مصرف میزان زیادی از ویتامین‌ها و مکمل‌ها پیامدهای منفی به دنبال دارد. اگرچه بسیاری از ویتامین‌های قابل حل در آب زمانی که به میزان زیادی مصرف شوند دفع می‌شوند، اما انواع دیگر آنها در بدن باقی می‌مانند. این ویتامین‌ها می‌توانند سمی شوند و عوارض جانبی جدی برای بدن داشته باشند.
مردم معمولا اگر احساس بیماری و کسالت نکنند آنتی‌بیوتیک نمی‌خورند، اما بسیاری از آنها به رغم عدم نیاز بدنشان، از انواع مکمل‌های ویتامینی استفاده می‌کنند.
در حالی که بیشتر مواقع تنها عوارض مصرف بی‌رویه و غیرضروری ویتامین‌ها هدر دادن پول است و ویتامین مازاد بدن به راحتی از راه ادرار دفع می‌شود، اما مصرف میزان افراطی ویتامین‌های غیرضروری با پیامدهای جدی برای سلامتی همراه است. گاهی افراد با این سوال روبرو می‌شوند که آیا مصرف زیاد مکمل‌های ویتامینی می‌تواند کشنده هم باشد؟
مدیکال دیلی طی مقاله‌ای که دراین‌باره منتشر کرده، آورده است: ویتامین‌ها، ترکیب‌های ارگانیکی به حساب می‌آیند که میزان محدودی از آنها برای سلامت بدن ضرورت دارد. بدن به طور معمول میزان ضروری آنها را از طریق غذاها دریافت می‌کند، اما در برخی مواقع، فرد با کمبود ویتامین‌ها مواجه می‌شود که البته تشخیص آن به عهده پزشک متخصص و پس از انجام آزمایشات لازم است.
«ماریسا پولئو»، متخصص تغذیه از پنسیلوانیا گفت: مصرف میزان زیادی از ویتامین‌ها و مکمل‌ها پیامدهای منفی به دنبال دارد. اگرچه بسیاری از ویتامین‌های قابل حل در آب زمانی که به میزان زیادی مصرف شوند دفع می‌شوند، اما انواع دیگر آنها در بدن باقی می‌مانند. این ویتامین‌ها می‌توانند سمی شوند و عوارض جانبی جدی برای بدن داشته باشند.
عوارض مصرف بی‌رویه برخی از پرمصرف‌ترین مکمل های ویتامین و املاح به شرح زیر است:
- آهن
کم خونی بیماری است که به دلیل نبودن میزان کافی گلبول قرمز در خون بوجود می‌آید. گلبول‌های قرمز مسئول رساندن اکسیژن کافی به بافت‌های بدن هستند. این کمبود در میان زنان شایع تر است و می‌تواند موجب بروز علائمی همچون خستگی و احساس کسالت شود.
پزشکان به افراد توصیه می‌کنند خودشان اقدام به تشخیص این بیماری نکرده و به خصوص از خوددرمانی پرهیز کنند. مازاد آهن غیرضروری در بدن انباشته می‌شود و می‌تواند به سطح سمی افزایش پیدا کند. همچنین زیاده روی در مصرف آهن با گذشت زمان موجب تغییر رنگ پوست، بزرگ شدن کبد، درد شکمی،ریتم نامرتب قلب و عوارض دیگر می شود.
در زنان باردار مصرف میزان فزاینده‌ای از آهن شایع است. یک تحقیق در هند نشان می‌دهد مصرف بالای آهن در زنان سالم می‌تواند به مشکلاتی همچون تولد نوزاد با وزن پایین، تولد نوزاد نارس و رشد ناقص جنین منجر شود.
پزشکان به افراد توصیه می‌کنند به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن، 20 میلی گرم آهن مصرف کنند و مصرف میزان بیشتری از آن می‌تواند منجر به درد شکم، استفراغ، تند شدن نفس و حتی کما شود.
- ویتامین C
این ویتامین بدون شک یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرمصرف‌ترین انواع ویتامین‌ها به حساب می‌آید. کمبود ویتامین C موجب افتادن دندان، آکنه، خستگی و حتی مرگ می‌شود. همچنین مصرف ویتامین C می‌تواند با سرماخوردگی مقابله کند.
توصیه می‌شود تامین ویتامین C مورد نیاز بدن از طریق مصرف مواد خوراکی حاوی آن تامین شود.
به گفته پزشکان مصرف بیش از حد ویتامین ث خطری را متوجه فرد نمی‌کند. به طور معمول محدوده مصرف ویتامین C حدود 2000 میلی‌گرم در نظر گرفته می‌شود.
اگرچه مصرف زیاد این ویتامین کشنده نیست، اما افرادی که در طول یک روز بیش از این میزان ویتامین را مصرف می‌کنند ممکن است دچار علائمی چون استفراغ، سردرد، بی‌خوابی و ترش کردن شوند. هرچند مصرف بیش از 1000 میلی گرم از این ویتامین نیز می‌تواند منجر به اسهال شود.
- ویتامین A
این ویتامین به دلیل تاثیرگذاری بر قدرت بینایی شناخته شده است. همچنین به شکل گیری و حفظ سلامت پوست، دندان، بافت اسکلتی و نرم بدن کمک می‌کند.
بررسی‌ها حاکی از آن است افرادی که میزان کافی ویتامین A را دریافت نمی‌کنند، بیشتر مستعد بیماری‌های عفونی و اختلالات بینایی هستند.
با این حال مصرف بیش از حد ویتامین A با عوارض جانبی همچون حالت تهوع، اسهال، استفراغ، کاهش اشتها، خستگی، سردرد، تاری دید، درد استخوان، ریزش مو و آسیب کبد همراه است.
حتی مقدار زیاد آن در افراد سیگاری خطر بروز سرطان ریه را تشدید می‌کند. یکی از مشکلات مصرف بیش از حد ویتامین آ این است که میزان مازاد آن از بدن دفع نمی‌شود، بلکه در کبد جمع می‌شود.
- مولتی ویتامین‌های پاستیلی میوه‌ای
بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف میزان بالایی از این نوع ویتامین‌ها برای سلامت خوب نیست. به طور کلی مصرف بیش از حد مولتی‌ویتامین‌ها به خودی خود خطرناک است، حتی اگر به شکل مولتی‌ویتامین‌های پاستیلی میوه‌ای باشد که اغلب نیز برای اطفال تجویز می‌شوند.
بنابراین گاهی مصرف بی رویه یک ویتامین ساده می‌تواند فرد را تا مرز کما ببرد و جان او را به خطر بیندازد.
پس نوبت بعد اگر تصمیم گرفتید مکمل ویتامینی بخرید توصیه می‌کنیم برای این که سلامت خود را به خطر نیاندازید، حتما به یک پزشک مراجعه کرده و طبق تجویز او، ویتامین مصرف کنید.
زمان مناسب خوردن مکمل ویتامین و املاح
بیشتر پزشکان و متخصصان تغذیه معتقدند که خوردن مکمل ویتامین و املاح در زمان هایی از شبانه روز می تواند جذب بیشتری داشته باشد و یا برعکس، مصرف آنها با بعضی از خوراکی ها می تواند از اثربخشی آنها بکاهد.
دقت کنید در صورتی که قرص آهن برای شما تجویز شده است، از نوشیدن شیر و لبنیات و همچنین قرص کلسیم با آن خودداری کنید، چون جذب آهن را کاهش می دهد.
بسیاری از متخصصان، خوردن قرص کلسیم را در شب توصیه می کنند. به این دلیل که جذب کلسیم بیشتر در شب صورت می گیرد و همچنین به دلیل این که کلسیم می تواند به بهتر خوابیدن کمک کند.
در مورد ویتامین های گروه ب ، چون ما در حالت عادی این ویتامین ها را که از ویتامین های محلول در آب هستند با غذا دریافت می کنیم، پس بهتر است این ویتامین ها همزمان با خوردن غذا، به خصوص میوه ها و سبزی ها مصرف شوند.
ویتامین C هم از ویتامین های محلول در آب است اما تفاوت آن با دیگر ویتامین ها این است که فقط چند ساعت در خون می ماند و به سرعت از راه کلیه ها دفع می شود. به همین علت برای کسب نتیجه بهتر، ویتامین C بهتر است در هر سه وعده غذایی تقسیم و مصرف شود.
دقت کنید که ویتامین C نباید قبل از خواب مصرف شود، چون ماده ای محرک است و شخص را بیدار نگه می دارد.
ویتامین های محلول در چربی برای جذب به چربی نیاز دارند بنابراین آنها باید همیشه با غذاهایی که چربی دارند مصرف شود. این ویتامین ها شامل ویتامین A، ویتامین D، ویتامین E و ویتامین K هستند.
البته پزشکان تاکید می کنند خوردن نابجا و بدون تجویز ویتامین ها فقط از این جنبه که بخواهیم سلامت بیشتری داشته باشیم صحیح نیست و چه بسا ممکن است متحمل عوارض تجمع آنها در بدنمان هم بشویم.
مصرف قرص های مکمل ویتامین ها و املاح در شرایط خاص مثلا در گروهی از سالمندان، برخی از کودکان، مبتلایان به بیماری های مزمن و همچنین کسانی که تحت رژیم های غذایی قرار دارند یا مبتلا به بیماری های گوارشی هستند، تحت نظر پزشک توصیه می شود.
