برای هزاران سال انسان به آسمان شب همچون سرپوشی از چراغ‌های چشمک زن نگاه می‌کرد تا امروز که می‌دانیم آن‌ها میلیاردها ستاره‌ای هستند که جهان را تشکیل داده‌اند و هر ستاره دنیایی از شگفتی را همراه با خود دارد.

از انفجار خیره کننده‌ی ابرانواختر تا سیاه چاله‌های نامرئی، ستاره شناسان بسیاری از اسرار ستارگان را حل کرده‌اند و بسیاری هنوز باقی‌مانده است. برای اینکه بیشتر بدانید همراه زومیت باشید.

۱. الماسی در آسمان

وقتی یک ستاره به اندازه‌ی خورشید ما سوخت هسته‌ای خود را می‌سوزاند، آن را به لایه‌ی خارجی هُل می‌دهد تا زمانی که فقط یک هسته‌ی بسیار داغ به نام کوتوله‌ی سفید باقی بماند. در عمق ۵۰ کیلومتری پوسته‌ی کوتوله‌ی سفید، کربن کریستال شده و اکسیژن وجود دارد.

در سال ۲۰۰۴ کوتوله‌ی سفید BPM 37093 در صورت فلکی قنطورس کشف شد که از کربن متبلور یا همان الماس به وزن پنج میلیون تریلیون تریلیون پوند ساخته شده است؛ الماسی به وزن ده میلیارد تریلیون تریلیون قیراط در آسمان.

۲. اجساد آسمانی

مگنتارها نوعی ستاره‌ی متراکم نوترونی یا ستاره‌ی مرده هستند که میدان مغناطیسی میلیون‌ها برابر قوی‌تر از هر آهنربایی بر روی زمین تولید می‌کنند. آن‌ها هر ده ثانیه فلش‌هایی از اشعه‌ی X همراه با انفجارهای گاه و بیگاه اشعه‌ی گاما از خود ساطع می‌کنند. تا سال ۱۹۹۸ مگنتارها به عنوان دسته‌ای مستقل از ستارگان طبقه‌بندی نشده بودند گرچه دو دهه پیش از آن، آن‌ها را دیده بودیم. در مارس سال ۱۹۷۹ یعنی چند ماه پس از فرود موفق فضاپیما به جو زهره، به ترتیب ۹ فضاپیمای اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده، همچنین چندین رصدخانه تابشی هولناک از اشعه‌ی گاما با انرژی که خورشید در طول هزار سال می‌تواند آزاد کند، ثبت کردند.

این تابش حداقل صد مرتبه قوی‌تر از هر تابش ستاره‌ای است که تا آن زمان کشف شده بود. با توجه به اینکه اشعه‌ی گاما با سرعت نور حرکت می‌کند در تشخیص این انفجار توسط ماهواره‌ی هلیوس که در مدار خورشید قرار داشت و باقی فضاپیماها فاصله‌ی زمانی به وجود آمد. این انفجار از باقی مانده‌ی یک ابرنواختر به نام N49 که ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح از بین رفته، و از میان ابر ماژلانی غول پیکری ساطع شده بود.

۳. ستاره‌های محلی

خوشه‌های ستاره‌ای از ستارگانی که در یک زمان به وجود آمده‌اند، بعضی از ده‌ها و برخی دیگر از میلیون‌ها ستاره تشکیل شده‌اند؛ بعضی از خوشه‌های ستاره‌ای با چشم غیر مسلح نیز قابل رویت هستند مثل خوشه‌ی معروف پروین در صورت فلکی ثور. ستاره‌ها در یک منطقه شکل می‌گیرند ولی اینکه چرا بعضی از آن‌ها با هم تشکیل خوشه‌ی ستاره‌ای را می‌دهند هنوز یک راز حل نشده باقی‌مانده است.

۴. ستارگان غران

همانند زمین لرزه در این پایین، در عضی از ستاره‌های نوترونی هم با پاره شدن سطح ستاره از هم ستاره لرزه به وجود می‌آید. در سال ۱۹۹۹ ستاره شناسان انفجارهای گاما و اشعه‌ی X از ستاره‌های نوترونی را به این شگفتی نسبت دادند. اینکه چقدر این انفجار می‌تواند قدرتمند باشد هنوز از اسرار حل نشده باقی‌مانده است اما به تازگی جان میدلدیچ و تیمش از آزمایشگاه ملی لوس آلاموس آمریکا دریافتند که برای نوعی خاصی از ستاره‌های نوترونی چرخان به نام پولسار یا تپ‌اختر، زمان وقوع زلزله‌ی بعدی با قدرت آخرین زلزله متناسب است.

۵. سوپر ستاره‌ها

ستاره‌های نوترونی از بقایای انفجار ابر نواختر متولد می‌شوند، آن‌ها باقیمانده‌های ستاره‌ای در حال مرگ به جرم خورشید را در توپی به اندازه‌ی یک شهر کوچک فشرده کرده و تا یک قدمی تبدیل شدن به سیاه چاله پیش می‌روند. ستاره‌های نوترونی از چگال‌ترین اشیاء جهان هستند، تنها یک قاشق چایخوری از خاک آن‌ها میلیاردها تن وزن دارد و اگر میشد آن قاشق را بر روی زمین بریزیم، همانند چاقویی که در کره فرو می‌رود، تا مرکز زمین را سوراخ می‌کرد. در سال ۲۰۰۵ دانشمندان ناسا منبع پرتوهای گامایی درخشان‌تر از صد هزار خورشید کشف کردند و توانستند رازی ۳۵ ساله را حل کنند. هنگامی که دو ستاره‌ی نوترونی با سرعت ده‌ها هزار کیلومتر در ثانیه به هم برخورد کنند چنین انفجارهای عظیمی از امواج گاما به وجود می‌‌آید.

۶. ستاره‌های تک تیرانداز

کلاس جدیدی از ستاره‌ها به نام ستارگان چرخنده‌ی رادیویی ناپایدار (RRAT) کشف شده‌اند که امواج بی‌ثباتی را از خود ساطع می‌کنند. این ستاره‌ها اجرام عظیمی نوترونی هستند که متناوباً امواج رادیویی به طول حداکثر دو میلی‌ثانیه را بین سکوت‌هایی سه ساعته از خود ساطع می‌کنند. برای یافتن این ستاره‌ها ستاره شناسان مجبورند این کسرهای ثانیه‌ای از امواج رادیویی را از میان ساعت‌ها سکوت تشخیص داده و بین آن‌ها و تداخلات رادیویی زمین تمایز قائل شوند. صدها یا هزاران RRAT فقط در کهکشان راه شیری وجود دارد.

۷. متاهل‌ها

دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که تا ۸۵ درصد از ستارگان کهکشان راه شیری در سیستم‌هایی چند ستاره‌ای قرار گرفته باشند. تا چندی پیش تصور میشد ستاره‌ها نمی‌توانند تنها باشند، امروزه می‌دانیم بیشتر از نیمی از تمام ستارگان، ستاره‌های دوتایی هستند؛ دو ستاره‌ای که نیروی گرانش آن‌ها را نزدیک به هم نگاه داشته است همچنین وقتی سه ستاره یا بیشتر به یکدیگر نزدیک می‌شوند سیستمی چند ستاره‌ای را تشکیل می‌دهند. در سال ۲۰۰۵ برای اولین بار ستاره شناسان سیاره‌ای را در حال چرخش بر دور یک سیستم دو ستاره‌ای کشف کردند.

۸. انفجار مرموز

انفجار غم‌انگیز یک ستاره موج شُکی با سرعت ۳۵ میلیون کیلومتر بر ساعت را به اطراف ساطع می‌کند، این آتش بازی آخرین لحظات عمر بعضی از ستارگان را به درخششی تماشایی تبدیل می‌کند.

وقتی ستاره‌ای با جرم بیشتر از هشت برابر خورشید به پایان عمرش نزدیک می‌شود، نیروی گرانش بر فشار لایه‌های درونی غلبه کرده و سطح بیرونی ستاره را به درون می‌کشد تا اصطلاحاً ستاره در خودش فرو بریزد. پس از این جت عظیمی از نور و ماده به فضا می‌پاشد و یک ابرنواختر را شکل می‌دهد. از زمان تولد ابرنواختر یوهانس کپلر در سال ۱۶۰۴، ستاره شناسان نتوانسته‌اند شاهد انفجار ابرنواختر دیگری در کهکشان راه شیری باشند.

۹. فوران‌های خورشیدی

جو خورشید یا تاج خورشید در دمای دو میلیون درجه‌ی سانتیگراد می‌جوشد و می‌تواند فوران‌هایی از ذرات پر انرژی را با سرعتی نزدیک به سرعت نور به اطراف بفرستد که توفان خورشیدی نامیده می‌شوند. هنگامی که این ذرات باردار به سیاره‌ی ما می‌رسند توسط میدان مغناطیسی زمین منحرف شده و گاهی ارتباط ماهواره‌ها، دستگاه‌های الکترونیکی و حتی تلفن‌های همراه را مختل می‌کنند.

شفق‌های قطبی یکی دیگر از زیبایی‌های این پدیده‌ی طبیعی هستند که پس از ورود ذرات باردار خورشیدی به جو در مدارهای قطبی دیده می‌شوند. بزرگترین فوران‌های خورشید انرژی برابر میلیون‌ها بمب هیدروژنی دارد و اگر می‌توانستیم این انرژی را مهار کنیم، تنها یکی از آن‌ها برای تأمین نیروی ایالات متحده تا صد هزار سال کافی بود. ستاره شناسان شروع به تحقیق بر مکانیزم درونی خورشید کرده‌اند تا شاید بتوانند این فوران‌های آتشین را پیش‌بینی کنند.

۱۰. دروگر شوم

سیاه چاله‌ها انقدر چگال هستند که هیچ چیز نمی‌تواند از جاذبه‌ی قدرتمند آن‌ها فرار کند و اگر چیزی از افق رویداد آن‌ها بگذرد هیچ راهی برای فرار نخواهد داشت، حتی اگر آن چیز نور باشد. ستاره شناسان شواهدی قوی از وجود سیاه چاله‌هایی فوق قدرتمند کشف کرده‌اند که از فرو ریختن ستارگانی عظیم ایجاد شده و جرمی برابر با میلیون‌ها خورشید را در خود فرو کشیده‌اند.