خیلی سخت است که پدر یا مادری سالمند یا عزیزی مبتلا به سرطان داشته باشید که از کمردرد رنج می‌برد، اما امکان جراحی باز برایش وجود نداشته باشد.
این که شاهد درد کشیدن آنها باشید و کاری از دستتان برنیاید کار را سخت‌تر می‌کند ، اما محققان بیکار ننشسته‌اند و هر روز روش‌های جدیدی برای خاتمه دادن به این قبیل دردها ابداع می‌کنند. یکی از این شیوه‌های نوین برای ترمیم شکستگی‌های ستون فقرات تزریق انواع سیمان‌های طبی یا همان «سمنتوپلاستی» است.
تزریقی که در آن پزشک متخصص با فداکاری، خود و پرسنلش را در معرض اشعه ایکس قرار می‌دهد تا والدین و نزدیکان ما را از درد برهاند.
تزریق سیمان طبی از چه زمانی ابداع شده است؟
از حدود 20 سال پیش، دانشمندان سعی کرده‌اند روشی برای درمان شکستگی‌های پاتولوژیک ستون فقرات سالمندان پیدا کنند.
به طور کلی شکستگی‌های پاتولوژیک شکستگی‌هایی است که در زمینه یک بیماری دیگر مثل پوکی استخوان و سرطان‌های متاستاتیک یا همانژیوم‌های مهره‌ای که استخوان‌ها به قدری ضعیف هستند که در اثر نیرویی کم دچار شکستگی می‌شوند.
در واقع امکان دارد در افراد مسن که پوکی استخوان دارند با وارد آمدن کوچک‌ترین ضربه به دلیل زمین خوردن، خم و راست شدن و حتی سرفه یا عطسه، مهره‌های ستون فقرات کمری، پشتی یا گردنی دچار شکستگی شود. در بیماران سرطانی نیز ممکن است ستون فقرات که درگیر متاستاز شده است با کوچک‌ترین ضربه یا حتی بدون ضربه‌ای دچار شکستگی شود.
این نوع شکستگی‌ها باعث ایجاد درد شدید برای بیمار و سلب توان حرکتی می‌شود. متاسفانه اگر فرد سالمندی دچار این شکستگی‌ها و بی‌تحرکی ناشی از آن بشود به مرور زمان در معرض عوارض دیگری از قبیل بیماری‌های تنفسی، زخم بستر، عفونت‌های ادراری، ترومبوز‌های عروقی و در نهایت آمبولی یا سکته‌های مغزی و قلبی نیز قرار می‌گیرد.
بنابراین دانشمندان همیشه به دنبال راهی برای درمان این بیماران بوده‌اند، زیرا جراحی و بیهوشی برای یک فرد 80 ساله یا بیماران سرطانی خیلی خطرناک است. تلاش محققان برای پایان بخشیدن به درد این بیماران باعث ابداع روشی نوین در کشور فرانسه شد.
در این روش نوین سیمان طبی را به وسیله سوزن و زیر اشعه ایکس به داخل مهره تزریق می‌کردند. البته به دلیل چالش‌هایی که به وجود آمد این کار برای مدتی متوقف شد تا این که از 15 سال پیش محققان آمریکایی دوباره این روش را که سمنتوپلاستی، ورتبروپلاستی یا کایفوپلاستی نامیده می‌شود ازسرگرفتند.
امروزه ورتبروپلاستی یکی از روش‌های شناخته شده برای درمان این قبیل شکستگی‌هاست که در آن سوزنی وارد مهره شده و سیمان استخوانی به مقدار لازم به داخل مهره تزریق می‌شود.
در روش کایفوپلاستی علاوه بر این کار، بالنی به داخل مهره فرستاده می‌شود تا مهره را باز کند و سپس جراح سیمان را داخل حفره‌ای که ایجاد شده تزرق می‌کند. تمام این کارها زیر اشعه ایکس انجام می‌شود و امکان بهبودی درد خیلی بالاست.
جنس این سیمان از چیست؟
در روش سمنتوپلاستی نوعی از سیمان که از جنس متیل متیکریلات است به داخل مهره تزریق می‌شود، البته امروزه روش‌های نوین دیگری مثل جایگذاری استنت داخل مهره هم ابداع شده است. پیشرفت‌ها به قدری بوده که در برخی موارد برای بیماران جوانی که دچار شکستگی‌های ستون فقرات می‌شوند مواد کلسیم‌داری مثل کلسیم فسفات و کربنات کلسیم تزریق می‌شود که با فیکس کردن مهره، بیمار بدون نیاز به جراحی باز از درد رها شده و به زندگی‌اش ادامه می‌دهد.
آیا انجام ورتبروپلاستی برای بیماران پارکینسونی هم مفید است؟
این روش برای تمام سالمندان با هر نوع بیماری که دچار شکستگی مهره می‌شوند قابل انجام است. بیماران پارکینسونی شرایط ویژه‌ای دارند. این افراد در زمینه پوکی استخوان دچار قوز یا کیفوز هم هستند و مشکلات داخلی زیادی دارند که استفاده از ارتوزها را در آنها محدود می‌کند.
با توجه به این که خطرات بیهوشی برای بیماران مبتلا به پارکینسون زیاد است، انجام بموقع ورتبروپلاستی تاثیر زیادی روی بهبود آنها خواهد داشت.
آماده‌سازی بیمار قبل از عمل ورتبروپلاستی چگونه است؟ نیاز به بستری شدن وجود دارد؟
بیماران برای انجام این عمل معمولا صبح روز عمل یا حداکثر یک روز قبل از عمل برای انجام آزمایشات و اقدامات لازم (عکس، ام‌آر‌آی و...) در بیمارستان بستری می‌شوند.
صبح روز عمل بیمار به صورت ناشتا وارد اتاق عمل می‌شود و زیر وسیله‌ای به نام سی‌آرم یا اسکوپی تزریق انجام می‌گیرد. این عمل حدود 45 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد.
در جراحی ورتبروپلاستی بیمار بیهوش می‌شود؟
در بیشتر مواقع بیمار بیهوش نمی‌شود. پوست بیمار به اندازه یک سوزن باز شده و تزریق برای یک یا چندین مهره انجام می‌شود. بیمار می‌تواند دو ساعت بعد از تزریق راه برود و از بیمارستان مرخص شود. خوشبختانه درد بیمار تا بیش از 80 درصد بهبود پیدا می‌کند.
بعد از انجام عمل ورتبروپلاستی به مراقبت‌های خاصی هم نیاز است؟
بعد از انجام این تزریق نیاز به هیچ اقدام دیگری جز درمان طبی پوکی استخوان یا انجام پرتودرمانی یا شیمی درمانی در بیماران سرطانی نیست. در واقع لازم است بیماری ایجادکننده شکستگی درمان شود و بیشتر بیماران نیازی به استفاده از کمربند ندارند.
جراحی ورتبروپلاستی باید توسط چه متخصصانی انجام شود؟
این روش توسط بسیاری از پزشکان که در زمینه ستون فقرات فعالیت دارند قابل انجام است، اما باید توسط پزشک متخصص و متبحر صورت بگیرد. نکته مهم این که تزریق سیمان باید حتما در اتاق عمل و در شرایط استریل انجام شود.
پزشکی که اقدام به سمنتوپلاستی می‌کند باید توانایی انجام عمل جراحی را هم داشته باشد تا اگر عارضه‌ای مثل نشت سیمان اتفاق بیفتد، بتواند اقدامات لازم را انجام دهد. در واقع پزشکی می‌تواند این کار را انجام دهد که تبحر و تجربه لازم برای انجام این عمل را دارا بوده و هر هفته حداقل سه مورد سمنتوپلاستی انجام دهد.
عوارض احتمالی عمل ورتبروپلاستی چیست؟
میزان عوارض این روش یک درصد اعمال جراحی باز در سنین بالاست. البته مثل هر عمل جراحی دیگری امکان عفونت برای بیمار وجود دارد، اما احتمال آن اندک است.
در مواردی که عمل توسط پزشکان غیرمتبحر انجام می‌گیرد عوارضی از قبیل ورود سیمان به داخل کانال، عوارض حسی و حرکتی، شکستگی در مهره‌های مجاور و گاهی آمبولی سیمان به داخل ریه وجود دارد ولی در صورتی که توسط تیم‌های مجرب انجام شود بسیار کم‌عارضه است.
این روش نه‌تنها درد بیمار را کاهش می‌دهد، بلکه با تصحیح قوز ایجاد شده در ستون فقرات شرایط زندگی را برای سالمندان مناسب‌تر می‌کند.
