درون بدن ما مقدار زیادی گرما تولید می شود که بصورت طبیعی با راه های عرق کردن و دفع گرما از طریق پوست، خنک شده و تعدیل دما صورت می گیرد.
فصل بهار در بسیاری از مناطق کشور با گرم شدن ناگهانی هوا همراه است. در صورتی که مسافر یکی از مناطق گرمسیر کشور هستید باید به احتمال گرما زدگی به خصوص در کودکان فکر کنید و خود را برای مقابله با این عارضه آماده کنید.در این مقاله به این مورد می پردازیم.
در شرایط محیطی خاص، همچون حرارت بالا، رطوبت زیاد، یا ورزش شدید در هوای گرم، این سیستم خنک کننده طبیعی ممکن است با شکست مواجه شده وحرارت داخلی بدن بالا رود و به سطح خطرناکی برسد. نتیجه آن شروع بیماری وگرمازدگی با علائمی چون گرفتگی عضلات، خستگی، و غش در اثر گرما باشد.
علائم گرما زدگی
گرمازدگی یک بیماری ناشی از گرما است که می تواند بطور جدی برای فرد ایجاد خطر کند. وقتی که فرد در هوای خیلی گرم قرار گیرد و آب کافی ننوشد ممکن است دچار علائم زیر شود:
* کم شدن آب بدن
* خستگی
* ضعف
* پوست سرد و مرطوب
* سردرد
* تهوع و استفراغ
* نفس نفس زدن (تنفس تند)
* زود رنجی وکج خلقی
گرمازدگی کودکان چند مرحله دارد
در مرحله اول که خفیف است، بیمار دچار گرفتگی و کرامپ هایی می شود که می تواند در ساق پا، شانه یا شکم اتفاق بیفتد به طوری که درد شکم بسیار شدیدی را تجربه کند. کودک یا نوجوانی که در هوای گرم بازی و ورزش می کند، ممکن است به علت اینکه بدنش آب و املاح خود را از دست داده، دچار این گرفتگی شود.
برای درمان گرمازدگی در این مرحله، کافی است کودک در محیط خنک کمی استراحت کند و مایعاتی که کمی نمک در آنها وجود دارد مثل دوغ یا ORS بنوشد نه آب خالی.
اگر گرمازدگی شدیدتر باشد که به آن خستگی و فرسودگی گرمایی می گوییم، کودک دچار سردرد، تهوع، استفراغ و بی قراری شده و پوستش قرمز می شود و درجه حرارت بدنش تا ۵/۳۷ ۳۸ درجه بالا می رود ولی هنوز سیستم مغزی اش خوب عمل می کند.
در این صورت هم باید او را به محلی خنک با تهویه مناسب منتقل کرد و حتما اگر می تواند مایعات بنوشد، به او مایعاتی مثل دوغ یا ORS داد و دمای بدنش را پایین آورد ولی نه با آب خیلی سرد بلکه با حوله آغشته به آب ولرم رو به خنک.
اگر کودک مدت طولانی در محیط گرم مثل اتومبیل قرار بگیرد و اتومبیل تهویه مناسبی هم نداشته باشد، ممکن است دمای اتومبیل از هوای محیط خیلی بالاتر رود و کودک را دچار شوک و گرمازدگی کند، علایم مغزی و اختلال هوشیاری در او پدیدار شود و حتی دچار تشنج و شوک شود.
در این مرحله که خیلی خطرناک است، ضربان قلب و تنفس تند می شود و پوست حالت خشک پیدا می کند، بیمار باید به سرعت به محیط خنک با تهویه مناسب برده شود و چون در حالت شوک است، پاهایش از سطح بدنش بالاتر قرار گیرد.
اقدامات اولیه در گرمازدگی
کودک را به درون سایه منتقل کنید.
لباس کودک را آزاد کنید یا در بیاورید.
کودک را به خوردن وآشامیدن تشویق کنید.
کودک را در یک حمام خنک شستشو دهید (ولی نه با آب سرد).
برای راهنمایی بیشتر با پزشک خود تماس بگیرید. در صورتی که کودک شما خیلی بی حال باشد که قادر به خوردن وآشامیدن نباشد ممکن است نیاز به دریافت مایعات از طریق تزریق وریدی (دریافت سرم) داشته باشد.
اگر درمان به تاخیر بیفتد ممکن است بسیار خطرناک وکشنده باشد.
پیشگیری از گرمازدگی
برای اینکه کودکان دچار گرمازدگی نشوند، به کودکان آموزش دهید که در هوای آفتابی وگرم هنگام فعالیت و بازی وقبل از آن، مقدار فراوانی آب بنوشند حتی اگر احساس تشنگی نداشته باشند.
از لباس های با رنگ روشن استفاده کنند وپوشش زیاد نداشته باشند.
فعالیت فیزیکی شدید در فضای بیرون را محدود به زمان قبل از ظهر و بعد از ساعت 6 نمایند.
به کودک آموزش دهید در صورت احساس گرما زدگی به درون محوطه (جای خنک) بیاید.
پس همواره در گردش های بیرون منزل، آب کافی و بهداشتی همراه داشته باشید . مصرف میوه ها وسبزی ها نیز بدلیل داشتن آب فراوان توصییه می شوند.
بهترین راه برای خنک کردن کودکی که در این حالت قرار گرفته، این است که آب ولرم روی بدنش بریزید و از پنکه استفاده کنید. اگر این وسایل در دسترس نبود، می توان از کیسه یخ استفاده کرد و آن را در محل هایی از بدن مانند زیربغل، بین ران های پا و پیشانی قرار داد تا درجه حرارت کاهش یابد و بلافاصله او را به مرکز درمانی رساند تا اقدام های لازم برایش انجام شود.
در مورد نوزادان و کودکان زیر ۲ سال که نمی توانند مشکل خود و احساس تشنگی شان را بیان کنند، این مساله بسیار مهم تر است. مخصوصا در فصل تابستان نباید کودک را زیاد پوشاند چون در این صورت دچار گرمازدگی می شود و اگر در اتومبیل باشد که خطر بیشتر و ممکن است کودک دچار بی قراری، قرمزی پوست و حتی تشنج شود.
بچه زیر ۲ سال هم خیلی قادر به بیان مشکلات خود نیست ولی مادر می تواند با دیدن علایمی مثل کم شدن یا غلیظ شدن ادرار متوجه کم آبی و گرمازدگی کودک خود شود.
برای پیشگیری از این حالت، نباید کودک را در هوای گرم بیرون برد و اگر مجبور به این کار هستید، حتما مایعات کافی همراه خود ببرید و حتی اگر کودک ابراز تشنگی نکرد، به او آب دهید و اگر نوزاد است به فواصل کوتاه به او شیر بدهید. لباس او باید روشن باشد.
