در گفتار قبلی، درباره شمار کاربران و سایت های اینترنتی صحبت کردیم. همانطور که گفته شد، اکنون بیش از 32 میلیون پرتال اینترنتی فعال و قریب به 3 میلیارد نفر از جمعیت کره زمین، کاربران اینترنت، بزرگ ترین رسانه در تاریخ بشر هستند.

حضور گسترده جمعیت کره زمین در فضای مجازی، فرصت های خوبی را برای توسعه ارتباطات و تبادل اطلاعات سریع و دقیق در دنیای امروزی که دهکده جهانی نامیده می شود فراهم کرده است. در گفتار امروز، به موضوع تجارت الکترونیک (ecommerce) و نقش دولت الکترونیک (e-government) در توسعه تبادلات تجاری و اقتصادی میان ملت ها اشاره می کنیم.

گردش مالی تجارت الکترونیک1 در جهان روز به روز در حال افزایش است. این رقم صدها میلیارد دلار را در سال نشان می دهد. تنها فروش اینترنتی سایت های آمازون، ای بی و یاهو و گوگل در سال، چیزی بالغ بر 20 میلیارد دلار می شود. این یعنی یک فرصت آفرینی اشکار و خلاق در کسب و کار امروزی. تجارت الکترونیک به عنوان بخشی از فرهنگ روزمره مردمان روزگار ما مبدل شده است.

مهم نیست که شما سایت اینترنتی برای فروش کالا یا خدمات دارید یا آن که مسئول یک بانک بزرگ هستید. حتی اگر از طریق موبایل یا صفحه خود در فلان بانک، پول جابجا می کنید و قبض های آب و برق را پرداخت می کنید، در توسعه تجارت الکترونیک سهیم هستید. 

هر اندازه تجارت الکترونیک گسترش یابد، پول فیزیکی کم تری نیاز خواهیم داشت و پول کم تر، یعنی آلودگی کم تر و کاغذ کم تر وترافیک کم تر. همه این مسائل منجر به توسعه پایدار2 و گذار از تجارت سنتی به تجارت سبز3 می شود که رویکرد آن، احترام به جامعه و محیط زیست در کنار سود شرکت ها4 می باشد. بنابراین وقتی شما از تجارت الکترونیک استفاده می کنید و فرهنگ خرید شما و تعامل با بازارهای مختلف از سنتی به دیجیتالی تغییر می کند، در واقع در گسترش فناوری اطلاعات سهیم هستید. 

در کشور ما که سابقه تجارت الکترونیک و بانکداری مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در آن، سابقه ای طولانی نیست، تنها ظرف یک دهه اخیر، استقبال فوق العاده ای از خدمات بانکداری الکترونیک و خرید کالا از سایت های اینترنتی فارسی صورت گرفته است به گونه ای که بیش از 20 بانک و موسسه مالی و اعتباری در کشور، روزانه به میلیون ها ایرانی در سراسر جهان خدمات آنلاین بانکداری مجازی را ارائه می کنند.

در کنار این فعالیت، روزانه بیش از 5 میلیون بورس باز ایرانی از طریق قابلیت های کارگزاری های آنلاین، به تبادلات در بازار سرمایه کشور مبادرت می کنند که این رقم، تبادل مالی بیش از 100 میلیارد تومان در روز را شامل می شود. آن هم ظرف کم تر از 4 ساعت در روز. این در کنار ده ها میلیون تومان خرید و فروشی است که روزانه ایرانیان در فضای مجازی برای خرید کالا و خدمات پرداخت می کنند.
 

ده ها میلیون کد کاربری جهت اتصال به بانکداری اینترنتی ده ها بانک و موسسه دولتی و خصوصی کشور در کنار صدها هزار دستگاه خودپرداز5 و پایانه فروش6 در حالی در اختیار مخاطبان ایرانی قرار دارد که خدمات گسترده شرکت پست ایران7 به صاحبان سایت های خرید و فروش کالا، موجب رونق فراوان خریدهای اینترنتی و فرهنگ خرید دیچیتالی شده است.

اگر نگاهی به 100 سایت برتر اینترنت داشته باشیم، در خواهیم یافت که پرتال های ارائه کننده خدمات تجارت الکترونیک، از پرداخت و جابجا کردن پول گرفته تا حراجی و فروش کالا و خدمات، از رتبه های بالایی برخوردار هستند و انتشار صدها مقاله و کتاب علمی ماهانه در این عرصه در سراسر جهان، خود دلیلی است آشکار بر اهمیت کسب و کار های مبتنی بر تجارت آنلاین. 

بنابراین این نکته قابل استنباط است که حجم تریلیارد دلاری تجارت الکترونیک در دنیا و شاید چند صد میلیون دلاری آن در ایران، نشان دهنده فرصتی است بی بدیل و استثنایی برای علاقمندان به فعالیت در این عرصه. صدها فرصت مختلف در حوزه تجارت الکترونیک وجود دارد که علاقمندان می توانند به آن ورود پیدا کنند. ظرف چند سال اخیر، ده ها نشریه و سایت8 و وبلاگ فارسی در این حوزه راه اندازی شده است و صدها دانشجوی ایرانی در مقاطع فوق لیسانس و دکترا در سراسر حهان، ساختارهای تجارت الکترونیک در ایران را در مطالعات موردی خود انتخاب کرده اند. 

این موضوع را بیش تر بشناسید و برای ورود به آن، با استفاده از نظرات مشاوران و متخصصان، برنامه ریزی کنید. تجارت الکترونیک، تجارتی است بدون مالیات و هزینه های سربار مغازه و شرکت و منابع انسانی گسترده. از فروش 10 کالا و خدمات شروع کنید تا به 100 هزار کالا و خدمات برسید. این یک سر نخ بزرگ برای کارهای بزرگ است. در نهایت تجارت الکترونیک فرصت ساز است و نقش مهمی در توسعه کارآفرینی دیجیتالی (digital entrepreneurship ) دارد. 

تجارت الکترونیک میتواند در وقت و هزینه صرفه جویی کند. کار راه بیاندازد. جوانان را به حمایت از محیط زیست ترغیب کند. اطلاع رسانی را گسترده و کم هزینه کند. دسترسی مخاطبان به کالاها و خدمات را آسان کند و خلاصه در توسعه پایدار نقش آفرینی مولد و خلاقانه داشته باشد. موضوعی که بسیار در دنیای امروز درکشورهای در حال توسعه مورد غفلت قرار گرفته است.

قضیه توسعه فضای مجازی، فقط به بحث تجارت الکترونیک و فعالیت های خرید و فروش محدود نمی شود. کشورها نیز برای قد علم کردن در فضای مجازی و تولید محتوا و تاثیر گذاری سایبری بر دیپلماسی عمومی اینترنتی، به طور گسترده در فضای صفر و یک حضور دارند. 
 

هم اکنون بیش از 200 کشور جهان دارای صدها سایت اینترنتی رسمی در وب می باشند که اخرین اطلاعات و اخبار از حوزه های کار سازمانی خود را به زبان های زنده دنیا در اختیار طیف گسترده ای از مخاطبان خود قرار میدهند. سایت های دولتی در ایران و جهان، صدها هزار پرتال رسمی را شامل می شود.

تنها در ایران، بیش از 3 هزار پرتال دولتی شناسایی و راه اندازی شده است و در برخی از پایگاه ها9، این پرتال ها معرفی شده اند. از پیگیری سوابق بیمه ای بیست میلیون ایرانی بیمه شده10 و ارتباط با مراکز انتظامی11 گرفته تا سفارت خانه ها و وزارت امور خارجه12 و تعامل با نهادهای نظامی13، همه و همه در اینترنت ویترین خاص خود را دارند و امکانات متنوعی را برای میلیون ها کاربر ایرانی اینترنت فراهم کرده اند.
 

امروز حتی سپاه و وزارت اطلاعات به عنوان نیروهای امنیتی و اطلاعاتی سرافراز کشور، حضور فعالی در اطلاع رسانی در فضای مجازی دارند و در تقویت دولت الکترونیک ایران موثر هستند.

به هر حال آخرین اطلاعات از وضعیت دولت الکترونیک ایران را میتوان از طریق سایت رسمی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بدست اورد که سایت dolat.ir نیز در این عرصه فعال است. 
 

باید اذغان داشت که سایت اطلاع رسانی دفتر مقاطم معظم رهبری (leader.ir) و سایت دفتر ریاست جمهوری به نشانی president.ir از جمله پر بیننده ترین سایت های اطلاع رسانی رسمی کشور می باشد که با زبان های روز دنیا، پذیرای مخاطبان داخلی و خارجی می باشند. به هر حال، دولت ها امروزه برای فعالیت های مختلف خود، حتی پرتال های اختصاصی راه اندازی می کنند. بنابراین، کم تر مرکز دولتی و نیمه دولتی در دنیا می توان سراغ داشت که پرتالی برای اطلاع رسانی برنامه ها و خدماتش به جامعه مخاطبان در اختیار نداشته باشد. 

صدها هزار پرتال رسمی توسط دولت ها در اینترنت راه اندازی شده است که حجم قابل توجهی از اطلاع رسانی و سطوح تعاملی دو سویه آنان با مخاطبان محلی و بین المللی را به دوش می کشد. این پرتال ها، بر خلاف پرتال های خصوصی و غیر رسمی، مخاطبانی در سراسر جهان دارند و باید به نیازهای اطلاعاتی و ارتباطی آن ها در حوزه های گوناگون پاسخ دهند. اطلاع رسانی دولتی ها در وب، جنبه های مختلف دارد. یک دانشگاه دولتی ،خدماتش و مخاطبش یک نوع طیف را تشکیل می دهد، پرتال شهرداری تهران14 و نیویورک15 و آمستردام16 نیز جور دیگر. 

آن چه مهم است توجه به این نکته کلیدی می باشد که پرتال های رسمی در دنیا، حجم قابل توجهی از دو میلیارد مخاطب اینترنت را روزانه به خود اختصاص می دهند و در توسعه فناوری اطلاعات در دنیا نقش بسزایی دارند. همچنین در توسعه محتوا و خدمات در اینترنت. همه این پرتال ها نیازمند به روز رسانی و خدمات اطلاع رسانی و تولید محتوا و بارگذاری اطلاعات هستند. همه این پرتال ها نیازمند مدیریت هوشمند، روابط عمومی الکترونیک، و،مدیریت ارتباط با مخاطبان و هم چنین به روز رسانی سیستم های نرم افزاری و سخت افزاری و منابع انسانی می باشند. 

شما به عنوان شهروند دهکده جهانی17 امروزی، آیا می توانید نقشی در حوزه توسعه سایت های دولتی ایران و جهان داشته باشید؟ صدها میلیون دلار صرف نگهداری و به روز رسانی سایت های دولتی در جهان می شود. شما چند دلار از این گردش مالی عظیم را می توانید به خود اختصاص دهید؟ یکی از کسب و کارهای خوب در روزهای آینده، توجه به کسب و کار سایت های دولتی در ایران و جهان است که علاقمندان می توانند برای حضور در این بازار به نسبت کم رقیب و پر رونق، بازیگر خوبی در صحنه باشند. 

دولت الکترونیک تنها در عرصه اطلاع رسانی فعالیت ندارد. انتخابات و فضای سایبر18 بخش جدایی ناپذیر از فعالیت های سیاسی و رقابت های حزبی در دو دهه اخیر شده اند. آگاهی از برنامه های احزاب، ارتباط با مسئولان ارشد و میانی، آشنایی با نامزدها و ارتباط مستقیم صوتی و تصویری با آنان و مشارکت در فعالیت ها و برنامه های سیاسی و فرهنگی از طریق رسانه دیجیتال، فرصت های زیادی را در اختیار فعالان سیاسی قرار داده است. در یک دهه اخیر، هر انتخاباتی که در کشور ما برگزار شد، سایت های اطلاع رسانی نامزدها در ارائه اطلاعات و انتشار محتوای مختلف برای طیف گسترده ای از سلایق و علاقمندان نقش بسزایی ایفا کرد و این نقش در عرصه شبکه های اجتماعی متنی و تصویری نیز بیش از قبل نمود پیدا کرده است. 

اکنون آگاهی مردم درباره نامزدهای انتخابات در اقصی نقاط جهان، از طریق ابزارهای اینترنتی صورت می گیرد و کم تر پیش می آید که افراد برای دسترسی به اطلاعات گروه ها و جناح های سیاسی، به رسانه های مکتوب و حتی رادیو مراجعه کنند. تلویزیون و اینترنت دو ابزار فراگیر دنیای امروزی هستند که راه را برای توسعه سیاسی و اطلاع رسانی جهانی و مالتی مدیا فراهم کرده اند. کمپین های دیجیتالی در اینترنت و پرتال های متنوع و مختلفی که هواداران نامزدها و جریان های سیاسی در سراسر جهان راه اندازی می کنند، فرصت هایی برای معرفی گسترده نامزدها و برنامه های آن ها را تدارک می بیند. 

امری که تا پیش از این، مسبوق به سابقه نبوده است. عصر طلایی و دیجیتالی دهکده جهانی، بستری برای جهانی کردن و جهانی شدن ایده ها و شخصیت های گوناگون است که ابر متن ها و پرتال های اینترنت، این وظیفه خطیر را به دوش می کشند. حتی ورود فناوری اطلاعات منجر به تغییر رفتار اطلاع رسانی نامزدها و جریان های سیاسی شده است به گونه ای که حتی یک سال پیش از برگزاری انتخابات مختلف ،هواداران به طور رسمی و غیر رسمی به انتشار اطلاعات الکترونیکی دربااره جریان مورد علاقه خود می پی دازند. برگزاری انتخابات الکترونیکی و مسائل مربوط به آن نیز در همین حوزه قابل بررسی می باشد. 

انتخابات ریاست جمهوری سال 2008 آمریکا که به انتخاب نخستین رئیس جمهور آفریقایی –آمریکایی این کشور بعد از سه قرن انجامید، از پر خرج ترین انتخابات سیاسی جهان به شمار آمده است که نقش شبکه های اجتماعی و اینترنت در پیروزی حزب و نامزد منتخب، فوق العاده ممتاز و برجسته قلمداد شده است. موضوعی که در گفتار رقبای انتخاباتی وی نیز بر آن تاکید شد19 و برخی ها معتقد بودند که اگر جادوی اینترنت نبود، اوباما اکنون در کاخ سفید نبود20. 

جادوی اینترنت، جادوی مالتی مدیا هست که یک لینک را ظرف چند دقیقه در اختیار میلیون ها کاربر در سراسر گیتی قرار می دهد. امروز در کشور ما نیز فعالان عرصه انتخابات و فناوری اطلاعات، سرمایه مادی و معنوی زیادی را برای حضور گسترده در این عرصه پر رونق و پر مخاطب در دستور کار دارند. حضور دیجیتالی نامزدها در انتخابات مختلف از شورای شهر و مجلس گرفته تا ریاست جمهوری، همه و همه بر علاقه جریان های سیاسی به حضور دیجیتالی فعالانه در عرصه نبرد سیاسی حکایت دارد. امروزه رسما برخی از پرتالهای خبری و اطلاع رسانی فارسی، متعلق به شخصیت های فرهنگی، سیاسی و هنری شناخته شده ایرانی است که پیش تر، چنین رسمی مرسوم نبود. 

پرتال هایی که بعضا روزانه پذیرای صدها هزار خواننده از سراسر جهان است. رسانه هایی که حتی از رسانه های مکتوب و قدیمی معتبر نیز، طیف مخاطبانش وسیع تر و پر شمار تر است. آگاهی از برنامه های تبلیغاتی، اطلاع رسانی، نشست ها و فعالیت های مختلف نامزدها و جریان های وابسته به آنان، از طریق رسانه های اینترنتی بسیار آسان و سریع تر است. بنابراین این بازار، یک بازار پر رونق و دائمی برای کسانیست که خواهان فعالیت اثربخش و حرفه ای در آن هستند. بازاری که هر از گاهی ایجاد می شود و می تواند سودآوری خوبی برای حاضران در این عرصه به دنبال داشته باشد. مهم آن است که شما بتوانید صحنه گردان خوبی در بازی های اینترنتی حوزه سیاست باشید، چرا که سیاست مداران معمولا در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و سایت و این جور مسائل، صاحب اطلاع و مطلع نیستند و شاید وبگرد هم نباشند! 

بنابراین مشاوران آنلاین در این حوزه، می توانند در بازار پر رونق و شناخته شده ای، با برنامه حرفه ای وارد شده و گوی سبقت را از رقبای همیشگی و بزرگ بربایند. تلاش کنید برای نامزدهای مختلف حاضر در عرصه های گوناگون انتخاباتی، فرصت های اطلاع رسانی الکترونیکی را فراهم کنید و به آن ها برنامه های خلاقانه بدهید. هزاران سایت دولتی ایران در وب وپرتالهای شخصیت های مختلف، نیازمند به بروز رسانی و ایده های خلاقانه دیجیتالی است. به آن ها ایده بدهید تا افکار و نظراتشان بیش از سایر رقبا در محیط صفر و یک توزیع و منتشر شود.