كاندیدیاز یا واژینیت كاندیدایی یكی از شایع‌ترین عفونت‌های زنانه به‌شمار می‌آید، طوری كه اغلب خانم‌ها تا سن یائسگی بارها آن را تجربه می‌كنند. این بیماری قارچی كه با ترشحات سفید رنگ و پنیری‌شكل، خارش و التهاب ناحیه تناسلی همراه است معمولا براثر افزایش رطوبت، گرما، تعریق، لباس‌های زیر تنگ و شلوارهای چسبان ایجاد می‌شود.
در مسافرت‌ها نیز باتوجه به اینكه مجبور هستید ساعت‌های طولانی در اتومبیل یا هواپیما و. . . بنشینید، میزان گرما و تعریق بالا می‌رود و رشد قارچ‌ها افزایش پیدا می‌كند. به همین دلیل است كه بروز كاندیدیاز طی مسافرت بیشتر می‌شود، اما جای نگرانی وجود ندارد چراكه می‌توانید با چند راهكار ساده از ابتلا به این بیماری پیشگیری كنید. دكتر قاضی‌زاده احسایی، فوق تخصص زنان و زایمان شما را در این زمینه راهنمایی می‌كند.
این قارچ ریشه‌كن نمی‌شود!
كاندیدا نوعی قارچ است كه در محیط، روی پوست، داخل حفره دهان، واژن و. . . به وفور یافت می‌شود. به عبارتی این قارچ جزو فلور طبیعی و غیر بیماری‌زای بدن به شمار می‌آید. با این حال گاهی اوقات تحت شرایط خاص، میزان رشد آن افزایش پیدا می‌كند و باعث بروز بیماری می‌شود كه در این صورت نیاز به درمان وجود دارد اما توجه داشته باشید كه هیچ‌گاه نمی‌توانیم این قارچ را به‌طور كامل از بین ببریم بلكه فقط می‌توانیم از رشد بی‌رویه آن جلوگیری كنیم.
چه علائمی دارد؟
از آنجایی كه این قارچ در حالت طبیعی در بدن یافت می‌شود، نمی‌توان كاندیدیاز را از طریق كشت تشخیص داد، بلكه فقط از روی مشخصات ظاهری عفونت می‌توان به آن پی برد. كاندیدیاز معمولا با خارش و سوزش شدید، ترشحات سفید رنگ، غلیظ و نسبتا خشك و پنیرمانند همراه است. در معاینات نیز ترشحات، قرمزی و التهاب دستگاه تناسلی و داخل واژن قابل مشاهده است. این بیماری در آقایان هم ممكن است دیده شود اما احتمال آن بسیار كم است. از علائم آن در آقایان می‌توان به التهاب، قرمزی، سوزش، خارش و بعضا پوسته‌ریزی و ترشحات سفید رنگ از دستگاه تناسلی اشاره كرد.
عامل شماره 1: دیابت و قند
یكی از عواملی كه شرایط را برای رشد این قارچ مهیا می‌كند، دیابت كنترل‌نشده است. البته مصرف زیاد مواد قندی توسط افراد غیر دیابتی نیز می‌تواند باعث افزایش میزان گلیكوژن (نوعی قند مركب) واژن و رشد این قارچ شود، بنابراین برای پیشگیری از این بیماری باید قند خون را تحت كنترل درآورد و از زیاده‌روی در مصرف مواد قندی خودداری كرد.
عامل شماره 2: آنتی‌بیوتیك‌ها
مصرف آنتی‌بیوتیك‌ها نیز می‌تواند باعث افزایش رشد قارچ در واژن شود. درواقع آنتی‌بیوتیك‌ها علاوه بر از بین بردن باكتری‌های مضر باعث نابودی باكتری‌های مفید نیز می‌شوند. این در حالی است كه باكتری‌های مفید جلوی رشد بی‌رویه قارچ‌ها را می‌گیرند، بنابراین با مصرف آنتی‌بیوتیك، تعادل فلور میكروبی بدن به هم می‌خورد و قارچ‌ها فرصت رشد پیدا می‌كنند. پس اگر مستعد كاندیدیاز هستید و به هر دلیل باید آنتی‌بیوتیك مصرف كنید، بهتر است به‌طور همزمان از كرم‌ها یا شیاف‌های ضد قارچ واژن ازجمله كلوتریمازول، میكونازول، نیستاتین و. . . استفاده كنید.
عامل شماره 3: ضعف سیستم ایمنی
بیماری‌ها و داروهای تضعیف‌كننده سیستم ایمنی نیز فرد را مستعد رشد قارچ می‌كنند، برای مثال مبتلایان به بیماری‌های ویروسی شدید همراه با تب، مبتلایان به لوپوس و كسانی كه پیوند كلیه داشته‌اند و مجبورند از داروهای سركوب‌كننده سیستم ایمنی مثل كورتون استفاده كنند، بیشتر دچار كاندیدیاز می‌شوند.
عامل شماره 4: قرص ضدبارداری
یكی دیگر از عواملی كه رشد قارچ را زیاد می‌كند، مصرف قرص‌های ضدبارداری است زیرا این داروها گلیكوژن واژن را افزایش می‌دهند، بنابراین خانم‌هایی كه مستعد عفونت قارچی هستند بهتر است از دیگر روش‌های جلوگیری استفاده كنند تا بیماری‌شان عود نكند.
عامل شماره 5: Ph اسیدی
اسیدی بودن Ph واژن از دیگر عوامل مستعدكننده رشد قارچ است. این قارچ معمولا در نیمه دوم سیكل قاعدگی یعنی قبل از عادت‌ماهانه رشد می‌كند، درست وقتی كه Ph بدن خانم‌ها اسیدی می‌شود. در این شرایط استفاده از مواد قلیایی مثل جوش شیرین بسیار رقیق در ناحیه واژن می‌تواند جلوی عود بیماری را بگیرد. برای این منظور باید در یك بطری آب جوشیده ولرم به اندازه نوك قاشق چای‌خوری جوش شیرین بریزید.
این محلول را می‌توانید با استفاده از دوش‌های واژینال (موجود در داروخانه) مصرف كنید. البته اغلب دوش‌های واژینال همراه با بتادین به فروش می‌رسند. بتادین نیز خود باعث از بین رفتن باكتری‌های مفید می‌شود و فقط در شرایط خاصی باید از آن استفاده كرد. بنابراین بهتر است بتادین را مصرف نكنید و فقط محلول جوش شیرین را داخل دوش واژینال بریزید. اگر بیماری‌تان شدید است هر شب می‌توانید از این محلول استفاده كنید. در موارد خفیف‌تر و عودكننده نیز هفته‌‌ای یك بار مصرف كفایت می‌كند.
عامل شماره 6: گرما و رطوبت
از دیگر عوامل تشدیدكننده كاندیدیاز می‌توان به گرما و رطوبت اشاره كرد. در واقع خانم‌هایی كه لباس‌های تنگ و چسبان می‌پوشند و فعالیت بدنی و تعریق بیش از حد دارند بیشتر به این بیماری دچار می‌شوند، پس برای جلوگیری از ابتلا به آن باید از پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان خودداری كنید. اگر هم مجبور هستید در محیط كار شلوار بپوشید، باید از شلوارهای پارچه‌‌ای و گشاد استفاده كنید، لباس زیرتان هم باید حتما نخی باشد تا رطوب بدن را بگیرد، همچنین باید لباس زیر خود را حداقل یك تا دو بار در روز تعویض كنید.
استفاده از سشوار برای خشك كردن ناحیه تناسلی نیز برای بعضی از افراد كمك‌كننده است. آقایان هم در صورت ابتلا به كاندیدیاز باید از لباس‌های نخی و گشاد استفاده‌كنند و ناحیه تناسلی‌شان را خشك نگه دارند، همچنین باید قندخون‌شان را تحت كنترل درآورند و در صورت علامت‌دار شدن از پمادهای موضعی ضدقارچ استفاده كنند.
پروبیوتیك‌ها به كمك شما می‌آیند
مصرف تركیبات پروبیوتیك به جلوگیری از ایجاد كاندیدیاز كمك می‌كند. این تركیبات امروزه در بسیاری از محصولات به‌خصوص مواد لبنی به كار می‌روند، البته مكمل‌های پروبیوتیك نیز در داروخانه‌ها موجود هستند و می‌توان در موارد شدید از آنها بهره برد. این تركیبات، تعادل میكروبی را به‌نفع باكتری‌های خوب تغییر داده و رشد قارچ‌ها را مهار می‌كنند.
قبل از مسافرت چه كار كنیم؟
در زمان مسافرت طولانی توصیه می‌شود از نوارهای بهداشتی روزانه استفاده كنید. این نوارها بسیار نازك‌تر از نوار بهداشتی قاعدگی هستند و به خوبی رطوبت بدن را می‌گیرند، همچنین توصیه می‌شود قبل از سفر مصرف تركیبات محرك مثل ادویه‌جات تند و مواد قندی را كاهش دهید و همواره ناحیه تناسلی را خشك نگه دارید. اگر هم واقعا مستعد بیماری كاندیدیاز هستید، می‌توانید برای پیشگیری قبل از سفر از تركیبات دارویی مثل پماد یا شیاف ضدقارچ استفاده كنید.
ژل‌های مخصوص شست‌وشوی بانوان نیز به حفظ بهداشت ناحیه تناسلی كمك می‌كنند. كسانی كه زمینه كاندیدیاز دارند، می‌توانند انواع قلیایی این ژل‌ها را از داروخانه تهیه و مصرف كنند. در حال حاضر شیاف‌های واژینال حاوی تركیبات پروبیوتیك نیز در داروخانه موجود است. این شیاف‌ها در ابتدای واژن قرار داده می‌شوند و رشد قارچ را مهار می‌كنند.
دارو فقط با تجویز پزشك
داروهای ضدقارچ بهتر است با نظر پزشك مصرف شوند. ضدقارچ‌های خوراكی معمولا از تركیبات آزول به دست می‌آیند؛ ازجمله فلوكونازول، ایتراكونازول و كتوكونازول. بعضی از این تركیبات مثل فلوكونازول در یك نوبت مصرف می‌شوند و بعضی دیگر مثل ایتراكونازول و كتوكونازول باید روزی یك تا دو بار برای چند روز مصرف شوند، بنابراین تمامی داروها احتیاط خاص خود را دارند و بعضی از آنها اگر زیاد مصرف شوند روی كبد اثر می‌گذارند، البته به‌جز آزول‌ها از تركیبات نیستاتین نیز می‌توان استفاده كرد. داروهای ضدقارچ موضعی مثل كلوتریمازول، میكونازول و. . . نیز به صورت پماد و شیاف موجود هستند.
