اگر بعد از یک روز کاری خسته‌کننده متوجه شدید اسباب و اثاثیه زندگی تان جابه‌جا شده و ساعت مچی تان را از داخل قندان خانه پیدا کردید یا بشقاب و قاشق‌ها را داخل کیسه زباله دیدید، تعجب نکنید این رفتارهای غیرمعمول نشانه‌های ابتلای یکی از اعضای خانواده تان به بیماری دمانس یا آلزایمر را نشان می‌دهد.
این رفتارها برای آلزایمری‌ها یک رفتار عادی و معمول است و هزاران کار غیرعادی دیگر هم می‌تواند ثمره فراموشی یا زوال عقل باشد.
به گفته متخصصان علوم اعصاب، اطرافیان بیماران آلزایمری باید با این وضعیت کنار آمده و صبر و تحمل به خرج دهند زیرا آلزایمر هیچ درمان دارویی ندارد و تنها با آرامش و پذیرش رفتارهای نابجای بیمار و دور کردن او از استرس می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.
دکتر مسعود مهر‌پور فلوشیپ اینترونشن و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران در تعریف بیماری آلزایمر به «ایران» می‌گوید: بیماری آلزایمر را در مجموع بیماری‌های دمانس می‌شناسیم. در واقع دمانس یا فراموشی، بیماری سنین بالا است و به عنوان بیماری کهنسالی شناخته می‌شود، به همین خاطر شروع دمانس از 65 سال به بالا است وبا افزایش سن، احتمال ابتلا به آلزایمر نیز زیاد می‌شود و این احتمال در سن بالای 80 سال بسیار بیشتر است.
به عبارت دیگر دمانس یا فراموشی در سنین 40 تا 50 سال مسأله‌ای نگران‌کننده نیست. این متخصص علوم اعصاب ادامه می‌دهد: گاهی افراد جوان که دچار علائم فراموشی می‌شوند، از آلزایمر به عنوان علائم فراموشی یاد می‌کنند در حالی که فراموشی در افراد جوان بیشتر ناشی از اضطراب، نگرانی و استرس است که تمرکز و قدرت حافظه را درگیر می‌کند اما آنها این نشانه‌ها را با بیماری فراموشی اشتباه می‌گیرند.
به گفته این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، در بیماری فراموشی و آلزایمر خود بیمار چندان متوجه ایجاد علائم نیست اما خانواده و اطرافیان می‌توانند نشانه‌های فراموشی را تشخیص دهند. فردی که در مرحله ابتلا به فراموشی قرار دارد، معمولاً وسایل خانه را جابه‌جا می‌کند و سپس محل آنها را فراموش می‌کند یا اینکه حرف‌ها را بارها تکرار می‌کند و کارهایی را که در روز انجام می‌دهد، به یاد نمی‌آورد.
این روند بتدریج موجب می‌شود فرد حافظه‌اش را از دست بدهد. ممکن است بیماری ابتدا نگران‌کننده نباشد اما با پیشرفت بیماری، حافظه اخیر یا کوتاه مدت درگیر می‌شود و به دنبال آن یادگیری نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد تا جایی که این افراد اتفاق‌های نزدیک را زود فراموش می‌کنند و بیشتر از گذشته دور صحبت می‌کنند.
اطرافیان بیماران مبتلا به آلزایمر گاهی عنوان می‌کنند، آنها گذشته را به خاطر می‌آورند یا ناخودآگاه از گذشته زیاد صحبت می‌کنند و جملات را بارها تکرار می‌کنند، باید گفت: فرایند یادگیری در آلزایمری‌ها مختل می‌شود، بتدریج دایره مجموعه لغات و کلمات شان محدود می‌شود و جمله‌سازی سخت می‌شود. اینها علائمی است که اطرافیان چنین بیمارانی باید به آن توجه کنند.
دکتر مهر‌پور با تأکید بر اینکه، با پیشرفت این بیماری عملکرد مغز دچار اختلال می‌شود بیان می‌کند: به خاطر اختلال در عملکرد مغز، این بیماران کارکردهای مغزی و نحوه راه رفتن، نشستن و کنترل ادرار را در مرحله نهایی از دست می‌دهند در واقع عملکردهایی که در مغز در دوران کودکی پیشرفت می‌کند، در هنگام ابتلا به آلزایمر این روند معطوف می‌شود.
دکتر مهر‌پور در توضیح مهم‌ترین عامل خطر دمانس که آلزایمر نوع شایع آن است به دمانس عروق ناشی از سکته‌های ریز عروقی و سکته‌های بزرگ مغزی اشاره می‌کند.
او می‌گوید: سکته‌های ریز عروقی و سکته‌های بزرگ مغزی یکی از عوامل ایجاد‌کننده فراموشی است، در واقع بیماری‌های مزمن عروقی و سکته‌ها که ممکن است حتی علائمی هم نداشته باشند حافظه را مختل می‌کنند. بیماری‌های عروقی، فشار خون بالا، کشیدن سیگار و دیابت عوامل خطری هستند که باید کنترل شوند زیرا درگیری عروق ریز مغزی در این افراد در درازمدت منجربه افزایش فشارخون و در نتیجه دمانس می‌شود.
همچنین ضربه‌های مکرر مغزی نیز یک عامل خطر دیگر ابتلا به آلزایمر در سنین بالا است. بیماری‌های هورمونی مانند کم کاری تیروئید نیز خودش را به‌صورت فراموشی نشان می‌دهد، همچنین کمبود ویتامین ب 12 نیز منجر به فراموشی می‌شود.
به گفته این متخصص علوم اعصاب، استرس و افسردگی در افراد مسن کارکردهای ذهنی را پایین می‌آورد و در حافظه مشکل ایجاد می‌کند ولی به بروز آلزایمر کمک نمی‌کند و به ایجاد فراموشی و دمانس کاذب منجر می‌شود.
تشخیص آلزایمر یا دمانس کاذب مشکل است بنابراین سالمندان باید استرس شان را کم کنند و برای کاهش تشدید‌علائم، سطح روحیه شان را بالا ببرند.
درمانی برای آلزایمر وجود ندارد اما آن‌طور که دکتر مهر‌پور می‌گوید: خوشبختانه داروهایی وارد بازار شده‌اند که مسیر پیشرفت بیماری را کنترل می‌کنند، بنابراین هر چه بیماری سریع‌تر توسط اطرافیان تشخیص داده شود، مراجعه زودتر مسیر پیشرفت بیماری را کنترل می‌کند.
