اگر کسانی در اروپا و آمریکا باشند که بخواهند فرهنگ و تمدن ایران را بشناسند اما فرصت یا امکان سفر به این سرزمین را نداشته باشند، باید سراغ شهرهایی چون لندن، پاریس و سن پترزبورگ را بگیرند. در موزه های این شهرها و شهرهای دیگری چون برلین، گنجینه های بزرگ و پراهمیتی از آثار تاریخی و هنری ایران نگهداری می شود. این آثار به قدری ارزش دارند که حتی ایرانیان نیز از دیدشان بی نیاز نیستند و پژوهشگران تاریخ و هنر ایران نمی توانند بدون دیدن شان تحقیقات خود را به سرانجام برسانند.

شاید در نگاه اول، وجود این آثار در موزه های اروپا و آمریکا موجب تاسف ایرانیان شود. اما به هر حال سالانه میلیون ها نفر از مردم سراسر جهان به این موزه ها سر می زنند و مجال پیدا می کنند که با تمدن کهن و هنر والای ایرانی از نزدیک آشناشوند و شاید آنها از خود بپرسند که چگونه میراث تمدنی یک کشور باستانی سر از موزه هایی در آورده که حداکثر 500 سال از ورود تمدن به کشورشان می گذرد.

13هزار اثر ایرانی در موزه بریتانیا
 

موزه بریتانیا یکی از کهن ترین و غنی ترین موزه های ملی جهان است که بیش از هشت میلیون اثر هنری و فرهنگی از سراسر جهان را در خود جای داده است. این موزه در نخستین روز بازگشایی، بیش از 71 هزار اثر هنری و فرهنگی را از مجموعه سر «هانس سلوان» دانشمند زیست شناس بریتانیایی به نمایش گذاشت و بعدها با نمایش دست نوشته ها، کتاب های قدیمی و آثار باستانی گردآوری شده از برخی مستعمرات وقت بریتانیا تاسیس شد.

در مراجعه به وب سایت موزه بریتانیا، آثار تاریخی مرتبط با ایران به بخش های متعددی تقسیم می شوند که شامل آثار ایران باستان و دوران اسلامی است. پرتره ای از شاه عباس اول پادشاه صفوی، انواع آثار سرامیک چینی ساخت ایران، آثاری از فرهاد مشیری و برخی دیگر از نقاشان بنام ایرانی از جمله آثار ایرانی در موزه بریتانیاست. مجموعا بیش از 13 هزار اثر باستانی ایران در موزه بریتانیا قرار دارد که برخی از آنها جزو نوادر آثار تاریخی جهان هستند؛ از آن جمله می توان به منشور کوروش و نقش برجسته سرباز هخامنشی اشاره کرد که در بخش خاورمیانه موزه بریتانیا به نمایش درآمده است.

در سال های اخیر، موزه بریتانیا در اقدامی ابتکاری با تهیه و فروش برخی آثار هنری با الهام از میراث باستانی موجود در این موزه، دست به معرفی آثار خود زده است. مثلا کراوات با طرح اسب سوارایرانی در مینیاتورهای ایرانی یا یک گردن بند با الهام از  گردن بند هخامنشی که در کشفیات باستانی شوش به دست آمده است. همچنین چترهایی نیز با الهام از نقش های سنتی در کاشی کاری مسجد شیخ لطف الله اصفهان تهیه و ارائه شده است.
 

موزه بریتانیا همچنین دومین موزه محبوب جهان از نظر تعداد بازدیدکننده است و سالانه 6 میلیون بازدیدکننده دارد. این موزه در لندن نیز پربازدیدکننده ترین جاذبه گردشگری شهر است. هرچند بازدید از موزه بریتانیا و بخش های دائمی آن رایگان است اما ورود به برخی بخش ها از جمله نمایشگاه های موقتی بدون بلیت امکان پذیر نیست. این موزه با وجود بازدیدکنندگان زیاد، همانند موزه لوور یا موزه واتیکان شاهد صف های طویل و آزاردهنده بازدیدکنندگان نیست اما با توجه به بزرگی و وسعت موزه و تعداد گیج کننده گالری ها حتما باید از پیش بدانید که چه دوره و یا کشور یا آثار هنری خاصی در اولویت بازدیدتان قراردارد. برای این کار مراجعه به وب سایت موزه بسیار راهگشاست.

موزه بریتانیا هر روز از ساعت 10 تا 17:30 باز است. همچنین در روزهای اول، 24 و 26 ژانویه هر سال تعطیل است.

کلکسیون مفرغ های لرستان در متروپلیتن نیویورک

متروپلیتن از مهم ترین موزه های جهان است که آثار پرشماری از تمدن ایران را در خود جای داده است. برای نمونه، این موزه دارای مجموعه گرانبهایی از مفرغ های لرستان است. با این وجود، فقط آثاری که فهرست آنها به صورت رسمی اعلام، یا به شکل آنلاین معرفی شده اند، در تالارهای موزه به نمایش در آمده اند. درباره این آثار تاکنون کتاب ها و مقالات بسیاری نوشته شده است که خود نشان دهنده اهمیت تاریخی، فرهنیگ و هنری آنهاست. در این موزه برخی از شاخص ترین آثار که هر ایرانی می تواند و باید آنها را مشاهده کند، به نمایش درآمده است.
 

از آن جمله می توان به آثاری چون جام های زرین هخامنشی متعلق به داریوش اول و دوم، ظرف پایه دار کشف شده در تپه حسنلو متعلق به دوره هخامنشی، جام هایی با سر شیر یا از جنس طلا متعلق به هزاره اول پیش از میلاد و تندیس نقره ای گاو نشسته با بدن انسان مربوط به تمدن عیلام اشاره کرد.

در بازدید از موزه متروپلیتن باید توجه داشته باشید که تمامی بسته ها، چمدان ها و کیف ها در ورودی موزه کنترل می شوند، پس بهتر است برای جلوگیری از اتلاف وقت، از آوردن وسایل غیرلازم به ویژه بسته های بزرگ، انواع غذا و کالسکه خودداری کنید. در این موزه عکس برداری با هدف های شخصی آزاد است اما انتشار عکس ها برای چاپ، فروش یا بازتولید و توزیع و دیگر هدف های تجاری به هر شکل ممنوع است. همچنین استفاده از هرگونه فلش عکاسی در محوطه داخلی موزه ممنوع است. در ضمن باید از آوردن هرگونه ابزار نگارشی به جز مداد به این موزه خودداری کنید.

موزه مولانا؛ پاره درخشان فرهنگ ایران در ترکیه

مولانا جلال الدین محمد، شاعر و عارف بزرگ سده هفتم هجری قمری در بلخ به دنیا آمد، در دامن فرهنگ ایران پرورش یافت و بیشتر دوران زندگی خود را در شهر قونیه آسیای صغیر گذراند. پس عجیب نیست که سه کشور ایران، افغانستان و ترکیه او را از آن خودبدانند. در این میان اما، بیشترین بهره مادی از مولانا نصیب ترک ها می شود که مزارمولانا در خاک کشورشان جا گرفته است.

موزه مولانا که بخشی از مجموعه فرهنگی مولانا در شهر قونیه است، سومین موزه پربیننده ترکیه به شمار می رود؛ به گونه ای که حتی از موزه باستان شناسی استانبول هم پیشی گرفته و این نشانگر اهمیت این موزه یا به عبارت بهتر، اهمیت مولانا برای گردشگران داخلی و خارجی است. موزه مولانا پیش از این به تکیه یا تالار درویشان شهرت داشت.
 

دیدار از این موزه از ساعت 9 تا 17:30 امکان پذیر است ولی بهترین زمان برای دیدار از موزه ساعات اولیه بازشدن موزه یا زمان صرف ناهار است.

هنگام ورود به بخش های داخلی موزه یا مقبره از شما خواسته می شود که کفش های خود را با پلاستیک بپوشانید تا پاکیزگی محیط و فضای آرامگاه حفظ شود. آرامگاه مولانا، خانواده و برخی بزرگان و همراهان او نیز در همین مکان قرار دارد. آرامگاه مولانا در گوشه ای زیر گنبد با تزیینات طلا و پراچه زربافت قرار دارد. این قدیمی ترین بخش موزه است که به دوران سلجوقیان باز می گردد.

اتاق های بزرگی نیز برای سماع وجود دارد که در ویترین های آنها، انواع وسایل هنری مرتبط با مولانا یا متاثر از اندیشه او را به نمایش گذاشته اند.

سجاده نماز و کلاه مخروطی منتسب به مولانا، لباس پسر او سلطان ولد، کلاه دیگری منتسب به شمس تبریزی و اشیای قدیمی از جمله آلات موسیقی درویشان همانند نی و فلوت با 700 سال قدمت از جمله این آثار است. از دیگر آثار موجود در این موزه می توان به فرش های بسیار قدیمی و سجاده های عتیقه اشاره کرد که برای نمونه، یکی از آنها از جنس ابریشم و دارای چهار میلیون گره است. انواع نسخه های خطی قرآن و کتب حدیث و انواع تسبیح یا دیگر ملزومات منتسب به بزرگان دین و عرفان، بخش دیگری از آثار موزه مولانا را تشکیل می دهد.

هزینه بلیت ورودی برای دیدار از مقبره و موزه مولانا 5 لیره است و با پرداخت 10 لیره بشتر، می توانید از تور یا راهنمای شنیداری ویژه نیز استفاده کیند. در این صورت انبوهی از اطلاعات و نکات مهم را درباره موزه و مولانا به دست می آورید. همچنین موزه مولانا دارای نمازخانه، کافی شاپ و فروشگاه محصولات فرهنگی است.

مسجد عزیزیه در کنار آرامگاه و موزه مولانا نیز از مسجدهای تاریخی و جالب توجه است. هر سال مراسم بزرگداشت مولانا در شب درگذشت او که شب عریس یا شب عروس نام دارد، برگزار می شود. این شب مصادف است با 17 دسامبر یا 26 آذرماه که بهترین زمان سفر به قونیه تلقی می شود. خلاصه این که در موزه مولانا همه چیز رنگ ایرانی دارد.

73 سال نمایش آثار ایرانی در موزه آرمیتاژ

کاخ زمستانی یا موزه آرمیتاژ (هرمیتاژ) در سن پترزبورگ روسیه، پس از لوور، متروپولیتن و موزه بریتانیا، چهارمین موزه بزرگ و مهم جهان است. این موزه سالانه بیش از سه میلیون گردشگر را به سوی خود می کشاند. ساختمان اصلی موزه کاخی است سه طبقه به سبک معماری باروک به رنگ سفید و سبز. طبق نظر مسافران در سایت مشاور سفر، دیدار دقیق از این موزه، مستلزم صرف وقتی بیش از یک ماه و به گفته برخی حتی یک سال است. فراموش نکنید که این موزه عظیم دارای1786 در، 1945 پنجره و 1057 سالن یا اتاق مجلل است!
 

این کاخ، ابتدا کاخ زمستانی تزارها بوده و بعد از پیروزی انقلاب اکتبر سال 1917 با فرمان لنین به موزه تبدیل شد. همچنین از سال 1920 گنجینه بی نظیری از آثار و اشیای تاریخی و هنری ایران به آن افزوده شد. در سایت رسمی موزه آرمیتاژ آمده است که در این موزه آثار هنری جالب ایران در عصر اموی و عباسی، همچنین آثار هنری مهمی مربوط به قرن هفتم تا نهم میلادی و آثاری از دوره ساسانی نگهداری می شود.

توجه داشته باشید که تنها بخش هنر لاکی موزه آرمیتاژ دارای 259 قلم آثار مانند قلمدان و دوات دان است. بخش منسوجات نیز دارای حدود 150 اثر ایرانی شامل پارچه های ابریشمین یا زربافت با نقش نگارهای ایرانی است. همچنین در مجموعه فرش یک زیلو مربوط به قرن 16 و یک فرش ابریمشی مربوط به قرن 17 و فرش معروف پازیریک نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند.

از اینها که بگذریم، در بخش سکه نیز پنج هزار سکه طلا، نقره و مسی از دوره های مختلف تاریخ ایران نگهداری می شود. تعداد آثار و اشیای ایرانی در موزه آرمیتاژ قابل شمارش نیست و متاسفانه چنانکه در سایت این موزه آمده، عمده این آثار تاکنون مستندنگاری نشده اند.

ساعت کار موزه آرمیتاژ در ساختمان های مختلف و نمایشگاه های مختلف یکسان نیست اما ساعت کار ساختمان اصلی به جز دوشنبه که تعطیل است، از ساعت 10:30 تا 18 است و چهارشنبه نیز تا ساعت 21 باز است. اول ژانویه و 9 می هر سال تعطیل رسمی و عمومی است و اولین روز سه شنبه هر ماه دیدار از این موزه رایگان است.صف خرید بلیت موزه بسیار طولانی است. بنابراین پیشنهاد می شود که بلیت خود را به صورت آنلاین از قبل تهیه کنید.

قبل از هر کاری با مراجعه به وب سایت موزه تعین کنید دیدن کدام گالری یا مجموعه برای تان اولویت دارد و هرگز تلاش نکنید که همه موزه را ببینید چرا که این کار تقریبا غیرممکن است.

استخدام یک راهنما محلی نیز ارزش پرداخت پول اضافه را دارد. از آنجا که آرمیتاژ کاخ بسیار بزرگی است به سادگی ممکن است در آن گم شوید. در این صورت همواره به یاد داشته باشید که در مسیر حرکت خود پنجره ها در کدام سمت شما هستند و این مسیر را حفظ کنید.

شکوه محراب های کاشان و ورامین در موزه برلین

این موزه در شهر برلین، پایتخت آلمان شرقی سابق قرار دارد. بخش هنرهای اسلامی آن در سمت جنوبی موزه «پرگامون»، نمایشگاه دائمی آثار و هنرهای مردم و کشورهای اسلامی از قرن هشتم تا 19 میلادی است.

این مجموعه تاریخی شامل انواع آثار دستباف همانند فرش و گلیم و نیز انواع آثار مکتوب و هنرهای تذهیب و نقاشی مینیاتور در کنار انواع آثار فلزی، شیشه و حجاری های زیبا با نقش های اسلیمی از ایران، عراق، سوریه و دیگر کشورهای خاورمیانه است.
 

در این موزه همچنین حکاکی ها و کاشی کاری های نفیس فراوانی از مسجدهای مختلف در سراسر ایران گردآوری شده است. از جمله این آثار ایرانی می توان به محرابی متعلق به مسجد «میدان» در شهر کاشان، اثر هنرمند «حسن بن عربشاه» اشاره کرد.

این محراب کاشی و سنگ کاری شده، همره با لعاب و رنگ های براق، است. اثری جالب دیگر یک کاشی است با اشعار فارسی حک شده روی آن. این کاشی متعلق به بخشی از دیوار یک کاخ در دامغان بوده است. همچنین کاشی کاری های همراه با طلا، لاجورد و مینا با نقش شکارگاه از کاشان، محراب مسجد نطنز متعلق به 1307 میلادی، قرآن به خط کوفی و کاشی کاری های نفیس متعلق به «امامزاده یحیی» ورامین تنها نمونه هایی از هنر ایرانی- اسلامی است که در این موزه می توان مشاهده کرد.

این موزه آثاری از کشورهای مختلف جهان از اسپانیا و هند گرفته تا خاورمیانه را در خود جای داده است. از جمله آثاری از تمدن های سومر، آشور و بابل که توسط باستان شناسان آلمانی حفاری و شناخته شده بودند. آثار این موزه عمدتا نقش برجسته هستند.

موزه برلین هر روز هفته به جز دوشنبه ها و نیز 24 و 25 و 31 دسامبر که مراسم سال نو مسیحی است، تعطیل است. برای دسترسی آسان به بخش های مورد علاقه خود در این موزه از قبل اطلاعات لازم را در سایت موزه مطالعه کنید. قیمت بلیت ورودی این موزه برای هر فرد 12 یورو است.

لوور، بزرگ ترین مجموعه آثار غارت شده ایران زمین

موزه لوور با 220 سال قدمت، یکی از موزه های بزرگ و قدیمی و همچنین برای جذب سالانه بیش از 8.8 میلیون بازدیدکننده، از پربیننده ترین موزه های جهان است. این موزه در قرن 12 قلعه ای بیش نبود و بعدها به کاخی مجلل برای گردآمدن هنرمندان، شاعران و نقاشان تبدیل شد. بعد از انقلاب کبیر فرانسه با نمایش هزاران اثر هنری موجود در آن، موزه ملی فرانسه نام گرفت و درهای آن به سال 1793 با بیش از 500 اثر هنری و تزیینی به روی عموم مردم گشوده شد.
 

چنان که در سایت ایرانیکا آنلاین می خوانیم در سال های نخست گشایش؛ موزه لوور تنها به آثار یونان و روم باستان اختصاص داشت و البته تعداد محدودی آثار طلا و نقره دوران ساسانی از جمله جام مشهور خسروپرویز در آن به نمایش درآمده بود. درواقع، بخش آثار باستانی مشرق زمین در سال 1881 به عنوان بخش جداگانه ای شکل گرفت و این رخداد پس از آن بود که کاوش هایی برای شناسایی تمدن سومر در کشور عراق صورت گرفت و یک زوج فرانسوی به نام مارسل دیولافوا و ژان دیولافوا با سفر به ایران و غارت گنجینه های شهر باستانی شوش، توجه جامعه فرانسه به تمدن های باستانی مشرق زمین به ویژه ایران را جلب کردند.

بنابراین عجیب نیست که در موزه لوور بخشی از مهم ترین آثار دوره هخامنشی و ماقبل آن را ببینیم. از معروف ترین آثار ایرانی که در لوور قابل مشاهده است، می توان به سرستون گاو دوسر کاخ آپادانا و کاشی های لعابدار هخامنشی با نقش سربازان جاویدان اشاره کرد. اما هیچ کدام از این آثار به اندازه آثار عیلامی به دست امده از شوش مانند تندیس ملکه ناییروسا و منشور حمورابی خیره کننده نباشد. بیشتر این آثار شاید در دروه قاجار و با عقد قراردادهای مصیبت بار توسط شاهان این سلسله از کشور خارج شدند اما در عین حالف نمایش آنها در موزه لوور باعث آشنایی گروه بی شماری از مردم جهان با تمدن باستانی ایران شده است.

موزه لوور از 9 صبح تا 9:45 شب باز است اما بازدید از آن می تواند یکی از سخت ترین و خسته کننده ترین کارها باشد. اولا صف طولانی در ورودی این موزه درست به اندازه خود موزه شهرت دارد؛ زیرا روزانه بیش از 15 هزار نفر به دیدار این موزه می روند. خوب است بدانید که موزه لوور غیر از در اصلی، چهار در ورودی دیگر هم دارد. بنابراین قبل از حرکت به سوی این موزه از مسیر درهای دیگر کسب اطلاع  کنید. راه مهم دیگر برای فرار از صف طولانی ورودی، خرید بلیت از پیش است که حدود 9 یورو قیمت دارد وروزهای چهارشنبه و جمعه به 6 یورو می رسد. همچنین بازدید از لوور در برخی روزها مانند روز باستیل یعنی 14 جولای و نخستین یکشنبه هر ماه برای همه رایگان است و طبیعتا در این روزها به شدت شلوغ است.
 

موزه لوور بیش از 35 هزار اثر هنری و 380 هزار اثر تاریخی دارد. بنابراین هرگز سعی نکنید که همه آثار را مشاهده کنید که کاری غیرممکن است. همچنین حتما با یک متخصص آثار هنری همراه شوید و یا از راهنمای تان کمک بگیرید که تمام روز در محل ورودی زیر هرم موزه در انتظار بازدیدکنندگان هستند. از توصیه افراد غریبه در برابر ماشین دریافت بلیت، خودداری کنید.

مراقب کیف و وسایل خود باشید. تورهای تخصصی به زبان های مختلف و در سطوح مختلف برای بازدیدکنندگان ساده تا متخصصان هنری ارایه می شود. اما حتما نگاه مختصری به وب سایت موزه لوور بیندازید تا دریابید دقیقا کدام بخش از موزه را نمی خواهید از دست بدهید و چگونه به آن برسید.