ابداع کارخانه کرایسلر در سال 1938 برای تولید کلاچ هیدرولیکی زمینه ساز ارائه اولین جعبه دنده اتوماتیک دنیا در سال 1940 میلادی توسط جنرال موتور شد. بعد از آن دیگر شرکت های معتبر و بزرگ خودروسازی به استفاده از جعبه دنده اتوماتیک روی آوردند و از این امکان برای راحتی رانندگان استفاده کردند.
از آن سال تا به امروز( به ویژه در 10 سال اخیر) توسط شرکت های مختلف خودروساز در دنیا، بسیاری از ایرادات سیستم گیربکش اتوماتیک برطرف شده است اما هنوز دردسرهایی در دنده های اتوماتیک خودروهای تولیدش ده وجود دارد. البته برخی از این ایرادات شاید هنوز در مرحله ابهام قرار داشته و از ویژگی های مهاجرت از دنده دستی به دنده اتوماتیک به شمار می رود.
این دردسرها می تواند در برخی موارد منشأ دردسرهای بزرگی برای رانندگان اتومبیل های با قابلیت دنده خودکار یا اتوماتیک باشد. در این مطلب هفت دردسر عمده و سه مشکل بزرگ حل شده در دنده های توماتیک کنونی را بررسی می کنیم و در انتها نیز به بررسی خودروهای اتوماتیک موجود در بازار خودروی کشور می پردازیم.
دردسرهای دنده اتوماتیک
1- تاخیر در تعویض دنده
یکی از مهمترین دردسرهای دنده های اتوماتیک به ویژه در سفرهای درون شهری، تاخیر در تعویض دنده است. هر چند این زمان بسیار بهبود یافته است ولی در موارد جزیی حتی رانندگان مبتدی نیز آن را حس می کنند.
البته این تاخیر زمانی از نظر بیشتر کارشناسان امری طبیعی است، زیرا در گیربکس های اتوماتیک، سنسورهای هوشمند وظیفه تشخیص زمان تعویض دنده را برعهده دارند و این کار هم باید سیستم تنظیم شده روی گیربکس انجام دهد.
باید در نظر داشت Response Delay یا همان تاخیر در تعویض دنده در هر سرعت یا هر نوع تعویضی مشهود نیست و تعداد تکرار آن در یک سفر درون شهری بستگی به کیفیت گیربکس اتوماتیک، طراحی و میزان توقف های اتومبیل بستگی دارد. هر چند این ایراد برای برخی از رانندگان حرفه ای اتومبیل بسیار محسوس و عذاب آور است اما اغلب رانندگان در موارد بسیار کمی آن را حس می کنند، مگر اینکه گیربکس با مشکل مواجه شود.
2- عمر و سلامتی کمتر گیربکس اتوماتیک نسبت به دستی
گیربکس اتوماتیک به دلایلی نسبت به جعبه دنده دستی، بیشتر در معرض خرابی قرار می گیرد. تاخیر در تعویض دنده، ضربه های ناگهانی ناشی از دنده معکوس، تولید گرمی بیشتر در زمان تعویض دنده، از کار افتادن سنسورها، درگیری بیش از حد گیربکس در تغییر سرعت و دلایل فنی دیگر عمر و سلامتی گیربکس های اتوماتیک را پایین می آورد و احتمال خرابی را بالا می برد. البته نحوه استفاده مناسب و رسیدگی بیشتر می تواند از سرعت خراب شدن جعبه دنده اتوماتیک خودکار بکاهد.
3- هزینه بالای تعمیر
از دو مشکلی که در بالا به آن اشاره شد تا حدودی می توان به هزینه بالای تعمیر جعبه دنده اتوماتیک پی برد. البته قیمت بالاتر قطعات موجود در دنده اتواتیک، تعداد کم کارشناسان و متخصصان دنده اتوماتیک در شهرها و در کل کشور، اجرات بالای تعمیر و تعویض دنده اتوماتیک خودرو، استفاده بیش از حد دنده معکوس، تغییر ناگهانی سرعت و ترافیک بیش از حد سبب بالا رفتن هزینه های تعمیر دنده اتوماتیک می شود.
4- مشکلات سربالایی
اگر تجربه کار با دنده های اتوماتیک را داشته باشید و در سربالایی با شیب غیرملایم رانندگی کرده باشید، مطمئنا با نواقص موجود در دنده های اتوماتیک روبرو خواهید شد. البته هر چه کیفیت ساخت و قیمت ماشین بیشتر شود، مشکلات در سربالایی کمتر می شود ولی برخی از سربالایی ها همچون خیابان های موجود در محله های ولنجک، منظریه، یاسر و اندیشه تهران می تواند هر دنده اتوماتیکی را درگیر برخی مشکلات بزرگ یا جزیی کند.
البته شما با این مشکل کمتر مواجه می شوید مگر اینکه محل زندگی شما دارای سربالایی های نامتعارف باشد. البته دقت کنید منظور ما مشکلاتی است که در درگیر ساختن دنده ها یا تعویض آنها در سربالایی رخ می دهد و ایرادات به وجود آمده از قدرت موتور در سربالایی در اینجا د نظر نخواهد بود.
5- ایراد در خلاص بودن دنده
بهتر از همه، کسانی این ایراد را بهتر متوجه می شوند که در خیابان پرترافیک یا در بزرگراه، اتومبیل شان خراب و خاموش شده و می خواهند خودروی خود را به کنار منتقل کنند. در این هنگام اتومبیل های بسیاری برای شان بوق می زنند بدون اینکه خبر داشته باشند مشکل از راننده نیست و ایراد مرتبط به گیربکس های اتوماتیک است.
اگر اتومبیل دارای جعبه دنده اتوماتیک را بخواهیم به حالت خلاص ببریم باید ابتدا آن را روشن کنیم تا بتوانیم به حالت N یا خلاصی ببریم. هنوز راه حل جامعی برای این مشکل دنده اتواتیک ها ارائه نشده است.
6- تعوض دنده در دور موتور بالا
یکی از ایرادات جعبه دنده اتوماتیک، تعویض دنده در دور موتور بالاست. ممکن است به دلیل ماندن بیش از حد در ترافیک، تغییر بیش از حد سرعت، مسافرت های طولانی، عمر گیربکس یا بالا نبودن ساخت با این مشکل روبرو شوید. این ایراد علاوه بر استهلاک جعبه دنده، به موتور نیز فشار می آورد.
7- مصرف بالای سوخت
گیربکس های توماتیک می توانند تا 20 درصد افزایش مصرف سوخت را دربر داشته باشند. به دلیل اینه کلاچ همیشه درگیر بوده و دور موتور همیشه در نوسان است که سبب می شود موتور همیشه کار کند. از طرفی به دلیل شتاب پایین، راننده مجبور می شود بیشتر پدال گاز را درگیر کند و بدین صورت مصرف اتومبیل بیشتر می شود. البته در کشور ما نیز تحقیقاتی در سازمان بهینه سازی مصرف سوخت انجام شده که نشان می دهد مصرف گیربکس های اتوماتیک 0.5 تا 16 درصد بیشتر از جعبه دنده های دستی است.
مشکلات حل شده
1- دنده معکوس
براساس نظر بیشتر رانندگان حرفه ای و نیمه حرفه ای، تعویض دنده بیشتر به کمتر که به «دنده معکوس» معروف است، بهترین و بیشترین لذت ها در هنگام رانندگی پدید می آورد. برخی از دوستداران متعصب دنده دستی در گذشته عدم وجود دنده معکوس را علت مهاجرت نکردن به گیربکس اتوماتیک می دانستند.
این ایراد به راحتی در سال های نه چندان نزدیک توسط شرکت های خودروسازی برطرف شد. برای رفتن به دنده معکوس در گیربکس اتوماتیک لازم است پدال گاز را تا نهایت جای حرکتش فشار دهید. خواهید دید که گیربکس اتوماتیک به راحتی تغییر دنده بالاتر به پایین تر را به سرعت انجام می دهد و می توانید Take Off کرده و با شتاب بیشتری به رانندگی بپردازید.
2- تعویض دستی دنده های سنگین
شرکت های مختلف خودروسازی حالت های دنده های سنگین را روی گیربکس تعبیه می کنند تا راننده در مواقع مورد نیاز از آنها استفاده کند. عدد یک و دو یا دو و سه روی دنده های اتوماتیک، نشانگر دنده های مذکور است.
3- تعویض سریع دنده در سرعت بالا و حرکات مارپیچ
برای به دست آوردن دل عاشقان اتومبیلرانی یا مجانین سرعت، شرکت های خودروسازی حالت Sport یا ورزشی را با حرف S روی دنده های اتوماتیک مشخص کرده اند تا در جاده های پر پیچ، رانندگان بتوانند با سرعت بالا و بهره وری بهتر حرکت کنند.
* چرا خرید یک دنده اتومات توصیه می شود؟
از دردسرهای دنده اتوماتیک بگذریم، رانندگی با گیربکس اتوماتیک لذت خاص خود را دارد. رانندگی بدون کلاچ و تعویض دنده، ضمن راحتی و لذت، آرامش نسبی را به ویژه در ترافیک های کلانشهرهای کشور به همراه دارد و نمی توان از آن گذشت.
* خودروهای اتوماتیک در بازار ایران
مطمئنا یکی از پرطرفدارترین و ارزان ترین خودروهای اتوماتیک در ایران پژو 206 است. این خودروی فرانسوی در دو تیپ 4 (فقط تولید فرانسه) و تیپ 6، گیربکس اتوماتیک را تعبیه کرده است. این خودرو که در سال های قبل با قیمتی کمتر از 20 میلیون تومان عرضه می شد پس از مشکلات ارزی به قیمتی حدود 50 میلیون تومان برای تیپ اتوماتیک ارائه شد و هم اکنون نیز به خاطر مشکل در تامین قطعات تولید نمی شود. البته با اطمینان می توان گفت دنده های اتوماتیک تولید شده 206 در فرانسه بهتر از تولیدات داخلی است.
دنده اتوماتیک روی پراید 131، تندر و رانا 1600 نیز توسط سایپا و ایران خودرو ارائه شده و در بازار موجود است. هر چند که این دو شرکت خودروساز داخلی این قابلیت را به عنوان خدمات ویژه یا آپشن روی تمامی خودروهای داخلی با دریافت مبلغ پنج تا 10 میلیون تومان ارائه می کنند.
در بین خودروهای خارجی موجود در بازار ایران، 17 مدل خودرو زیر 100 میلیون تومان با گیربکس اتوماتیک به چشم می خورد. در این میان قیمت H330 اتوماتیک، 53 میلیون و 300 هزار تومان است. MVM550 اتوماماتیک 57 میلیون و 560 هزار تومان فروخته می شود.
J5 با موتور 1.8 به قیمت 58 میلیون و 400 هزار عرضه می شود و سابرینا هاچ بک 59 میلیون و 200 هزار تومان فروخته می شود. اینها ارزان قیمت ترین گیربکس اتومات های موجود هستند.
میتسوبیشی لنسر با قیمت 99 میلیون و 800 هزار تومان، رنو داستر با قیمت 96 میلیون و 750 هزار تومان، MG350 با قیمت 89 میلیون و 480 هزار تومان، هاوال H6 با قیمت 89 میلیون تومان و جیلی RV Emgrand7 با قیمت 85 میلیون تومان هم جزو اتوماتیک های زیر 100 میلیون تومان هستند.
قیمت چانگان ایدو حدود 83 میلیون و 500 هزار تومان تعیین شده، S300 حدود 76 میلیون و 650 هزار تومان فروخته می شود، کیا سراتو 1600 سدان را می توانید به قیمت 69 میلیون و 900 هزار تومان بخرید و کیا پیکانتو با قیمت 74 میلیون و 179 هزار تومان عرضه می شود.
MVMX33 جدید نیز 73 میلیون و 660 هزار تومان فروخته می شود، بسترن B50 را 66 میلیون و 500 هزار تومان می فروشندت و جیلی Emgrand7 اتوماتیک با قیمت 80 میلیون تومان عرضه می شود. همچنین می توانید MG3 را 81 میلیون و 700 هزار تومان بخرید.
