سوزش معده، یبوست، اسهال، حالت تهوع و... جزو مشکلاتی است که برای همه پیش می‌آید، اما بعضی داروها به این مشکلات دامن می‌زند و هضم غذا را با مشکلات بیشتری مواجه می‌کند.

ضدالتهاب‌هایی مثل ایبوپروفن و دیکلوفناک

مریم بهاری ساروی، پزشک داروساز در ضمیمه سیب روزنامه جام جم نوشت: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل «ولتارن» یا همان «دیکلوفناک»، «ناپروکسن» و «ادویل» (یا ایبوپروفن) به مخاط گوارشی یعنی جداره داخلی لوله گوارشی آسیب می‌زنند و امکان بروز زخم‌های دستگاه گوارش را به وجود می‌آورند. از دیگر عوارض جانبی این داروها می‌توان به مشکلاتی مثل اسهال یا استفراغ اشاره کرد. احتمال دارد از همان ابتدای شروع مصرف اولین قرص، دردهای گوارشی شروع یا در مصرف طولانی‌مدت خود را نشان دهد.

پزشکان در بعضی موارد برای کاهش اثرات جانبی داروهای ضدالتهاب روی دستگاه گوارش از داروهای ضداسید استفاده می‌کنند. این داروها باعث کاهش ترشح اسید معده شده و چند روز بعد از مصرف، تاثیر می‌گذارند. داروهای ضداسید مثل یک سد محافظتی بین مخاط گوارشی و دارو یا مواد غذایی مهاجم عمل می‌کنند.

توجه داشته باشید که مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی برای کسانی که از زخم معده رنج می‌برند ممنوع است. نکته دیگر این که این داروها باید بعد از غذا استفاده شود.

داروهای مقابله‌کننده با پوکی استخوان

در چارچوب درمان پوکی استخوان، داروهایی تجویز می‌شود که می‌توانند باعث مشکلات گوارشی مثل دردهای شکمی، اسهال، یبوست یا حالت تهوع شوند. داروهایی مثل risedronate یا alendronate که بلوک کننده سلول‌های مخرب استخوان‌ها هستند و از دمینرالیزه شدن آنها جلوگیری می‌کنند.

توصیه می‌شود مواد غذایی سالم و مفیدی را برای بهبود وضعیت گوارشی خود انتخاب کنید. این داروها باید با معده خالی حداقل نیم ساعت قبل از صبحانه همراه با یک لیوان آب میل شود. حداقل نیم ساعت بعد از مصرف دارو باید از دراز کشیدن خودداری کنید. اگر نشانه‌های گوارشی با رعایت این موارد برطرف نشود با پزشک‌تان مشورت کنید.

داروهای حاوی آهن

داروهایی که آهن دارد، باعث یبوست می‌شود، اما برای جبران و رفع کمبود آهن، درمان کم‌خونی یا برای پیشگیری از ابتلا به کمبود آهن در زنان باردار، داروهایی‌ مثل سولفات‌آهن تجویز می‌شود. حتما می‌دانید که وجود آهن برای ساخت هموگلوبین ـ‌ که در گلبول‌های قرمز وجود دارند ـ لازم و ضروری است. آهن وظیفه حمل اکسیژن در خون را بر‌عهده دارد، اما مصرف مکمل و داروهای حاوی آهن امکان بروز مشکلات گوارشی را بالا می‌برد. این داروها باعث بروز یبوست، اسهال و حتی حالت تهوع می‌شود.

در مواردی هم سیاه شدن رنگ مدفوع را به دنبال دارد، اما در صورتی که بعد از مصرف این داروها یبوست ایجاد شد باید مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر را در اولویت برنامه غذایی قرار دهید. توصیه می‌کنیم در صورت شدید بودن یبوست قبل از قطع مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

آنتی‌بیوتیک‌ها

به طور کلی، آنتی‌بیوتیک‌ها باعث برهم خوردن فلور روده می‌شود. این داروها در جریان هجوم به باکتری‌های مضر ممکن است باعث از بین رفتن همزمان باکتری‌های مفید هم بشوند. علاوه براین امکان دارد که مصرف این داروها اسهال یا دردهای شکمی ایجاد کند.

توصیه می‌شود برای ترمیم فلور روده و جذب دوباره باکتری‌های مفید و لازم از ماست و پنیر استفاده کنید. محصولات لبنی یا مکمل‌هایی که پروبیوتیک دارند برای ترمیم فلور روده موثرند. ترکیبات پروبیوتیک، مواد ضدعفونی‌کننده‌ای را ترشح می‌کنند که توکسین‌های تولید شده از طریق میکروب‌های عامل اسهال را خنثی می‌کنند.

منیزیم

مکمل‌های غذایی حاوی منیزیم که برای رفع استرس و اضطراب تجویز می‌شوند باعث افزایش سرعت عبور مدفوع و همچنین اسهال می‌شوند. در صورت بروز این اثرات جانبی بهتر‌ است برای مدت زمان کوتاهی مصرف دارو را قطع کنید، ولی در عوض از مصرف مواد غذایی سرشار از منیزیم غافل نشوید. از پزشک یا داروساز بخواهید تا مکمل‌های حاوی منیزیم دریایی را برایتان تجویز کند که براحتی جذب می‌شوند.

آسپرین، کلوپیدوگرل (پلاویکس)

داروهای ضدانعقاد خون پلاکتی باعث سوزش معده می‌شوند. آسپرین و پلاویکس جزو داروهای ضدانعقاد خون هستند که برای ممانعت از تجمع پلاکتی و تشکیل لخته و ترومبوز در رگ‌ها تجویز و مصرف می‌شود. این داروها باعث آسیب‌هایی در سطح مخاط گوارشی و بروز مشکلاتی مثل سوزش معده می‌شوند.

 بهتر است این نوع داروها را بین غذا مصرف کنید و به طور کلی مصرف آب را بالا ببرید. اگر این داروها را به عنوان مسکن مصرف می‌کنید می‌توانید به جای آنها از استامینوفن استفاده کنید که به مخاط گوارشی آسیب چندانی وارد نمی‌کند. توصیه می‌شود به محض مشاهده هر مشکلی حتما پزشکتان را در جریان قرار دهید.

ملین‌های قوی

اگرچه اولین وظیفه و عملکرد ملین‌ها تسریع روند عمل دفع است، اما برخی از این داروها قوی‌تر و تهاجمی‌تر از انواع دیگر هستند. توجه داشته باشید که مصرف طولانی‌مدت و بدون تجویز پزشک امکان آسیب به دستگاه گوارشی را بالا برده و باعث بروز اسهال می‌شود.

همچنین باید بدانید مصرف طولانی مدت این ملین‌ها در برخی موارد نتیجه عکس داشته و باعث یبوست می‌شود، بنابراین بهتر است از ملین‌های ملایم مثل «لاکتولوز» استفاده کنید. این داروها آب موجود در روده را جذب می‌کنند و حجم مدفوع را افزایش می‌دهند.

استامینوفن کدئین

داروهای مخدر یا «اوپیوئیدی» مثل کدئین بیشتر باعث اختلالات گوارشی می‌شوند. این داروها با شدت و ضعف متفاوت حرکت دودی روده را کند می‌کنند و ترشحات گوارشی را کاهش و باعث انقباض اسفنکترهای گوارشی می‌شوند. حالت تهوع و استفراغ از عوارض جانبی رایج شروع مصرف این داروها هستند و امکان بروز یبوست دور از ذهن نیست.

گفتنی است شربت‌های ضدسرفه حاوی مواد خواب‌آور که برای مقابله با سرفه تجویز می‌شود هم باعث بروز چنین عوارض نامطلوبی است. در صورت مصرف طولانی‌مدت این داروها بهتر است از ملین‌های ملایم هم در کنار آنها استفاده شود.