک از هندوراس انگلیس (در حال حاضر بلیز) به دنیا آمد. پدرش "هنری فاژی" پزشک بود و چند سال پس از جنگ جهانی اول به عنوان کارمند دولت انگلیس در آمریکای مرکزی کار می کرد. پس از مدتی به ایالات متحده مهاجرت کرد و در آنجا ساکن شد.

ماکسی فاژی در دوران کودکی به ساخت هواپیماهای مدل و خواندن داستان های علمی - تخیلی علاقه مند شد.او ساعت زیادی از وقتش را صرف خواندن کتاب های "ژول ورن" و "هربرت جرج ولز" می کرد. پدرش گرچه پزشک بود، اما او را در این راه کمک و تشویق می کرد. فاژی نوجوان تصمیم گرفت در آینده مهندس شود. بعد از پایان تحصیلات متوسطه در سال 1939 در شهر سان فرانسیسکو، نخست به کالج فنی سان فرانسیسکو و سپس دانشگاه ایالتی لوئیزیانا روی آورد و توانست مدرک مهندسی مکانیک خود را در سال 1943 دریافت کند.

سه سال به عنوان ملوان زیردریایی در نیروی دریایی ایالات متحده خدمت می کرد. سپس در مرکز تحقیقات لانگلی در همپتون به عنوان پژوهشگر مشغول به کار شد. وی یکی از کسانی بود که با کمیته ملی مشورتی در زمینه هوانوردی "ناکا" (1) که بعدا به سازمان ملی هوانوردی و فضا (2) (ناسای فعلی) تغییر نام داد، در لانگلی، روی طراحی هواپیمای فراصوت ایکس- 15 کار می کردند.

در اکتبر 1957 و به دنبال پرتاب اسپوتنیک - 1، نخستین ماهواره جهان توسط روس ها، او و 34 مهندس دیگر توسط مسئولان ایالات متحده انتخاب شدند تا یک گروه ضربت تشکیل دهند و با سرعت بر روی ناوی برای پروازهای سرنشین دار کار کنند، ناوی که بعدا نام "مرکوری" به خود گرفت و 6 فضانورد آمریکایی را بر عرشه خود به فضا برد و به زمین برگرداند.

به این ترتیب بود که وی به عنوان سرمهندس طراح مرکز مهندسی و توسعه ناوهای سرنشین دار انتخاب شد که امروز ما آن را به عنوان "مرکز فضایی جانسن" می شناسیم. فاژی نزدیک به 20 سال در این سمت فعالیت داشت.

او بود که "سامانه موشکی نجات" را پیشنهاد و طراحی کرد. وی در آن زمان پیش بینی کرد که اگر موشک بالابرنده یک ناو سرنشین دار نتواند به خوبی عمل کند، به طور مثال روی سکوی پرتاب منفجر شود و یا به دلیل نقص فنی نتواند ناو کیهانی را به مدار برساند، سرنشین این ناو از بین خواهد رفت به همین دلیل باید سامانه ای ساخت که در برابر خطرهای مختلف مربوط به موشک بالا برنده، جان فضانورد را حفظ کند.

سامانه موشکی فاژی بر بالای سفینه وصل می شد و در زمان حادثه پیش بینی نشده، مثلا انفجار یک موشک بر روی سکوی پرتاب، این سامانه، ناو کیهانی را لحظاتی قبل از حادثه از بقیه بدنه موشک جدا کرده و به فاصله مطمئنی می برد تا توسط چتر نجات و به صورت آرام فرود آید. چنین سامانه ای بود که در جریان حادثه "سایوز تی - 10 آ " توانست جان دو کیهان نورد روس را نجات دهد.

وی بعداً در طراحی ناو جمینی، دومین سفینه سرنشین دار ایالات متحده، نیز سهم داشت. سفینه جمینی در حقیقت شکل پیشرفته تر مرکوی بود که می توانست دو نفر را به مدار ببرد. جمینی، 10 پرواز سرنشین دار داشت و تجربه فاژی در سفینه قبلی توانست در طراحی و ساخت این ناو موثر باشد.

اما شاهکار اصلی وی طراحی و ساخت سفینه آپولو بود که آمریکایی ها را به ماه رساند. فاژی سرمهندس طراح ناو آپولو بود. این سفینه حیثیتی بین المللی برای دستگاه فضایی ایالات متحده به وجود آورد.

چند ماه بعد از پرواز آپولو - 11 در ژوئیه 1969 و گام نهادن آرمسترانگ بر سطح ماه فاژی و یک گروه کوچک از همکاران او (از جمله فضانورد سابق " جو آلن") طراحی ناو سرنشین دار قابل استفاده مجدد را به ناسا پیشنهاد دادند؛ سفینه ای که بعدا نام "شاتل فضایی" به خود گرفت.

در این سیستم، یک ناو کیهانی به شکل هواپیما، حدودا در اندازه هواپیمای دی. سی. 3 با کمک موتورهای خود که از یک مخزن سوخت در بیرون از بدنه سفینه تغذیه می کرد و دو موشک جامدسوز به فضا پرتاب می شد موشک های جامدسوز پس از پایان کار، از ناو جدا شده و مخزن بیرونی، تا مدار زمین آن را همراهی می کرد. در بازبینی های ناسا، طرح او برای ساخت موشک کمکی جامد سوز مورد تجدیدنظر قرار گرفت. موشک های پیشنهادی فاژی یک پارچه بودند اما ناسا ترجیح داد آنها از چند بخش جدا، اما به هم متصل تشکیل شوند.

برای آن که گازهای حاصله از درزها نشت نکنند از یک واشر لاستیکی باید استفاده می شد. خرابی یکی از همین واشرها بود که باعث نشت گاز شعله ور و انفجار چلنجر در ژانویه 1986 شد. او کار برای ناسا را تا سال 1981، اندکی پس از دومین پرواز شاتل فضایی ادامه داد. پس از بازنشستگی، فاژی یکی از بنیانگذاران شرکت "اسپیس ایندوستری" در سال 1982 بود.

او مقالات علمی زیادی نوشت؛ همچنین نویسنده کتاب های "ناوهای سرنشین دار"، مهندسی طراحی و کاربرد" (در سال 1964 با همکاری پاول پورسر ونورمن اسمیت)، "فناوری سامانه های فضایی سرنشین دار" (در سال 1965) و " پروازهای فضایی سرنشین دار" (در سال 1965) بود.

ماکسیم فاژی سرانجام به دلیل سرطان مثانه، در 9 اکتبر سال 2004 در سن 83 سالگی درگذشت.

"کریستوفر کرافت"، مدیر سابق مرکز فضایی جانسن در باره او گفت: "ماکس فاژی یکی از اسطوره های طراحی و ساخت ناوهای سرنشین دار به شمار می رود."

فاژی در دوران زندگی اش به دلیل خدمات فوق العاده به فناوری های فضایی، به دریافت مدال و افتخارات متعددی نایل آمد که از جمله می توان به دکترای افتخاری از دانشگاه ایالتی لوئیزیانا و دانشگاه پیتزبورگ، مدال ناسا برای رهبری برجسته، جایزه ابتکار برجسته از موسسه مهندسی برق و الکترونیک، مدال طلا از انجمن مهندسان مکانیک ایالات متحده اشاره کرد.