کلیه ها ، دو عضو کوچک لوبیایی‌شکل هستند که در دو طرف ستون مهره‌ها و کمی پایین‌تر از قفسه سینه قرار دارند و جزو اعضای حیاتی بدن هستند که وظایف متعددی بر عهده دارند، از جمله دفع مواد زائد و مایعات اضافی از بدن، تصفیه خون، تنظیم فشار خون و ...
گاهی امکان دارد بدون اینکه متوجه باشیم کلیه ها دچار اشکالاتی شوند. در نتیجه بدن با علائمی مانند خستگی، نیاز زیاد به دستشویی رفتن و بی‌اشتهایی اطلاع‌رسانی می‌کند. اگر علائمی که در این مطلب ارائه می‌شوند در خودتان دیدید، به سلامت کلیه‌هایتان بیشتر اهمیت بدهید.
احساس نیاز مکرر به دستشویی در شب
وقتی کلیه‌ها به‌درستی کار نمی‌کنند و مشکلی دارند، نیاز بیشتری به دفع ادرار پیدا می‌کنید. در این صورت ادرار بیش از اندازه رقیق و کمرنگ (مانند آب) می‌شود و حجم آن نیز افزایش می‌یابد.
این افزایش حجم ادرار و نیاز مکرر به رفتن دستشویی بخصوص در شب اتفاق می‌افتد، طوری که فرد از خواب برمی‌خیزد و نیاز به دفع ادرار پیدا می‌کند. این مشکل حتی با کاهش مصرف مایعات نیز برطرف نمی‌شود و در عین حال تشنگی فرد را بیشتر می‌کند.
افزایش حجم ادرار و نیاز مکرر به دفع آن، نشان‌دهنده نارسایی کلیوی است که نیاز به بررسی و درمان دارد. با مشاهده این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش خون و ادرار، میزان کراتینین و اوره و آلبومین بدن بررسی شود.
احساس خستگی زیاد
خستگی زیاد و دائمی را بی‌اهمیت ندانید؛ چون به دو دلیل ممکن است از علائم اختلال در عملکرد کلیه‌ها باشد:
اولا زمانی که کلیه‌ها نتوانند به‌درستی مواد زائد ناشی از هضم غذاها را دفع کنند، این مواد زائد در خون جمع می‌شوند و آن را اسیدی می‌کنند؛ در نتیجه بدن احساس خستگی می‌کند.
ثانیا اینکه مغزاستخوان به اندازه کافی گلبول قرمز (که برای حمل اکسیژن در خون لازم است) تولید نمی‌کند؛ در نتیجه بدن دچار کم‌خونی و در پی آن خستگی زیاد می‌شود.
اگر مداوم دچار ضعف عمومی و رنگ‌پریدگی هستید، به پزشک مراجعه کنید و آزمایش خون و ادرار دهید. در این صورت پزشک معالج کراتینین، اوره و آلبومین و همچنین علائم کم‌خونی‌تان را بررسی می‌کند.
پف‌کردگی پلک‌ها و پاها
پف و ورم پلک‌ها، قوزک پاها و خود پاها ممکن است نشان‌دهنده اختلال در عملکرد کلیه‌ها باشد.
کلیه‌هایی که بدرستی کار می‌کنند، به حفظ تعادل میزان سرم خون و بافت‌ها کمک زیادی می‌کنند، اما وقتی اختلالی در عملکرد این اعضای حیاتی رخ می‌دهد، راه عبور پروتئین‌ها از خون به ادرار باز می‌شود. در نتیجه عدم تعادل رخ می‌دهد و سرم داخل خون به سمت بافت‌های پیرامون نفوذ می‌کند و باعث پف‌کردگی می‌شود.
اگر صبح‌ها با چشم‌هایی پف‌کرده از خواب بیدار می‌شوید و شب‌ها پاها و قوزک پاهایتان ورم می‌کنند، احتمال اینکه دچار بیماری کلیه شده باشید، دور از ذهن نیست.
این مشکلات در برخی موارد با مشکلات دیگری مانند اضافه‌وزن و افزایش فشار خون نیز همراه است. حتما به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم را برای بررسی سلامت کلیه‌هایتان انجام دهید.
تمایل نداشتن به مصرف گوشت
وقتی کلیه‌ها بدرستی کار نمی‌کنند، اوره (ضایعات پروتئین‌ها) کاملا از بدن دفع نمی‌شود. در نتیجه میزان آن در خون بالا می‌رود و مشکل نارسایی کلیوی بتدریج پیشرفت می‌کند.
یکی از علائم نشان‌دهنده این مشکل، بیزاری از گوشت قرمز به همراه بی‌اشتهایی و لاغری است. این علامت بعد از علائم اشاره شده در بالا یعنی پف‌کردگی و کم‌خونی خود را نشان می‌دهد.
توجه داشته باشید که حالت تهوع و استفراغ نیز در مراحل جدی نارسایی مزمن کلیوی و افزایش بیش از اندازه اوره دیده می‌شود. در این صورت نیاز به درمان‌های تکمیلی کلیه از طریق دیالیز خواهد بود.
با بروز این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید و آزمایش ادرار و خون دهید.
خارش‌های عضلانی
وقتی بیماری نارسایی کلیوی پیشرفته شد، خارش و گرفتگی‌های عضلانی نیز خود را نشان می‌دهند. این مشکلات ناشی از تجمع فسفر و پتاسیم در خون هستند که به طور عادی از طریق کلیه‌ها دفع نشده‌اند.
اگر در تمام بدن‌تان احساس خارش می‌کنید و جوش‌هایی در پوست‌تان ایجاد شده است و اگر دچار گرفتگی عضلانی بخصوص در پاها و بازوها شده‌اید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم انجام شود.
افرادی که بیشتر دچار بیماری کلیوی می شوند
ممکن است افرادی که دچار نارسایی کلیوی می‌شوند در ظاهر سالم به نظر برسند، اما برخی افراد بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند، مانند افراد دیابتی یا مبتلایان به پرفشاری خون. این دو بیماری آسیب‌های جدی به کلیه‌ها وارد می‌کنند.
افراد بالای 60 سال نیز بیشتر در معرض این بیماری هستند. در این سن 30 درصد افراد، حداقل یک سوم عملکرد کلیوی خود را به دلیل پیری کلیه‌ها از دست می‌دهند.
افرادی که دچار یک بیماری کلیوی ژنتیکی هستند، مبتلایان به پیلونفریت (عفونت باکتریایی کلیه) و مبتلایان به انسداد مجاری ادراری (سنگ کلیه، تومور مثانه یا پروستات و...) نیز بیشتر در معرض نارسایی مزمن کلیوی قرار دارند.
توجه داشته باشید که مصرف برخی داروها مانند ادویل و نروفن نیز ممکن است برای سلامت کلیه‌ها خطرساز باشد.
مشکلات ناشی از بیماری های کلیوی
کلیه ها ضایعات سمی را که از نابودی سلول های بدن و هضم مواد غذایی ایجاد می‌شوند، از بدن خارج می‌کنند، یعنی خون را تصفیه می کنند.
سلول های بدن ما برای زنده بودن نیاز به انرژی و مواد مختلف دیگری دارند، که این نیاز توسط مواد غذایی تامین می‌شود.
ضایعات تولید شده توسط این مراحل اغلب توسط خون جذب و توسط کلیه ها تصفیه می‌شود. سپس این سموم وارد ادرار می‌گردند.
در ضمن در موارد بیماری های کلیوی، بدن توسط ضایعات خودش، سمی می‌شود.
اما نقش کلیه ها فقط به تصفیه کردن خون محدود نمی‌شود. در واقع، کلیه ها هورمون هم تولید می‌کنند.
اولین آنها، رنین است که فشار خون را تنظیم می‌کند. به همین دلیل است که نارسایی کلیوی مزمن اغلب همراه با پرفشاری خون است.
همچنین کلیه ها اریتروپویتین معروف را هم می‌سازند که به خاطر دوپینگ شناخته شده است. این هورمون بر عملکرد مغز استخوان در تولید گلبول های قرمز خون اثر می‌گذارد. لذا کمبود این هورمون بر اثر نارسایی کلیوی باعث کم خونی می‌شود.
در نهایت کلیه ها کلسیتریول هم تولید می‌کنند که باعث جذب کلسیم از روده می‌شود. بعد از آغاز یک بیماری کلیوی، کلسیتریول هم کمتر تولید می‌شود.
در صورت کمبود کلسیم، بدن کلسیم مورد نیازش را از استخوان ها برمی‌دارد که این موضوع باعث شکنندگی استخوان های بدن می‌شود.
پیشگیری
بیماری‌های کلیوی گریبان میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان گرفته است. باید بدانید وقتی کلیه آسیب ببیند و از کار بیفتد، ترمیم‌پذیر نخواهد بود. به همین دلیل تشخیص و درمان زودهنگام هر نوع بیماری و اختلال در عملکرد کلیه‌ها و همچنین بیماری‌های زمینه‌ساز مانند دیابت و فشار خون بالا و... از پیشرفت بیماری‌های کلیوی و تبدیل‌شدن آن به نارسایی جدی پیشگیری می‌کند.
برای تشخیص بیماری‌های کلیوی و سنجش سلامت این اعضای حیاتی، آزمایش‌های ساده ای مانند آزمایش خون و ادرار کافیست.
