پیش از آنکه در سال 1991 روبان صورتی به‌عنوان نشانه سرطان سینه معرفی شود، این بیماری مورد بی‌توجهی قرار گرفته بود. اما امروز در هر مناسبتی روبان صورتی ما را به یاد این سرطان می‌اندازد و نامگذاری یک روز ماه اکتبر به‌عنوان روز مبارزه با این سرطان هم به یادآوری بیماری که بی‌صدا در کمین بسیاری از زنان نشسته کمک می‌کند.
در بررسی‌های اخیر معلوم شده تنها تعداد کمی می‌دانند که سرطان ریه، بزرگ‌ترین عامل مرگ‌ومیر سرطان در زنان است. خوشبختانه برخی از سرطان‌ها بیش از 10 سال طول می‌کشند تا به تهدیدی جدی برای جان خانم‌ها تبدیل شوند و چنین زمانی به مبتلایان فرصت فراهم آوردن مقدمات لازم برای درمان بیماری را می‌دهد.
سرطان ریه
اولین سرطان کشنده میان زنان جهان است. این سرطان مسئول 26 درصد از مرگ‌و‌میرهای زنان بر اثر سرطان است. سالانه 94 هزار زن با این سرطان تشخیص داده می‌شوند که 70 هزار نفر آنها در اثر این بیماری می‌میرند.
در کشور خودمان آمار ابتلا به این سرطان در میان مردان بیش از زنان است. دلیل آن هم استعمال کمتر دخانیات در میان این جنس است. البته مطالعات نشان داده خانم‌های سیگاری بیشتر از آقایانی که همان مقدار سیگار می‌کشند به سرطان ریه مبتلا می‌شوند.
این سرطان تنها جان سیگاری‌ها را نمی‌گیرد. سه هزار نفر از غیرسیگاری‌هایی که هر سال می‌میرند، در معرض دود سیگار قرار داشته‌اند و 10 درصد از بیماران مبتلا به این سرطان هیچ‌گاه سیگار نکشیده‌اند.
شما هم در خطرید؟
سیگار مهم‌ترین عامل ابتلا به خطر این سرطان است. دومین علت شایع ابتلا به سرطان ریه، گاز رادون است. رادون گاز بی‌رنگ و بی‌بویی است که از تجزیه طبیعی اورانیوم در آب، خاک و مصالح ساختمانی قدیمی در زیرزمین ساختمان‌های قدیمی تولید می‌شود. تنفس گاز رادون با افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه مربوط شناخته شده است.
آلودگی هوای شهرهای بزرگ ایران هم یکی از عوامل بروز سرطان ریه است. ضمن آنکه تماس‌های شغلی با ترکیباتی مانند آزبست، کلرید وینیل، نیکل، کروم و هیدروکربن‌های آروماتیک نیز از دیگر عوامل خطرساز ابتلا به سرطان ریه به‌شمار می‌روند.
چطور پیشگیری کنیم؟
اگر سیگاری نیستید، لطفا از این به بعد هم سیگار نکشید. اصلا مهم نیست چقدر عمیق پک بزنید. میزان سرطان در افرادی که به‌اصطلاح از سیگارهای سبک استفاده می‌کنند به هیچ عنوان پایین‌تر از آنهایی نیست که سیگار معمولی مصرف می‌کنند.
حتی با وجود سابقه استعمال دخانیات، سی‌تی‌اسکن ریه تا 55 سالگی توصیه نمی‌شود بنابراین اگر سرفه داشتید، تنفس‌تان کوتاه یا همراه با خس‌خس بود یا حتی سرفه خونی داشتید حتما با پزشک مشورت کنید.
در برخی جاها برای تعیین میزان گاز رادون در ساختمان منازل از بسته مخصوص تست رادون استفاده می‌شود. فونداسیون ساختمان‌ها باید بدون خلل و فرج و ضد گاز باشد تا از نفوذ گاز رادون به داخل ساختمان جلوگیری شود. با تهویه صحیح منازل می‌توان از خطرات ناشی از این گاز جلوگیری کرد. علاوه بر بهبود تهویه منزل می‌توان با درزگیری سقف‌ها و دیوارها از میزان نفوذ این گاز کاست.
سرطان پوست
- هر 57 دقیقه یک نفر بر اثر ملانوما (نوع کشنده سرطان پوست) می‌میرد.
- براساس آمار وزارت بهداشت میزان شیوع سرطان پوست در میان زنان ایرانی 10 درصد است.
- یک نفر از پنج نفر در طول زندگی‌اش به سرطان پوست دچار می‌شود.
شما هم در خطرید؟
اشعه ماوراءبنفش خورشید می‌تواند به سلول‌های پوست صدمه بزند و باعث شود در ادامه سلول‌ها به سمت سرطانی شدن بروند.
استفاده از سولاریوم هم باعث می‌شود میزان زیادی اشعه ماوراءبنفش در مدت زمان کوتاهی به بدن برسد. بررسی‌ها نشان می‌دهد درصد احتمال ملانوما در افرادی که از این دستگاه استفاده می‌کنند 20 درصد بیشتر است و اگر قبل از 35 سالگی اقدام به این کار کنند این احتمال دوبرابر می‌شود.
چطور پیشگیری کنیم؟
پرهیز از مواجهه با نور مستقیم خورشید می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را دور کند. گذشته از این باید از کلاه استفاده کرده و لباس‌های پوشیده به تن کنید.لباس‌های ضخیم می‌تواند برای محافظت بدن مناسب باشد، بهتر است هنگام خرید لباس به برچسب UPF آن دقت کنید.
استفاده از ضدآفتاب‌هایی با SPF حداقل 30، بسته به نوع آب‌وهوا توصیه می‌شود. از کرم‌هایی که برچسب ضدآب دارند استفاده نکنید چون اساسا چنین چیزی وجود ندارد به جای آن اگر استخر یا در معرض آب هستید از کرم‌های بدون رنگ بسته به نوع پوست‌تان، هر دو ساعت یک بار استفاده کنید. حواس‌تان به بازوها و پاهای‌تان هم باشد چون ملانوما در خانم‌ها در این نواحی بیشتر دیده می‌شود.
برای خال‌ها به پزشک مراجعه کنید. بیشتر خال‌های نگران‌کننده آنهایی هستند که در رنگ و اندازه یا بافت تغییراتی پیدا کرده‌اند.
سرطان روده بزرگ
حدود 64 هزار خانم سالانه با این بیماری تشخیص داده می‌شوند که حدود 25 هزار نفر از آنها اثر این بیماری می‌میرند. این سرطان با شیوع 8/5 درصد، سومین سرطان شایع میان زنان کشورمان است.
شما هم در خطرید؟
باید سابقه خانوادگی‌تان را مشخص کنید. اگر خواهر یا برادر یا یکی از والدین‌تان قبل از 55 سالگی دچار سرطان روده بزرگ شده باشد این احتمال دو برابر می‌شود. حدود یک مورد از چهار مورد این سرطان در خانواده دیده شده است. تحقیقات مختلف نشان می‌دهد در زنان سیگاری خطر ابتلا به سرطان کولون 50 درصد بیش از زنان غیرسیگاری است.
چطور پیشگیری کنیم؟
باید مراقب پولیپ‌های روده باشید. برای پیدا کردن این پولیپ‌ها باید افراد در معرض خطر از نظر سرطان روده بزرگ و افراد بالای 50 سال با پزشک درباره آزمایش‌هایی که به تشخیص کمک می‌کند، مشورت کنند. آزمایش خون مخفی در مدفوع می‌تواند در تشخیص بسیار کمک‌کننده باشد.
در مواقعی که پولیپ‌های نگران‌کننده وجود دارد، پایش و درمان‌های پیشرفته میزان بقا را بالا می‌برد. وجود خون در مدفوع، درد شکم، کاهش وزن و تغییراتی در اجابت مزاج ازجمله علائمی است که بهتر است مورد بررسی قرار گیرد تا در صورت وجود پولیپ، قبل از سرطانی شدن خارج شود. حتی اگر سابقه خانوادگی ابتلا به چنین سرطانی را داشته باشید، نباید تا 50 سالگی کولونوسکوپی انجام دهید. خب چه باید بکنید؟
به روده‌تان توجه کنید
گاز روده، درد غیرطبیعی، گرفتگی، همچنین وجود خون در مدفوع علائم خطر شایع هستند.
لاغر و فعال بمانید
داشتن تحرک بدنی و لاغری از بالا رفتن قند خون که یکی از عوامل سرطان است پیشگیری می‌کند.
کمتر گوشت قرمز بخورید
مطالعات متعدد بین خوردن گوشت قرمز و ایجاد این سرطان ارتباط‌هایی را نشان داده است، محققان پیشنهاد می‌کنند بیش از دو تا سه وعده در هفته از گوشت قرمز استفاده نکنید.
چطور ازسرطان‌های رحم و تخمدان پیشگیری کنیم؟
تست پاپ اسمیر می‌تواند وضعیت سلول‌های دهانه رحم را مشخص کند. متخصصان پیشنهاد می‌کنند به جای آزمایش سالانه، هر سه سال این آزمایش انجام شود. اگر هنوز 27 ساله نشده‌اید واکسن HPV گزینه مناسبی است. دیگر راهبردها عبارتند از:
علائم را بشناسید
اگر نفخ طولانی دارید این یک علامت هشدار برای سرطان تخمدان است. اگر قاعدگی سنگین و طولانی‌مدت دارید این علامت خطر برای هر دو نوع سرطان است.
به سابقه خانوادگی توجه کنید
زنانی که در خانواده‌شان فرد مبتلا به این سرطان وجود دارد باید در دهه سوم یا چهارم زندگی تخمدان‌های‌شان را خارج کنند.
