این روزها با مرور اخبار رسانه‌های مختلف درباره افزایش نرخ سرطان ناشی از مصرف نادرست سم و كود شیمیایی نامناسب می‌شنویم و می‌خوانیم كه كم و بیش موجب نگرانی برخی مردم شده است كه آیا محصولات كشاورزی كه مصرف می‌كنند در گروه محصولات سلامت قرار دارند یا خیر.
این موضوع در حالی موجب نگرانی مردم شده كه نه تنها مصرف محصولات تهیه شده با كود سمی یا كود اضافی موجب بروز بیماری و اختلال در ارگان‌های درونی می‌شود بلكه تماس با این محصولات نیز می‌تواند خطراتی را برای مصرف‌كننده به همراه داشته باشد، مسئولان بهداشت و درمان كشور هشدار می‌دهند كه امروز مصرف بی‌رویه و غیراصولی سموم دفع آفات و كودهای شیمیایی در بخش كشاورزی باعث رشد ابتلا به سرطان و دیگر بیماری‌ها در این مناطق شده است.
این یک بحران جهانی است
دکتر احمد اصغرزاده، عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب: بر اساس گزارش سازمان كشاورزی و خواربار جهانی بین 60-40 درصد افزایش تولیدات كشاورزی در جهان طی سه دهه گذشته مرهون مصرف كودهای شیمیایی بوده است ولی امروزه مصرف بی رویه، نا‌بجا و نابه هنگام كودهای شیمیایی و فلزات سنگین همراه آنها، مشكلاتی را به‌وجود آورده است و توجه جهانی به این امر جلب شده است.
واقعیت این است که تولید محصولات کشاورزی در کشاورزی معمول، بدون تامین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان و محصولات باغی مقدور نیست ولی منبع تامین آن، مقدار و مواد همراه آنها اهمیت زیادی دارد و از عنصری به عنصر دیگر نیز این موضوع متفاوت است، به عنوان مثال مصرف انواع کودهای نیتروژنه در تولید انواع میوه‌ها باید در حدی باشد که سبب آلودگی آب‌های زیرزمینی و در گیاه به فرم اسید‌های آمینه آزاد تجمع نكند، ولی در خصوص فسفر و پتاسیم که اغلب به صورت کود مصرف می‌شوند تجمع آنها در گیاه و محصولات آنها ایجاد مشكل نمی‌کند اما اغلب کودهای حاوی این عناصر دارای فلزات سنگین هستند که جذب آنها در گیاهان سبب مشكلات بهداشتی در مصرف‌کنندگان می‌شود و این موضوع در خصوص عناصر کم مصرف نیز مانند کود های فسفره و پتاسه است. در صورتی که انواع کودهای شیمیایی استاندارد، آگاهانه و تحت نظارت مصرف شوند، نه تنها مشكل‌ساز نیستند بلکه سبب افزایش کیفیت و کمیت محصول، در کشاورزی معمول نیز می‌شوند.
کود حیوانی هم می‌تواند خطرناک باشد
برخی افراد مدعی‌اند که از کود حیوانی برای تولید محصولات‌شان استفاده می‌کنند و این کود در مقایسه با کود شیمیایی برتری‌هایی دارد. آنها بر این باورند که چون محصول‌شان کود حیوانی دریافت کرده محصول بهتری است.در حالی که اگر کود حیوانی بدون رعایت استانداردهای لازم تولید شود یا از فاضلاب‌های غیراصولی که احتمال آلودگی آنها زیاد است استفاده‌شود، احتمال ابتلا به بیماری‌ها در مصرف‌کننده بالا می‌رود. شخصا فردی را می‌شناسم که به خاطر ابتلا به کیست هیداتیک که از این طریق به آن مبتلا شده بود، حدود 30 سال درگیر بیماری بود و سختی‌های زیادی کشید.
بنابراین علاوه بر کود شیمیایی، کود حیوانی و حتی آلودگی آب و فاضلاب نیز می‌تواند موجب آلودگی میکروبی میوه‌ها، سبزیجات و محصولات کشاورزی شود و وقتی نظم و نظارتی بر تولید محصولات وجود داشته باشد در این حالت متخصصان و باغبانان می‌توانند خیال ما را راحت‌کنند که ما میوه‌هایی سلامت را مصرف‌می‌کنیم.
مصرف كود باید نظام‌مند باشد
دکتر محمدرضا رضا‌پناه، مدیر قطب علمی کشاورزی ارگانیک و عضو انجمن ارگانیک ایران : «باید در سیستم کشاورزی نظمی برقرار شود و نظارتی وجود داشته باشد تا کسی نتواند کود اضافه یا سم بیش‌از اندازه به محصولات بزند. البته این نکته نیز مطرح هست که وقتی گیاهی کود و مواد شیمیایی در اختیار دارد به اندازه مثبت این کود را جذب می‌کند و اینگونه نیست که بیش از نیازش آن را جذب کند. پس کود اضافه جذب گیاه نمی‌شود. بنابراین نمی‌توان اینگونه تصور کرد که یک سیب‌زمینی بزرگ کود شیمیایی زیادی دریافت کرده تا سایزش بزرگ شده است. تشخیص سلامت میوه و میزان کود شیمیایی که دریافت کرده است باید در نظام تولید کشور مورد بررسی قرار گیرد.
امکان داوری در این زمینه کار مردم نیست. سیستم نظارت و آموزشی تولید باید به گونه‌ای در کشور فعالیت کند که نظارت بر تولید محصولات داشته باشد زیرا شرایط و امکانی که ما از هر محصول و میوه یک نمونه برای آزمایش بفرستیم، وجود ندارد. بنابراین باید نظارتی همگانی و حساب‌شده بر تولید محصولات وجود داشته باشد.»
تاثیر مخرب سموم تا نیم قرن باقی می‌ماند
«در جهان سالانه 70 هزار مورد سرطان و حدود 30 هزار مورد مرگ ناشی از سرطان در جهان ثبت می‌شود. در این آمار با افزایش شدید سرطان‌های سیستم گوارشی مخصوصا سرطان معده روبه‌رو هستیم كه عامل آن باقی ماندن سموم و كود شیمیایی در خوراكی‌ها و مواد غذایی است.» غلامرضا قاسم‌پور، مشاور رئیس سازمان ملی استاندارد با اشاره به این مطلب می‌گوید: «تاثیرات مخرب و مضر برخی سموم كشاورزی تا نیم قرن در خاك و محصولات به دست آمده از آن باقی می‌ماند و همین مسئله موجب شده برخی محصولات كه به عنوان سالم به دیگر كشورها صادر شده، برگردانده شود.
مشاور رئیس سازمان ملی استاندارد ادامه داد: «آلودگی سموم كشاورزی از طریق چشم، دهان، پوست و ریه‌ها به بدن منتقل می‌شود و این انتقال هم برای كشاورزان و هم مصرف‌كنندگان بروز می‌كند. بنابراین كسانی كه از كودهای شیمیایی استفاده می‌كنند باید نسبت به این نوع آلودگی هوشیار باشند.»
سرطان‌های ناشی از فلزات سنگین
قاسم‌پور اضافه كرد: «براساس منابع بین‌المللی در این زمینه هر تركیب خارجی سمی كه به صورت طبیعی یا در مقادیر مجاز در محصولات و مواد غذایی وجود نداشته باشد و از طرفی كیفیت فیزیكی و شیمیایی و بیولوژیكی غذا را تحت‌تاثیر قرار دهد، در گروه آلایندههای مواد غذایی قرار می‌گیرد. آلایندههای شیمیایی در 3 نوع طبیعی سموم قارچی و هیستامین‌ها، مصنوعی همانند آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین و کودهای شیمیایی و زیست محیطی در هوا، آب و خاک و هوای آلوده شناسایی شده است. علاوه بر این فلزات سنگین كاردیوم و ارسنیك، جیوه و سرب نیز از جمله آلودگی‌هایی است كه سبب اثرات سوء بر عملكرد كلیه‌ها، ضایعات استخوانی و ابتلا به سرطان می‌شود.»
