بحث کیفیت حضور نمایندگان سینمای ایران در جشنواره های مختلف در سه دهه اخیر همواره محل مناقشه مسئولان و فیلمسازان بوده؛ ترجیع بند گفته ها هم نگرانی از مخدوش شدن چهره ایران در محافل بین المللی است.

کار به جایی رسید که در تازه ترین مورد مسئولان سینمایی دولت قبل قانونی وضع کردند که هر فیلم قبل از حضور در جشنواره های خارجی ملزم به دریافت پروانه نمایش می شد. البته این مسئله کماکان بدون نتیجه باقی مانده ودر کنار آن چند سالی است حضور بازیگران در پروژه های بین المللی هم تبدیل به چالشی جدید شده. در این باره هم دیدگاه ها کاملا متضاد است: عده ای معتقدند که فرق بازیگران با فوتبالیست ها چیست که لژیونر شدن آنها در تیم های موفق خارجی باعث افتخار ایران است اما تا یک بازیگر در فیلمی بین المللی که با معیارهای جهانی ساخته شده حضور پیدا می کند جو منفی علیه او به وجود می آید؟

از آن طرف مخالفان نگران سوء استفاده از چهره محبوب وطنی و همچنین رعایت نکردن احتمالی شئونات تثبیت شده داخلی هستند. چند روز پیش عکس های پیمان معادی در مراسم افتتاحیه فیلم اردوگاه اشعه ایکس رسانه ای شدو واکنش های مختلفی به همراه داشت. این اتفاق را بهانه قرار دادیم و در گزارشی جمع و جور چگونگی حضور بازیگران مطرح سینمای کشورمان در پروژه های بین المللی را مرور کرده ایم. آنچه مشخص است اینکه بحث درباره کیفیت حضور بازیگران در فیلم های خارجی و جشنواره های بین المللی بحث دامنه داری است و به این زودی تمام نخواهد شد.

ماجرا از موفقیت جهانی فیلم جدایی نادر از سیمین شروع شد. جدایی نامزد بهترین فیلم و فیلمنامه و بازیگری در جشنواره گلدن گلوب و اسکار و برلین شد. پیمان معادی در مراسم اختامیه همراه اصغ رفرهادی حضور داشت و همانجا با بازیگران و کارگردانان بسیاری ملاقات کرد. وقتی هم که گروه بازیگران این فیلم جایزه خرس نقره ای بهترین بازیگر را دریافت کردند، معادی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. زمان زیادی از دریافت این جایزه نگذشت که پیشنهاد بازی در یک سریال بریتانیایی از طرف کارگردانش به کارگردانی استیون زایلیان به او شد. داستان سریال «عدالت جنایتکارانه» در مورد مردی به نام نظیر با بازی بن ویشو است که وقتی از خواب بیدار می شود با جسد غریبه ای در خانه اش روبرو می شود که با ضربات چاقو کشته شده برای همین متهم به قتل می شود.

پیمان معادی و پورنا جاگانتان نقش والدین نظیر را بازی می کنند. قبل از اینکه فیلمبرداری عدالت کیفری شروع شود، معادی در گفتگو با خبرگزاری ها بازیش در این سریال را انکار می کرد. عکس العمل ایرانی ها وقتی خبر بازی معادی در این سریال منتشر شد قابل پیش بینی بود. عده ای او را تحسین کردندت و موفقیتش را تبریک گفتند، عده ای هم در مقابلش ایستادند و از او انتقاد کردند اما کدام بازیگر ایرانی هست که چنین فرصتی برایش به وجود بیاید و آن را پس بزند. آن هم اگر قرار باشد در چند سکانس روبروی بازیگری چون رابرت دنیرو بازی کند. بعد از آن بود که بار دیگر نام پیمان معادی جزو پرسوناژهای فیلمی چند ملیتی به نام آخرین شوالیه ها (The Last Knights) در کنار بازیگران سرشناسی چون «مورگان فریمن» و «کلایو اوون» آمد.

آخرین شوالیه ها به کارگردانی «کازائوکی کریا» یک فیلم ماجراجویی فانتزی و محصول مشترک هالیوود و سینمای کره است. در این فیلم گروهی از شوالیه ها برای گرفتن انتقام استاد خود، علیه امپراتور قیام می کنند. جالب اینجاست که پیمان معادی نقش امپراتور را بازی می کند در حالی که چهره شرقی او هیچ شباهتی به چشم بادامی ها ندارد. البته قطعا در فیلم توجیهی برای این تفاوت چهره وجود دارد.

معادی که نقش کوتاهی در آخرین شوالیه دارد در کنار بازیگرانی چون مورگان فریمن و همینطور آنگ سون کی و پارک سی یئون بازیگر جان کره ای و سرگئی تریفانویچ و اکسل هنی بازیگران صرب و نروژی حضور دارد. آخرین فعالیت بین المللی معادی «کمپ اشعه ایکس» است. فیلمی که حواشی زیادی برای این بازیگر موفق ایرانی به همراه داشت. معادی در این فیلم نقش مسلمانی به نام علی را دارد که در مقابل کریستین استوارت بازی می کند. مسلمان بودن علی باعث شده بود بسیاری تصور کنند معادی نقش یک ایرانی را در کمپ اشعه ایکس بازی می کند اما معادی در گفتگویی که چند روز پیش با ایسنا داشت گفت: «من هرگز نقش یک ایرانی را در خارج از کشورم بازی نخواهم کرد و تا به امروز هم بارها این پیشنهاد را رد کرده ام مگر اینکه نقش مثبت باشد، در واقعیت خوشبختانه حتی یک ایرانی ها هم در گوانتانامو وجود ندارد.»

استوارت در این فیلم نقش ایمی کول؛ گارد ارتش آمریکا را بازی می کند که محل کارش زندان آمریکایی ها واقع در خلیج گوانتانامو در کشور کوبا است. زندانی های این زندان تروریست ها هستند. علی هم یکی از این زندانی ها است که هشت سال از زندگی اش را در زندان گذرانده. ایمی کول در همین زندان با علی آشنا می شود و به واسطه پشتیبانی علی از او در مقابل تروریست ها رابطه عجیبی بین آنها شکل می گیرد. کمپ اشعه ایکس جدی ترین تجربه کاری پیمان معادی در خارج از مرزهای ایران است. او یکی از نقش های اصلی این فیلم را دارد و به گفته خودش برای آمادگی بازی در نقشش را پیدا کند. هر روز چند ساعتی را در یکی از سلول های انفرادی زندان دور افتاده ای در منطقه ویتی کالیفرنیا گذرانده.

آنطور که در خبرها آمده هیچ تصویری خلاف عرفی در این فیلم وجود ندارد اما آنچه که پیمان معادی را درگیر حواشی کرده عکس هایی است که از پشت صحنه میهمانی بازیگران و عوامل فیلم اردوگاه اشعه ایکس منتشر شد. عکس های تبلیغاتی مجلات و عکس ها مراسم پس از نمایش فیلم است که در آن بازیگرانش کمی خودمانی تر از عکس های پشت صحنه بازیگران در فیلم های ایرانی هستند.

در یکی از این عکس ها پیمان معادی با موی کریستین استوارت برای خود سیبیل درست کرده و همین باعث شده جو بدی برای معادی در ایران به وجود بیاید. بسیاری از خبرگزاری ها و سایت های سینمایی از انتشار این عکس ها خودداری کردند و بعضی وبلاگ های شخصی و سایت ها هم از تیتر «رفتار مبتذل معادی در کنار بازیگر زن هالیوودی» در کنار عکس ها استفاده کردند. به هر حال او مذاکراتی با پخش کننده فیلم داشته و در تلاش است تا بتواند کمپ اشعه ایکس در ایران هم اکران شود. او می گوید: «اگر این فیلم شرایط اکران در ایران را نداشت من هرگز در آن بازی نمی کردم، چون مردم ایران برای من از همه جا مهمتر هستند.»

میترا حجار

سریال اسمیت، فیلم استلینای آبی

میترا حجار بعد از سال ها فعالیت در سینمای ایران سال 84 برای ادامه تحصیل به فرانسه و از آنجا به آمریکا رفت. بعد از چند سال رفت و آمد در محافل سینمایی این کشور در یک قسمت از سریال تلویزیونی آمریکایی به نام «اسمیت» بازی کرد اما حضو راو در این سریال چندان مورد توجه رسانه های داخلی و خارجی قرار نگرفت. تا اینکه سال 2009 در دومین فیلم گابریل اسکات به نام «استلینای آبی» بازی کرد. البته او تنها بازیگر ایرانی این فیلم نبود، دو بازیگر ایرانی - آمریکایی به نام های نوید نگهبان و احمد عنانی هم در کنار حجار بازی کردند.

نقشی که حجار در استلینای آبی داشت چندان حساسیت برانگیز نبود اما آنچه که باعث شد برای بازی اش در این فیلم جو منفی علیه او در ایران به وجود آید همزمانی اکران فیلم با رفتن گلشیفته فراهانی از ایران بود. با اینکه میترا حجار قبل از اینکه فراهانی ایران را ترک کند در این فیلم بازی کرده بود اما وقتی این خبر منتشر شد که فراهانی از ایران رفته بود. برای همین بسیاری از خبرگزاری ها از عنوان «بعد از گلشیفته، حجار هم به هالیوود رفت.» را برای خبر خود استفاده کردند.

او مدتی بعد از انتشار این خبر در گفتگو با مجله فیلم درباره حضورش در هالیوود گفت: «من سه سال در فرانسه زندگی می کردم اما دائما به ایران رفت و آمد داشتم و ارتباطم با سینما قطع نبود. همان سال ها در فیلم های قاسم جعفری، رفیع پیتز، رحمان رضایی و ... بازی کردم اما در مدت سه سال و نیمی که در آمریکا بودم هیچ ارتباطی با سینمای ایران نداشتم. اصلا هم تصمیمی نداشتم بروم هالیوود بازی کنم. جالب است آنجا اتفاقی امیر نادری را دیدم. اولین بار که همدیگر را دیدیم به من گفت امیدوارم نیامده باشی آمریکا که شهره آغداشلو بشوی! و من کلی خندیدم وگفتم واقعا برای بازیگری نیامده ام.»

همایون ارشادی

بادباک باز، آگورا، سی دقیقه پس از نیمه شب

همایون ارشادی بازیگری را از سن 49 سالگی شروع کرد اما چنان موفقیتی به دست آوردکه یک شبه ره صد ساله رفت و هرگز حسرت روزهای گذشته و دیر وارد سینما شدنش را نخورد. سال 1375 برای اولین بار جلوی دوربین «عباس کیارستمی» رفت و نقش اول فیلم طعم گیلاس را بازی کرد. شانس به ارشادی رو کرد و طعم گیلاس جایزه نخل طلای جشنواره کن را در همانس سال برد. همین باعث شد ارشادی دیده شود. فیلمساز آمریکایی؛ «مارک فورستر» بازی همایون ارشادی در طعم گیلاس را دید و از او برای بازی در فیلم «بادبادک باز» دعوت کرد. ارشادی هم برای انجام تست بازیگری به کابل رفت و در حالی که امیدوار نبود برای بازی در این فیلم انتخاب شود به ایران برگشت اما چند روز بعد به او اطلاع دادند که فورستر او را برای نقش پدر امیر انتخاب کرده است. به این صورت ارشادی نه تنها نقش بابا را در بادبادک باز بازی کرد بلکه راوی این فیلم هم شد.

دو سال بعد «آلخاندرو آمنبار» برای بازی در فیلم «آگورا» از ارشادی دعوت به بازی کرد. همه تصور می کردند بازی ارشادی در بادبادک باز باعث شده امنبار از او دعوت به همکاری کند اما بازی او آنقدر در طعم گیلاس درخشان بود که باعث شد باز هم یک فیلمساز بین المللی دیگر با تماشای این فیلم او را برای یکی از نقش های فیلمش انتخاب کند.

ارشادی در آگورا نقش «آسپاسیوس» را بازی کرده. «آگورا» زندگی زن ستاره شناسی با بازی «ریچل ویتس» را روایت می کند که پدرش در اوایل فیلم می میرد. برای همین اسپاسیوس که از سال ها پیش کنار خانواده آنها بوده جای پدرش را می گیرد. سومین تجربه بین المللی همایون ارشادی «سی دقیقه پس از نیمه شب» به کارگردانی کاترین بیگلو است. ارشادی در این فیلم تنها در یک سکانس دو دقیقه ای بازی دارد. او در مقابل «جسیکا جاستین» بازیگر نقش اصلی فیلم بازی می کند. جالب اینجاست که جسیکا چاستین در این سکانس شالی بر سرش انداخته و موهایش را پوشانده است!

همایون ارشادی که چندین تجربه در سطح بین المللی داشته نظم و برنامه ریزی درست زمان فیلمبرداری را بارزترین تفاوت میان گروه های فیلمبرداری داخل ایران با گروه های حرفه ای هالیوود می داند. به گفته او روز اول شروع فیلمبرداری آگورا برنامه ای چهار ماهه از تاریخ آغاز تا پایان تصویربرداری به بازیگران دادند و بعد از چهار ماه فیلمبرداری دقیقا در همان روزی که از قبل مشخص شده بود تمام شد.

بهرام رادان

مستند رویای شهرت

بهرام رادان مهر ماه سال گذشته برای ادامه تحصیل در رشته سینما به کانادا رفت. هر چند دوری او از ایران باعث شد نتواند در سینما حضور داشته باشد اما او در آنجا هم از فعالیت در فیلم و سینما دست نکشید. قطعا برای او هم مانند دیگر بازیگران ایران که با رفتن به خارج از کشور با پیشنهاداتی روبرو شدند، احتمال بازی در فیلم و سریال خاترجی وجود داشته اما رادان ترجیح داده برای دومین بار تجربه فیلمسازی اش را تکرار کند.

بهرام رادان بعد از آنکه برای شرکت در جشنواره فیلم سامسونگ فیلم چهار دقیقه ای «اشتباهی» را ساخت، در کانادا تصمیم گرفت بار دیگر فیلمسازی را تجربه کند. او با همکاری مدرسه فیلم تورنتو مستندی به نام «رویای شهرت» را کارگردانی کرد. گفته شده که در این مستند افراد مشهوری از کشورهای مختلف حضور دارند و درباره معضلات شهرت و آرزوهایی که در گذشته داشته اند می گویند. از آنجا که ممکن است مستند رویای شهرت در بخش مستند جشنواره فیلم فجر امسال شرکت داشته باشد اخبار بیشتری از آن منتشر نشده تا تماشای آن سورپریازی برای اهالی فرهنگ باشد.

گلشیفته فراهانی

مجموعه دروغ ها - جای اژدها - خورش آلو با مرغ - درست مثل یک زن - سنگ صبور

مورد گلشیفته فراهانی عجیب ترین و دیرهضم ترین اتفاقی بود که در دهه اخیر سینمای ایران افتاده. ما جرا آنقدر عمومی شده که کمتر کسی است که از تغییر ناگهانی مسیر این بازیگر بی خبر باشد. فراهانی داشت در سینمای ایران به پختگی می رسید که پیشنهادی وسوسه برانگیز از سوی ریدلی اسکات برای بازی در فیلم مجموعه دروغ ها به او شد. فراهانی پذیرفت و در سکوت خبری در این فیلم بازی کرد. واکنش ها بعد از دیدن اسم او در کنار لئوناردو دی کاپریو و راسل کرو به شدت متفاوت بود. با اینحال محور مشترک گفته ها کیفیت حضورش در فیلم و مضمون آن بود و تقریبا همگی اعتقاد داشتند درباره تصمیم فراهانی بعد از تماشای فیلم می توان حکم قطعی داد. همین بحث و نظرها می رفت که درباره الی ... را برای همیشه به محاق توقیف ببرد اما فیلم هم در جشنواره و هم به صورت عمومی اکران شد.

پوشش فراهانی در مجموعه دروغ ها و مضمون فیلم انتقادهایی به همراه داشت اما آنچه آب پاکی روی دست همه ریخت نوع پوشش او در مراسم افتتاحیه فیلم بود. در برهه ای حتی از سوی مسوولان سینمایی اعلام شد که او منعی برای حضور در ایران ندارد اما خود فراهانی تمایلی برای بازگشت نداشت و ترجیح داد مسیر بازیگری اش را جور دیگر طی کند. او تاکنون در چندین فیلم حضور داشته که البته هیچ کدام هم وزن و حتی نزدیک به فیلم هایی نبوده اند که در ایران بازی کرده است. او که می توانست ستاره اصلی سینمای ایران در دهه نود باشد حالا در حاشیه هالیوود به زندگی خود ادامه می دهد.