فدراسیون ورزش روستایی و بازی های بومی و محلی؛ بله، این هم یک فدراسیون است، آن هم از نوع کهنش. از لحاظ ساختار اداری تازه تاسیس است اما یکسری شیر پاک خورده بازی های قدیمی را جمع و جور کرده اند و فدراسیون تشکیل داده اند. الک دولک، هفت سنگ، کلاه پران، کلاس کلاس، یه قل دو قل، الختر و خیلی دیگر از این بازی ها را تحت پوشش قرار داده اند. بسیاری از بازی هایی که زیر نظر فدراسیون قرار گرفته اند. نام های آشنا و خاطرات شیرینی در ذهن ما تداعی می کنند.

یکسری شیر پاک خورده در این فدراسیون دور هم جمع شدند و قانون و مقرراتی برای این ورزش ها تعیین کردند. چه کسی فکرش را می کرد روزی مسابقات گرگم و گله می برم یا کلاس کلاس برگزار شود. در این روزگار که تمام زندگی ها آپارتمانی است و فضای بازی کودکان تبدیل شده به ال سی دی دنیای رایانه ای و کلا سرها در ایکس باکس و پلی استیشن خلاصه شده است، همین فدراسیون هم غنیمت است.

شایان ذکر است زمانی که لیست ورزش های این فدراسیون را مشاهده می کردیم بازی هایی از جمله کمربندبازی و سنگ بازی دیدیم که یک مقدار خشن است ولی به هر حال بازی است و بازی هم اشکنک دارد.

سنگ بازی

معرفی بازی: از بازی های رایج و محلی در منطقه کالپوش استان سمنان، سنگ بازی است که به صورت انفرادی و تیمی در گروه های مختلفی سنی پسران و دختران انجام می شود.

شرح بازی: ابتدا نفرات جهت انتخاب اعضای دو تیم یا به صورت توافقی یا به وسیله قرعه، تیم مهاجم مدافع مشخص می شود و سپس چند سنگ مشخص را به تعداد نفرات یک تیم به شکل ردیف کنار هم روی یک خط مستقیم می چینند. سپس هر یک از بازیکنان به نوبت یک سنگ صاف که به آن لپر می گویند به طرف سنگ های چیده شده پرتاب می نمایند. اگر لپر به سنگ ها بخورد و آنها را از جایشان حرکت دهند، زننده، برنده محسوب می شود.
 

وسایل مورد نیاز: تنها وسیله مورد نیاز این بازی چند قطعه سنگ به تعداد بازیکنان است.

تعداد نفرات: تعداد بازیکنان حداقل دو گروه 5 نفره الی 7 نفر است.

زمین بازی: این در فضای باز و بسته برگزار می شود.
 

گرگم و گله می برم

معرفی بازی: این بازی که یکی از بازی های بومی و محلی کشور است که توسط کودکان در مناطق روستایی و عشایری کشور اجرا می شود.

شرح بازی: در این بازی از بین شرکت کنندگان دو نفر از چابک ترین افراد به عنوان گرگ و چوپان انتخاب شده و بقیه افراد در نقش بره پشت چوپان صف می کشند و لباس یکدیگر را زنجیروار می گیرند. گرگ روبروی چوپان می ایستد و افرادی در نقش خود اشعاری را به صورت ذیل می خوانند:

گرگ: گرگم و گله می برم
 

گوسفندان: چوپون دارم نمی زارم

گرگ: دندون من تیزتره

گوسفندان: دنبه من لذیذتره

گروه در حال حرکت نامنظم: خونه خاله کدوم وره، از این وره از اون وره

کودکان در نقش بره، در حین خواندن اشعار شروع می کنند به راست و چپ حرکت کردن. گرگ هم سعی می کند یکی را بگیرد و از زنجیره جدا کند تا او جزو دسته گرگ شود. کمر گرگ را می گیرد و به جدا کردن گوسفندان از گله کمک می کندو با او شعر می خواند. این روند ادامه پیدا کرده تا تنها یکنفر پشت سر چوپان بماند. او در آغاز بازی بعدی گرگ می شود.

تعداد نفرات: تعداد شرکت کنندگان حداقل هشت و حداکثر 15 نفر است.

زمین بازی: این بازی در فضای باز و بر روی سطح زمین خاکی یا چمن انجام می شود.

کلاه پران

تاریخچه: این بازی بیشتر در مناطق روستایی به صورت تیمی و گروهی به نام کلاه پران در محیط های باز و اغلب در روزهای تعطیل در بین جوانان و نوجوانان رایج است.

ابعاد زمین، جنس و زمان بازی: زمین بازی مربع - مستطیلی است به عرض 40 و طول 60 متر که دایره ای به قطر 3 متر در گوشه آن قرار دارد.

تعداد نفرات هر تیم: اعضای هر تیم مرکب از 7 نفره بوده که نفر اصلی و بقیه ذخیره اند و لوازم و تجهیزات مورد نیاز کلاه از نوع نمدی عشایری و یک قطعه چوب یک متری جهت تیرک است.

لباس و کفش ورزشکاران: ورزشکاران از لباس و کفش ورزشی معمولی می توانند استفاده نمایند.

تعداد داوران و برگزارکنندگان: هر مسابقه یک سرپرست، یک مسئول فنی و یک مسئول کمیته انضباطی دارد که یک نفر داور اصلی، یک نفر کمک داور و یک نفر منشی است.

نحوه بازی: این بازی که اغلب با موزیک همراه است بین دو تیم 5 نفره انجام می گیرد و نحوه بازی به اینصورت است که یک تیم به عنوان مهاجم و یک تیم به عنوان مدافع به وسیله سکو توسط داور مشخص می شود. چهار نفر از اعضای تیم مدافع در داخل دایره تعیین شده و در حالی که کلاه به سر دارند به صورت نشسته و پشت به پشت هم قرار می گیرند و یک نفر از بازیکنان که سالار نامیده می شود وظیفه دفاع از افراد نشسته را به عهده دارد.
 

تیم مهاجم سعی می کند به دایره و افراد مدافع نزدیک شده و کلاه را از سر بازیکنان بردارد و در این حالت سالار سعی می کند مانع این کار شده و با پا به طرف بازیکنان مهاجم حمله نماید و پای آنها را مورد هدف قرار دهد. در صورتی که افراد تیم مهاجم موفق شوند. کلاه را از سر بازیکنان مدافع بردارند، کلاه برداشته شده را با سرعت هر چه تمام تر به طرف دکه ای که تیرک در آن قرار دارد برده و روی آن می گذارد و 5 امتیاز کسب می نماید و بازی مجددا ادامه می یابد و این کار تا اتمام زمان بازی تکرار می شود. در خاتمه تیمی که امتیاز بیشتری کسب کند به عنوان برنده شناخته می شود.

امتیازات: در صورتی که بازیکن مهاجمی که قصد دارد کلاه را از سر بازیکن مدافع بردارد توسط افراد اسیر شود، 5 امتیاز از دست می دهد. تیم مهاجم 5 دقیقه فرصت دارد که کلاه را از سر یکی از بازیکنان تیم مدافع بردارد و در صورت عدم توانایی جهت ربودن کلاه ده امتیاز به تیم مدافع تعلق و جابجایی انجام می گیرد.

اگر کلاه از سر هر یک از بازیکنان تیم نشسته (مدافع) ربوده شود 5 امتیاز به نفع مدافعان می شود. پس گرفتن کلاه از مهاجمان 5 امتیاز نصیب تیم مدافع خواهد کرد. پشت پا زدن و گرفتن پاهای افراد تیم رباینده کلاه توسط مدافعان ممنوع و 2 امتیاز منفی دارد. زدن هر نوع ضربه عمدی توسط هر یک از بازیکنان دوتیم از جمله سد کردن و اعمال غیرورزشی و ... ممنوع و 2 امتیاز منفی دارد.

توضیحات: هر تیم یک نفر به نام سالار یا کاپیتان دارد که با بستن بازوبند روی بازوی دست چپ مشخص می شود. فاصله دکه نشستن و دکه دوم (دکه تیرک) حداقل 5 متر خواهد بود. دکه دوم (دکه تیرک) به وسیله چوب یک متری که با پرچم قرمز مزین شده مشخص می شود.

افراد تیم مهاجم می توانند جهت رساندن کلاه به دکه تیرک، کلاه را با پاسکاری به دکه برسانند.

پنهان کردن کلاه در زیر لباس توسط بازیکنان ممنوع است و امتیاز منفی دارد.

سالار تیم مدافع که وظیفه محافظت از اعضای تیم خود را به عهده دارد، بایستی با پای خود دفاع نماید (یعنی اینکه با پا به پایین تنه افرد مهاجم از نقطه کمربند به پایین تماس پیدا نماید) و یک دستش به بدن بازیکنان خود متصل باشد. در صورتی که به بدن و تنه افراد خود متصل نباشد به شرط اینکه یک پا و یک کف دستش با داخل محدوده خط کشی داخل دایره تماس داشته باشد می تواند با پا از افراد خود دفاع نماید و در صورت برخورد و تماس با پای افراد مهاجم ضربه و تماس از نظر داور صحیح بوده و جابجایی دو تیم صورت می پذیرد و به تیم مدافع 10 امتیاز تعلق می گیرد.

اعضای تیم مدافع جهت ضربه زدن نمی توانند باسن خود را از روی زمین بلند کنند.

گرفتن دهان و بینی (اعضای تنفسی) و هرگونه حرکت غیرورزشی افراد مهاجم توسط مدافعان و بالعکس ممنوع است.
 

بازی محبوب هفت سنگ

معرفی بازی: از جمله بازی های بومی محلی گروهی ایران است که به صورت متنوع در اکثر نقاط روستایی و شهرهای میهن اسلامی به شکل های مختلف رواج دارد و گروه های سنی دختران و پسران و حتی بزرگسالان با این بازی آشنایی کامل داشته و بدان می پردازند و به وسایل چندانی نیاز نداشته و در فضاهای باز و سالن های ورزشی به سهولت قابلیت اجرا دارد.

وسایل مورد نیاز: وسایل مورد نیاز این بازی عبارتنداز: یک عدد توپ مینی هندبال شماره یک یا توپ تنیس خاکی که به توپ سه پوست معروف است و هفت قطعه سنگ مسطح و یک نواخت جهت چیدن روی یکدیگر (توضیح اینکه در ادوار گذشته از توپ های دست ساز و پارچه ای برای انجام این بازی استفاده می شد.)

زمین مورد نیاز: چنانچه مسابقه در هوای آزاد و در زمینی با بستر خاک کوبیده و مسطح همانند زمین تنیس خاکی انجام شود به وسیله گچ خط کشی می گردد که عرض خطوط آن بایستی 5 سانتیمتر باشد. طول و عرض زمین بازی برای رده سنی نوجوانان پسر و دختر 18 در 9 متر است که در نقطه مرکزی زمین دایره ای به قطر 3.60 سانتیمتر ترسیم می گردد.
 

فاصله نقطه پرتاب توپ تا نقطه مرکزی دایره (محل استقرار سنگ ها برای رده سنی نوجوانان پسر و دختر 5 متر بوده که از نقطه مرکزی دایره وسط زمین به موازات خطوط طولی به سمت خطوط عرضی ترسیم می گردد). طول و عرض زمین بازی برای رده سنی جوانان و بزرگسالان پسر و دختر 20×15 متر است که در نقطه مرکزی زمین دایره ای به قطر 5 متر ترسیم می شود. فاصله نقطه پرتاب توپ تا نقطه مرکزی دایره (محل استقرار سنگ ها).

برای رده سنی جوانان و بزرگسالان آقایان و بانوان 7.50 ساننتیمتر است که از نقطه مرکزی دایره وسط زمین با موازات خطوط طولی به سمت خطوط عرضی ترسیم می گردد. در محل نقطه پرتاب توپ نیم دایره ای به شعاع 1.50 سانتیمتر و به پهنای 5 سانتیمتر ترسیم می شود.

توپ بازی: برای رده سنی نوجوانان دختر و پسر زیر 16 سال از توپ تنیس خاکی و برای رده سنی جوانان و بزرگسالان (بانوان - آقایان) از توپ مینی هندبال شماره یک استفاده می شود.

تعداد بازیکن: تعداد بازیکنان هر تیم 5 نفر است که چهار نفر بازیکن اصلی و یک نفر به عنوان بازیکن ذخیره محسوب می شود.