بعد از عمل جراحی، بایستی از محل بریدگی آن مراقبت نمایید تا بهبود پیدا کند. مراقبت دقیق و صحیح از زخم جراحی، اثر بجامانده از آن (اسکار)، درد و ناراحتی آن و خطر بروز مشکلاتی مانند عفونت زخم را کم می کند.
پزشک جراح برای بستن محل برش جراحی از بخیه، گیره فلزی، چسب مایع بافتی (مخصوص بدن) و یا نوار چسب جراحی استفاده می کند (تصویر روبرو).
شما نیز باید محل جراحی را تمیز نگه دارید و مراقب باشید تا چرک نکند و طبق دستور پزشک، پانسمان آن را عوض کنید.
نکات لازم برای کاهش خطر عفونت محل جراحی
- از پزشک خود بپرسید تا کی نباید به محل جراحی آب بخورد، یعنی کی می توانید آن قسمت را بشویید. سپس به هر آنچه پزشک تان گفت، با دقت عمل کنید.
- هر روز محل جراحی شده را بررسی کنید تا چرک (عفونت) نکرده باشد. اگر علائم عفونت را در آنجا دیدید، به پزشک خود مراجعه کنید.
- طبق دستور پزشک، پانسمان محل جراحی را عوض کنید.
کارهایی که نباید بعد از جراحی انجام دهید
- محل زخم جراحی را نخارانید و نمالید.
- نوار چسب روی محل جراحی را تا زمانی که پزشک به شما اجازه نداده، برندارید.
- کرمی روی محل جراحی نمالید و پودری روی آن نریزید.
- محل زخم جراحی را جلوی نور مستقیم خورشید قرار ندهید.
- حمام نروید، مگر اینکه محل زخم جراحی را خشک نگه دارید. طی این مدت می توانید با یک لیف مرطوب، بدن خود (به جز محل جراحی) را پاک کنید.
اگر پزشک اجازه داد که حمام بروید، قبل از استحمام، روی محل پانسمان جراحی خود را با یک کیسه نایلونی بپوشانید تا آب به این قسمت نخورد و خشک بماند.
ممکن است بعد از جراحی، کمی احساس سوزش، خارش، درد و بی حسی در محل برش جراحی داشته باشید. همچنین ممکن است کمی ترشح و کبودی و برآمدگی کوچکی در این قسمت مشاهده کنید. البته باید گفت این علائم طبیعی هستند و جای نگرانی ندارد.
نشانه های عفونت محل جراحی
اگر علائم زیر را در محل برش جراحی خود مشاهده کریدید، به پزشک مراجعه کنید:
- ترشحات زرد یا سبز رنگ که زیاد می شوند.
- تغییر بوی ترشحات محل جراحی
- تغییر اندازه برش جراحی
- قرمزی یا سفت شدن اطراف برش جراحی
- احساس داغ بودن محل برش جراحی موقع دست زدن به آن
- تب
- افزایش درد و یا درد غیر عادی
- خونریزی زیاد که پانسمان را خیس کند.
عوض کردن پانسمان محل جراحی
قبل از تعویض پانسمان خود، وسایل زیر را آماده کنید:
گاز استریل، نوار پانسمان، دستکش جراحی، نوار چسب مخصوص بدن، کیسه نایلونی و قیچی.
سپس به ترتیب زیر عمل کنید:
- دست های خود را با آب و صابون بشویید و دستکش لاستیکی جراحی بپوشید.
- چسب پانسمان قبلی را بلند کرده و پانسمان را بردارید.
- اگر پزشک به شما اجازه داد، محل جراحی را تمیز کرده و بشویید.
- ببینید علائم عفونت در محل برش جراحی دیده می شود یا نه.
- گوشه ای از گاز استریل تمیز را بگیرید و روی محل برش جراحی بگذارید.
- به چهار گوشه گاز استریل نوار چسب بزنید.
- مواد کثیف پانسمان قبلی را در یک کیسه نایلونی بریزید. سپس در کیسه را گره بزنید و دور بیندازید.
- دستکش ها را در آورید.
- مجددا دست های خود را با آب و صابون بشویید و خشک کنید.
تمیز کردن محل جراحی
- محل زخم جراحی را به آرامی با آب و صابون بشویید. البته این کار را زمانی می توانید انجام دهید که از نظر پزشک، زدن آب به محل زخم ایرادی نداشته باشد.
- زخم محل جراحی را نخراشید و یا در آب غوطه ور نکنید (مثلا در وان حمام).
- به محل زخم جراحی، الکل، آب اکسیژنه (پراکسید هیدروژن) و بتادین نزنید، زیرا باعث آسیب بافت و تاخیر در بهبودی زخم می شود.
- قبل از پانسمان مجدد زخم جراحی، اجازه دهید زخم هوا بخورد تا خشک شود و یا با دستمالی تمیز به آرامی آن را خشک کنید.
مراقبت از بخیه جراحی
محل بخیه جراحی در حالت عادی کمی قرمز می شود و ورم می کند. کمی هم سوزش و خارش دارد.
چند روز اول بعد از جراحی ، کمی ترشح در محل بخیه دیده می شود که جای نگرانی ندارد.
ولی اگر بعد از چند روز، میزان ترشحات کم نشد و یا رنگ آن قرمز روشن به همراه خون بود و یا چرکی شد، حتما به پزشک خود مراجعه کنید.
ممکن است پزشک به جای بخیه زدن محل جراحی و گذاشتن پانسمان روی آن، از چسب مایع مخصوص بافت بدن و یا نوار چسب مخصوص جراحی برای بستن بریدگی جراحی استفاده کند.
اگر از چسب مایع بافتی استفاده شود، به محض خیس شدن محل جراحی، باید فورا آن را خشک کنید. چسب مایع بافتی بعد از مدتی به طور خودبخود می افتد.
اگر از نوار چسب مخصوص جراحی استفاده شود، به آن دست نزنید تا خودش شل شود و بیفتد.
سایر نکات لازم برای مراقبت از محل جراحی
بعد از برخی عمل های جراحی، غیر از موارد گفته شده در بالا، پزشک دستورات خاصی به شما می دهد. با دقت به تمام دستورات پزشک خود عمل کنید.
اگر دستوری از دستورات پزشک خود را متوجه نشدید و یا اگر سئوالی برایتان پیش آمد، از پزشک خود بپرسید.
اگر درد محل جراحی شما زیاد شد و یا اگر فکر کردید چرک کرده است، به پزشک خود مراجعه کنید.
3 تا 9 ماه بعد از عمل جراحی، از تماس مستقیم نور آفتاب با زخم محل جراحی خودداری کنید.
بعد از اینکه زخم جراحی شما بهبود پیدا کند، پوست جدیدی روی محل برش جراحی ایجاد می شود. این پوست تازه به نور خورشید خیلی حساس است و به راحتی دچار آفتاب سوختگی می شود.
اگر این پوست نو و تازه دچار آفتاب سوختگی شود، اسکار بدی از خود روی پوست بدن برجای می گذارد. پس آن را جلوی نور آفتاب نگیرید.
