یک دنیا داریم، با یک دنیا تقویم. از سرخ پوست های جنوب آفریقا گرفته تا قبیله های تبت، هر فرهنگی «تقویم» خودش را دارد و هر تقویمی «سال نو» خودش. هر چند که حالا دیگر برای یکپارچه کردن زمان (به دلیل روابط بین المللی) شاید کوچکترین اسمی از آنها نمانده باشد اما این تقویم ها هر چقدر هم که عجیب و غریب باشند، مثلا هفته هایشان 10 روزه باشد یا سال هایشان 13 ماهه! اکثرشان از یک اصل پیروی می کنند؛ یا قمری هستند یا خورشیدی.
چون اساس به وجود آمدن اکثر تقویم ها، اهمیت شمارش روزها برای کشاورزان بوده است، مبدا تقویم معمولا یا شروع فصل کاشت بوده یا شروع فصل برداشت، که هر دوی آنها برای کشاورزان با جشن و سرور همراه است. در نتیجه جشن «سال نو» شکل گرفته است. هر چند بعدها تحت تاثیر دین ها، مبدأ تقویم ها عوض شد اما همچنان اکثر تقویم ها شروع سال نو را جشن می گیرند.
بی صاحب ترین سال نو!
کریسمس بزرگترین و همه گیرترین جشن سال نو در جهان است، تا توانسته رسوم و تقویم های مختلف را درنوردیده، ملت ها هم تا توانسته اند رسوم کریسمس را این ور و آن ور کرده اند تا یک تکه از فرهنگ خودشان را در آن بگنجانند. خلاصه این روزها دیگر نه کریسمس، کریمس قدیم است و نه مردمی که برگزارش می کنند، صاحبان آن!
هر چند که اساس به وجود آمدن تقویم میلادی و جشن های کریسمس کاملا مذهبی است اما حالا دیگر مردم توجهی به این موضوع ندارند. یکم ژانویه که می شود؛ مردم اروپا، استرالیا، آمریکا و بخش های زیادی از آسیا و آفریقا یک درخت کریسمس در خانه هایشان می گذارند و شب سال نو را جشن می گیرند! هر کدامشان یک چیز از آن کم کرده اند و یک چیز به آن اضافه. حالا دیگر اهمیت و شکوه کریسمس در عظمت آتش بازی های شب سال نو و وسعت جغرافیایی اش خلاصه می شود. حالا که دیگر «برف» به عنوان یکی از مهمترین المان های کریسمس در یک جا وجود دارد و در جای دیگر نه، حتی حرف زدن درباره فصل وقوع کریسمس هم غیرممکن است. حالا فقط یک جمله را می توان با جرأت گفت: «کریمس بزرگترین و بی صاحب ترین جشن سال نو در جهان است!»
نصیحتم کن، حمامت کنم!
یک دنیا داریم، یک هند دارد که خودش به تنهایی یک دنیا رسم و رسوم و آیین مختلف از فرقه های مذهبی کوچک و بزرگ دارد. هر نقطه ای را که نگاه می کنی، برای خودشان رسومی دارند و سخت به رسومشان پای بندند. پس نوشتن درباره سال نو در این منطقه آسیا (جنوب و جنوب شرق آسیا) خودش یک شماره کامل چلچراغ را پر می کند! اما نقطه مشترک هم در این جشن ها زیاد است. تقویم اکثر مردم در این منطقه خورشیدی است و شروع مراسم سال نو معمولا 13 یا 14 آوریل (بنا به کبیسه بودن یا نبودن سال) است.
در کامبوج این مراسم سه روز است که هر روز آن اسم و آیین مربوط به خود را دارد.
روز اول «Maha Songkran»: در این روز مردم لباس نو می پوشند، شمع روشن می کنند و برای عیادت به زیارتگاه ها می روند.
آنها معتقدند اگر در این روز صبح ها صورت، ظهرها بدن و شب ها پاهای خود را بشویند، موجب موفقیت بیشتر در سال جدید خواهد بود.
روز دوم «Virak Wanabat»: کمک به نیازمندان مهمترین کاری است که کامبوجی ها در این روز انجام می دهند.
روز سوم «Virak Loeurng Sak»: در این روز مردم مجسمه ها و عکس های بودا را با آب معطر می شویند و معتقدند این کار باعث طول عمر، خوشبختی و شادی می شود. همچنین بچه های کوچک یا حمام کردن بزرگترها فرصت استفاده از نصیحت های آنها را پیدا می کنند!
سالِ نو، بهارِ نو، روزِ نو
و اما نوروز خودمان! خدا را شکر زمان و رسوم و اصلا همه چیزش را همه از ما از بَریم. اما نوروز هم مرزهایش آنقدر کوچک نیست که بشود یک دستی آیین هایش را تضمین کرد. نوروز در ایران، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، عراق، ترکیه، سوریه، لبنمان، جمهوری آذربایجان، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و پاکستان جشن گرفته می شود و هر کشور رسوم خاص خود را دارد.
بعد از ایران، افغان ها بیشترین سهم را در زنده نگه داشتن نوروز دارند. آنها جشن های مختص به خود را در جشنواره نوروز برگزار می کنند. جشن «گل سرخ» به مناسبت روییدن گل های سرخ به مدت 40 روز در دشت های مزار شریف برگزار می شود.همچنین در روز اول سال کشاورزان برای فروش محصولاتشان به شهر کابل می آیند و «جشن دهقان» را برگزار می کنند. در افغانستان به جای سفره هفت سین، سفره هفت میوه می اندازند که شامل: کشمش، سنجد، پسته، فندق، قیسی (زردآلوی خشک)، گردو و آلو است.
تاجیک ها به نوروز «خیدیر ایام» یعنی جشن بزرگ می گویند. در این کشور مراسم مخصوصی مانند گل گردانی، حوت، بلبل خوانی، جفت براران و سمنک پزی همچنان رواج دارد، مراسمی که مختصِ مردم تاجیکستان است.
جشن سال نو یا توبه سال نو
تورات «روش هاشانا» را به عنوان جشنی یکروزه از طلوع تا غروب روز 29 الول در تقویم عبری معرفی می کند. به دلیل قمری بودن این تقویم، تعیین زمان دقیق «روش هاشانا» ممکن نیست اما زمان وقوع آن بین پنجم سپتامبر تا پنجم اکتبر سال میلادی است. با قوانین جدیدی که برای این تقویم تعریف شده است، سال نو هرگز در روزهای یکشنبه، چهارشنبه و جمعه اتفاق نمی افتد!
امروزه با توجه به دشواری تعیین ماه جدید یهودیان «روش هاشانا» را در دو روز جشن می گیرند اما افراد مذهبی همچنان فقط روز اول را جشن می گیرند زیرا تورات این جشن را یکروزه معرفی کرده است. روز اول این جشن در 100 نُت مختلف شوفار (نوعی ساز بادی) نواخته می شود تا شنوندگان از خواب غفلت بیدار شده و آماده شروع توبه 10 روزه در مراسم سال نو شوند. در روز یوم هادین (روز دوم) سه کتاب برای افراد مختلف باز می شود که بیانگر سرنوشت آنها در سال نو است؛ کتاب زندگی برای پارسایان، کتاب مرگ برای کسانی که زندگی شیطانی دارند و کتاب سوم برای کسانی است که همراه با شک و تردید زندگی می کنند. البته قضاوت نهایی درباره سرنوشت افراد در روز یوم کیپور اتفاق می افتد که 10 روز بعد از یوم تروآ (روز اول و شروع سال نو یهودی) است. سال نو یهودیان مذهبی ترین جشن سال نو رایج در جهان است.
پرتقال شیرین: همسر ایده آل!
جشن سال نو در چین در بازه 21 ژانویه تا 21 فوریه (به دلیل قمری بودن ماه ها) اتفاق می افتد و در کشورهای مالزی، فیلیپین، هنگ کنگ، تایلند، سنگاپور، اندونزی و ... نیز جشن گرفته می شود و بسیاری از رسوم جشن سال نو در ژاپن و کره هم وام دار جشن های تمدن کهن چین اند.
آداب و رسوم این جشن ها در مناطق مختلف به طور گسترده ای متفاوت است اما عمدتا با روشن کردن آتش (برای دور کردن ارواح شیطانی) در نیمه شب اول سال آغاز می شود. معمولا در روز اول بودایی ها از خوردن گوشت قرمز و استفاده از چاقو و جارو خودداری می کنند.همچنین در روزاول مراسم «رقص شیر» انجام می شود که موجب دور شدن ارواج بد می شود. در ایام سال نو که 15 روز ادامه دارد، چینی ها به دیدار بزرگترها می روند و بزرگترها به آنها «پاکت سرخ» که حاوی مقداری پول نقد است، هدیه می دهند.
به عقیده بعضی از چینی ها روز دوم، روز تولد سگ هاست! و در این روز باید با آنها خوب رفتار کنند! بعضی ها روز سوم را روز نحسی می دانند و سعی می کنند از خانه هایشان بیرون نیایند. قدیمی ها می گفتند که روز هفتم سال جدید روزی است که همه آدم ها یک سال رشد می کنند!
