در سال‌های اخیر ایدز یکی از موضوعات داغ پزشکان و مسئولان کشور بوده است اما محدودیت‌های جامعه باعث شده اطلاعات کمتری راجع به سایر بیماری‌های آمیزشی به گروه‌های مختلف به خصوص جوانان ارائه شود.

در واقع اهمیت ایدز باعث شده سایر بیماری‌های جنسی و خطرات آنها دست‌کم گرفته شود و به راحتی میان افراد شیوع پیدا کند غافل از اینکه بعضی از این بیماری‌ها می‌تواند به اندازه ایدز مهلک و خطرناک بوده و نازایی و سرطان را در پی داشته باشد. در این شماره دکتر کیانوش کمالی، کارشناس مسئول اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی در مورد اهمیت این بیماری‌ها توضیح می‌دهد. در شماره‌های آینده نیز هربار به طور مفصل به یکی از این بیماری‌ها خواهیم پرداخت.

میزان اطلاعات ارائه شده در سطح فعلی کافی نیست

افراد مختلف نیازهای اطلاعاتی گوناگونی در رابطه با بهداشت و بیماری‌های جنسی دارند. نیازهای اطلاعاتی در این زمینه بر حسب سن متفاوت است. برای مثال قبل از بلوغ لازم است نوجوانان آموزش‌های لازم را در زمینه علائم بلوغ و مسائل مرتبط با آن بگیرند. همچنین افرادی كه متاهل هستند علاوه بر اطلاعات مرتبط با باروری سالم نیاز دارند اطلاعاتی را در زمینه بیماری‌های آمیزشی داشته باشند مثلا باید بدانند بیماری‌های آمیزشی کدامند، در زنان و مردان چه علائمی دارند، چگونه انتقال پیدا می‌كنند، عوارض آنها چیست و چه بیماری‌های دیگری ممكن است همراه با آنها بروز كند و باید از آن نظر بررسی شوند، برای درمان موثر چه باید بكنند، چرا اهمیت دارد كه همسر هم همزمان درمان شود، برای پیشگیری از ابتلا مجدد چه باید بكنند و استفاده از وسایل پیشگیری چه نقشی در پیشگیری دارد.

قطعا میزان اطلاعات ارائه شده در سطح فعلی کافی نیست درکل در زمینه HIV آموزش‌هایی داده شده اما متاسفانه هنوز در مورد بیماری‌های آمیزشی رسانه‌های مختلف ابراز تمایل برای ورود به این بحث نداشته‌اند.

برنامه کشوری برای کنترل ایدز

برنامه كشوری كنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی استفاده از این وسیله را بسیار ترویج می‌كند. خوشبختانه این وسیله در تمام مراكز بهداشتی درمانی به صورت رایگان و در سطح داروخانه‌های كشوربه صورت تجاری قابل تامین است. در برنامه كنترل ایدز ما با گروه‌هایی از جامعه روبه‌رو هستیم كه امكانات مالی مناسبی ندارند و از طرف دیگر بیش از سایر افراد جامعه در معرض خطر ابتلا به این بیماری‌ها هستند.

این افراد ممكن است جزو مصرف‌كنندگان تزریقی، تن‌فروشان، زندانیان و مبتلایان به HIV باشند یا افرادی باشند كه خودشان درگیر نیستند اما همسران‌شان جزو این گروه‌ها هستند. مراكز و پایگاه‌های مشاوره بیماری‌های رفتاری در سراسر كشور و نیز مراكز گذری و مراكز ویژه زنان آسیب‌پذیر، كاندوم را به گروه‌های مختلف در معرض خطر توصیه كرده، روش صحیح استفاده را آموزش و كاندوم رایگان را نیز در اختیار این افراد قرار می‌دهد. در مراكز ویژه زنان علاوه بر وسایل پیشگیری كه توسط آقایان به كار برده می‌شود وسایل پیشگیری زنانه نیز ارائه می‌شود.

توصیه‌هایی برای کاهش احتمال ابتلا به بیماری های جنسی

طبیعی است كه اگر بیماری با یك تماس مشخص ایجاد می‌شود هرقدر ما این تماس را كم كنیم احتمال بیمار شدن كمتر می‌شود بنابراین توصیه اكید ما این است كه از داشتن رابطه جنسی خارج از چارچوب ازدواج پرهیز شود. وفادار ماندن به یك همسر عامل مهم دیگر در پیشگیری است و دومین توصیه استفاده از كاندوم حین برقراری تماس جنسی است.

كاندوم در حال حاضر بهترین وسیله پیشگیری شناخته شده است اما باید در نظر داشت كه در مورد برخی بیماری‌های آمیزشی نظیر تبخال ممكن است به طور كامل از ابتلا جلوگیری نكند بنابراین همچنان توصیه اول اهمیت خود را خواهد داشت.

درس یک واحدی و اختیاری  مشكل را حل نمی‌كند

مطلب آموزشی مشخصی در رابطه با ایدز و بیماری‌های آمیزشی در محتوای آموزشی دانشگاه‌ها وجود ندارد. مطالب محدودی در رابطه با پیشگیری در درس جمعیت‌شناسی و تنظیم خانواده وجود داشت. این درس قبلا به صورت 2واحد درسی اجباری بود كه در حال حاضر تبدیل شده به یك واحد و آن هم اختیاری شده است.

خوشبختانه برنامه‌های آموزشی به صورت آموزش از طریق گروه همسان با همكاری هسته‌ها و انجمن‌های دانشجویی در زمینه ایدز وجود دارد كه در بعضی دانشگاه‌ها به صورت مناسب اجرا می‌شود اما این برنامه‌ها نیاز به تقویت داشته و لازم است مطالب مربوط به بیماری‌های آمیزشی هم در این محتوا گنجانده شود.
 

کدام بیماری‌های آمیزشی (STD) در ایران شایع‌تر هستند؟

بر اساس مطالعات، بیماری‌های تریكومونا و كلامیدیا شایع‌ترین عفونت‌های آمیزشی هستند اما از آنجا كه گزارش‌های مراكز كشور بیشتر بر پایه نظام سندرومیك یا علامتی است از این لحاظ شایع‌ترین علامتی كه در كشور در این مورد وجود دارد ترشحات زنانگی است كه البته اغلب اوقات علت آن بیماری آمیزشی نیست. بعد از آن دومین علامت شایع، زخم در دستگاه تناسلی است و بعد ترشح از مجرای ادرار در آقایان.

واقعیت این است كه ایدز از نظر بار بیماری كه در جهان ایجاد كرده، معلولیت، سال‌های عمر از دست رفته، كاستن از امید به زندگی و حتی صدمات اقتصادی به كشورهای شدیدا درگیر و ... اهمیت بسیار زیادی بین بیماری‌های آمیزشی دارد اما این موضوع اهمیت بیماری‌های آمیزشی دیگر را كم نمی‌كند. بیماری‌های آمیزشی در سراسر جهان یكی از 10 علت شایع مراجعه به مراكز درمانی است.

این بیماری‌ها علاوه بر بیماری و ناتوانی می‌تواند عوارض جدی نظیر معلولیت جنین، تولد نوزاد کم وزن، عفونت چشمی و كوری نوزاد، مرده‌زایی و ناباروری داشته باشد. حتی بعضی از انواع سرطان‌ها با عفونت‌های آمیزشی در ارتباط است به عنوان مثال عامل مهم سرطان گردن رحم ویروس زگیل تناسلی (HPV ) است و عامل مهم دیگر در ایجاد سرطان رحم ویروس هپاتیت B و C  بوده كه از طریق تماس جنسی قابل سرایت است.