نانوذرات موجود در هوای آلوده از طریق تنفس وارد ریه شده و سپس وارد جریان خون می شود. این مواد خطرناک از طریق خون در بدن حرکت کرده و بعضی از آنها مغز را نیز آلوده می کنند. وقتی نانوذرات وارد مغز می شوند، به طرق مختلف به سلول های مغزی آسیب می رسانند.

مدت هاست که تاثیرات مخرب نانو ذرات برای سلامتی بدن شناخته شده است. یکی از بدترین این تاثیرات اینست که نانوذرات موجود در هوای آلوده مستقیما از طریق بینی، مغز را آلوده می کنند.

آلودگی هوا می تواند سلامتی انسان ها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. با تنفس هوای آلوده، ذرات بزرگ و کوچک مضر وارد ریه شده و مشکلات شدید تنفسی ایجاد می کنند؛ بعضی از ذرات آلوده هم وارد معده شده و ممکن است موجب انواع بیماری شوند.

البته ریه یا معده ممکن است در یک حالت دفاعی این ذرات را دفع کرده یا نابود کنند، اما ذرات آلوده بسیار کوچکی به نام نانو ذرات وجود دارند که می توانند از لایه دفاعی اول بدن عبور کنند.

نانوذرات که به اندازه یک میلیاردم یک متر هستند، آزادانه در ریه معلق شده و وارد سلول ها می شوند. آنها می توانند جلوی ورود اکسیژن به خون و خروج دی اکسید کربن از آن را بگیرند.

دانشمندان می گویند وقتی بزرگ ترین نانوذرات آلوده به اندازه 100 نانومتر است، نانوذرات خیلی راحت می توانند وارد سلول ها شوند.

نانوذرات آلوده می توانند به دی.ان.ای، پروتئین و دیگر ساختارهای سلولی آسیب برسانند. همین مسئله کافی است تا بدن آماده ابتلا به هر نوع بیماری خطرناکی شود. در چنین شرایطی بدن خردسالان و کهنسالان آسیب پذیری بالاتری دارد.

نانوذرات همچنین می توانند به رگ های خونی آسیب برسانند، قدرت بویایی انسان را کاهش دهند و حتی در یادگیری و حافظه نیز تاثیر بسیار بدی برجای بگذارند.

وقتی مغز یک انسان با نانوذرات آلوده مواجه می شود، رفتارهای غیرعادی از خود نشان می دهد، درست مثل شرایطی که بیماری های سختی مثل آلزایمر یا پارکینسون در مغز ایجاد می کنند.

نکته اصلی اینجاست که چگونه مغز یک انسان توسط نانوذرات موجود در هوای آلوده آسیب می بیند. البته نگرانی اصلی دانشمندان شامل نانوذراتی است که مستقیما از راه بینی وارد مغز می شوند.

شبیخون به مغز

نانوذرات موجود در هوای آلوده از طریق تنفس وارد ریه شده و سپس وارد جریان خون می شوند. این مواد خطرناک از طریق خون در بدن حرکت کرده و بعضی از آنها مغز را نیز آلوده می کنند. وقتی نانوذرات وارد مغز می شوند، به طرق مختلف به سلول های مغزی آسیب می رسانند.

یکی از آسیب های اصلی آلودگی هوا در چنین شرایطی، التهاب است. سلول های مغزی آلوده به نانوذرات پیام درد می فرستند و سیستم ایمنی در جواب، گلبول های سفید را به محل آلوده ارسال می کند. گلبول های سفید از طریق جریان خون با آلودگی مبارزه می کنند و به همین علت بخش آلوده به نانوذرات به سرعت پر از خون می شود. این اتفاق باعث وقوع التهاب نه تنها در مغز، بلکه در سراسر بدن می شود.

التهاب واکنشی سریع محسوب می شود، یعنی این که خیلی زود رخ می دهد و زود هم برطرف می شود. اگرچه وقتی انسان ها در معرض آلودگی هوای مزمن قرار می گیرند، بدنشان در برطرف کردن سریع التهاب ناتوان می شود و این اصلا خوب نیست.

التهاب حاصل از نانوذرات باعث می شود که رگ های خونی تنگ و سخت شوند. در شرایط عادی با هر تپش قلب مقدار زیادی خون از رگ های سالم عبور می کند؛ ولی وقتی رگ ها سفت و تنگ می شوند، خون برای عبور از رگ دچار مشکل می شود و حتی گاهی رگ های آلوده کاملا مسدود می شوند.

وقتی چنین حالتی در مغز رخ می دهد، فرد دچار سکته مغزی می شود.

نانوذرات حتی می توانند سلول های عصبی را در ارسال پیام دچار اختلال کنند. سلول های عصبی با ارسال و دریافت پیام های شیمیایی باهم ارتباط برقرار می کنند و نانوذرات با آسیب رساندن به چنین ارتباطی، موجب ایجاد بیماری های عصبی می شوند.

میان بر به مغز

محققان که در حال مطالعه روی نحوه تاثیر ذرات آلوده بر بدن انسان هستند، به این نتیجه رسیده اند که نانوذرات از طریق بینی می توانند مستقیما به مغز راه پیدا کنند. چنین اتفاقی موجب واکنش های تنش زا در مغز شده و حتی ممکن بیماری های سختی نیز در پی داشته باشد.

آنها همچنین به این نتیجه رسیده اند که هوای آلوده بر رشد مغز کودکان تاثیر منفی دارد و ضریب هوشی کودکانی که در مناطق آلوده زندگی می کنند، نصف کسانی است که در هوای پاکیزه بزرگ می شوند.

همچنین شیوع بیماری های روحی و روانی، اختلالاتی مثل عقب ماندگی ذهنی و بیماری های خطرناکی مثل ام.اس یا سرطان به دلیل هجوم ذرات آلوده به مغز است.

آلودگی هوا، سکته قلبی را چهار برابر می کند

آلودگی هوا باعث می شود که سکته های قلبی تا چهار برابر افزایش پیدا کنند و اثرات آن تا دو هفته پس از پایان آلودگی هوا، در بدن افراد باقی می ماند.

دکتر مسعود قاسمی، متخصص قلب و عروق در این باره می گوید:

«در شرایط کنونی آلودگی هوا، ذرات بسیار ریز کمتر از 2.5 میکرون به طور مستقیم از طریق تنفس وارد عمق ریه ها شده و از آن طریق به جریان خون راه می یابد که موجب افزایش انعقاد خون در رگ ها و تنگ شدن یا بسته شدن این مجاری می شود.

بررسی ها نشان داده است که آلودگی هوا و ذرات ریز کمتر از 2.5 میکرون قادرند با به هم زدن ثبات سیستم الکترونیکی قلب، موجب بروز ضربان نابجا و خطرناک شوند و یا اختلال در ضربان قلب را افزایش دهند.

سیستم دفاعی بدن انسان قادر است ذرات ریز 2.5 میکرون به بالا و به خصوص 5 میکرون بالاتر را تا حد زیادی مهار می کند، اما مشکل اصلی ذرات ریز 2.5 میکرون به پایین هستند که حتی ماسک های معمولی نیز نمی توانند از ورود آنها به بدن جلوگیری کنند.

همچنین پژوهش ها و بررسی ها نشان داده است، ذرات میکروسکوپی معلق در هوا بر روند فعالیت دستگاه قلب و عروق تاثیر می گذارد. در واقع آلودگی هوای ناشی از ترافیک و دود کارخانه ها و مواددخانی مانند سیگار، موجب نازک شدن سرخرگ های مهمی مانند سرخرگ گردن و در نهایت بروز بیماری های قلبی می شود.

ریز گردها و آلودگی هوا در بیماران قلبی و عروقی، بیماران قلبی درمان شده و همچنین بیمارانی که دچار سکته قلبی شده اند بسیار پر خطر است، زیرا این شرایط ممکن است به طور مجدد این بیماران را دچار مشکلات عروقی کند.

آلودگی هوا، موجب فعالیت زیاد رادیکال های آزاد می شود. این مولکول ها با ایجاد التهاب در ریه ها، به سلول ها آسیب می زنند و مجموعه ای از تأثیرهای مخرب را بر سیستم قلبی و عروقی بر جا می گذارند.

افرادی که دچار مشکلات ریوی و سابقه آسم و تنگی نفس و یا استعمال دخانیات هستند آسیب پذیرتر از دیگران خواهند بود و بیشتر در معرض خطرات ناشی از بروز بیماری های قلبی و عروقی قرار می گیرند.

افرادی که دارای بیماری هایی مانند فشار خون بالا، دیابت و چربی خون بالا هستند، به دلیل اینکه ساختار سلولی بدن آنها ظریف و حساس است، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری های حاد قلبی و عروقی هستند.

افراد مسن و کودکان به عنوان دو گروه آسیب پذیر در روزهای آلودگی هوا به شمار می روند و لخته شدن خون و شکنندگی سلول ها در این دوگروه سنی زیاد است.

علاوه براین خردسالان نیز به دلیل اینکه تعداد تنفس آنان نسبت به بزرگسالان بیشتر است، در روزهای آلودگی هوا بیشتر در معرض خطر و آسیب قرار دارند.

لذا مردان بالای چهل سال دارای سابقه بیماری قلبی-عروقی و همچنین زنان بالای 50 سال، به محض آلودگی هوا باید از محیط های آلوده دوری کنند و از منازل خود خارج نشوند.

همچنین افراد به محض مشاهده حالت های غیر عادی یا احساس درد قفسه سینه و امتداد آن به سمت دست چپ، باید به سرعت به مراکز درمانی و متخصصان قلب و عروق مراجعه کنند.»