آزادی بیان، مفهومی است که در نوشتن کتاب نیز میتواند به چالش کشیده شود و اثری به بهانه های مختلف، با ممنوعیت انتشار مواجه شود؛ آنهم در کشورهایی که مدعی آزادی بیان و مخالف ممیزی هستند.به مناسبت هفته کتابهای ممنوعه، مفاهیم آزادی بیان و آزادی کلمه در نوشتن کتاب از سوی خوانندگان گرامی داشته شده است. در این راستا 10 اثر سینمایی اقتباسشده از رمانهای معروف ممنوعه را معرفی میکنیم:
مزرعه حیوانات (1954)
انتشار این رمان سال 1945 و درزمانی اتفاق افتاد که استالین در اوج قدرت و فرمانروایی خود بر اتحاد جماهیر شوروی بود. جورج اورول نویسنده رمان که مخالف رهبری استالین بود، بهسختی توانست ناشری برای کتاب خود که محتوای آن انتقاد طنزآمیز و روشنگرانه از استبداد استالین بود، پیدا کند.سرانجام انتشارات «سکر اند واربورگ» مزرعه حیوانات را منتشر کرد، اما این کتاب از زمان انتشار، در اتحاد جماهیر شوروی، امارات متحده عربی، کوبا و کره شمالی ممنوع شد.سال 1954 نسخه انیمیشن اقتباسشده از این کتاب توسط جوی باچلور ساخته شد. گرچه این انیمیشن تفاوتهایی با داستان اصلی دارد، ولی اثری جالب و سرگرمکننده در دنیای فیلمهای اقتباسی است.
رمز داوینچی (2006)
«رمز داوینچی» نوشته دن براون که پرفروشترین رمان 2003 شناخته شد، حول یک تئوری خاص در مورد تاریخ مسیحیت میگردد. این رمان که حالتی تهاجمی و توهینآمیز نسبت به کلیسای کاتولیک دارد، در لبنان ممنوع اعلام شد و میان منتقدان، مورخان و متکلمان اختلافاتی پدید آورد.ران هاوارد فیلم اقتباسی این رمان را با بازی تام هنکس سال 2006 ساخت. گرچه منتقدان نظرات متفاوتی درباره آن داشتند، اما این فیلم بسیار موردتوجه قرار گرفت و در فستیوال کن همان سال پذیرفته شد.
بربادرفته (1939)
زمان زیادی طول نکشید که رمان نوشته مارگارت میچل که برنده جایزه پولیتزر 1937 و جایزه کتاب ملی آمریکا شد، به هالیوود راه یافت. این کتاب به دلیل توصیف بیپرده و واقعی خود از بردهداری و مسائل نژادی سالها به چالش کشیده شد.داستان عاشقانه و حماسی بربادرفته، توسط دیوید او. سلزنیک و ویکتور فلمینگ سال 1939 تبدیل به فیلمی شد که چهار جایزه اسکار و بسیاری جوایز دیگر را از آن خود کرد.
ایزی ای/Easy A (با الهام از داغ ننگ) (2010)
«برت وی. رویال» فیلمنامهنویس به همراه ویل گلاک کارگردان، فیلم اقتباسی از رمان «داغ ننگ / The Scarlet Letter» نوشته ناتانیل هاوثورن را در سال 2010 ساختند.تم این رمان که در سال 1850 به چاپ رسید، پیرامون روابط اخلاقی نامشروع است و به همین دلیل در زمان انتشار، چالشهای بسیاری را پدید آورد.
کشتن مرغ مقلد (1962)
این رمان نوشته هارپر لی است که سال 1960 منتشر شد و داستان آن در اوایل دهه 1930 در آلاباما روی میدهد. تم اصلی رمان معصومیت و قربانی شدن در برابر بیعدالتی و تعصبنژادی است و باوجود تلاشهای جهانی بسیار برای ممنوعیت این رمان که برنده جایزه پولیتزر 1946 است، تاکنون بیش از 30 میلیون نسخه از آن فروختهشده است. فیلم اقتباسی این رمان نیز که در سال 1962 توسط رابرت مولیگان ساخته شد، جوایز بسیاری را از آن خودکرده است.
دیوانه از قفس پرید (1975)
داستان دیوانه از قفس پرید یا پرواز بر فراز آشیانه فاخته نوشته کن کیسی (1962) در یک بیمارستان روانی میگذرد و بهنقد مکتب روانشناسی رفتارگرایی میپردازد. این رمان بارها در آمریکا بهعنوان کتابی چرند و مزخرف به چالش کشیده شده و ممنوع شده است.سال 1975 میلوش فورمن فیلم اقتباسی آن را با بازی جک نیکلسون ساخت که برنده 5 جایزه اسکار شد.
جایی که وحشیها هستند (2009)
اسپایک جونز در سال 2009 فیلم اقتباسی از رمان «جایی که وحشیها هستند» نوشته موریس سنداک را ساخت که چندان از سوی منتقدان مورد استقبال قرار نگرفت.این رمان باوجود طرفدارانی که دارد، به دلیل موضوع تاریک خود سالها از سوی منتقدان به چالش کشیده شد.
موشها و آدمها (1939)
فیلم اقتباسی از رمان جان اشتاینبک که جایزه نوبل ادبیات 1937را دریافت کرد، در سال 1939 توسط لوئیس مایلستون ساخته و کاندید جایزه اسکار شد. آخرین اقتباس از این رمان نیز بهصورت تئاتر اوایل سال جاری روی صحنه رفت. این رمان به دلیل برداشت دقیق و صریح خود از بردهداری در ایالاتمتحده با مخالفتهایی روبرو شد.
انتخاب سوفی (1982)
این رمان نوشته ویلیام استیرون سال 1979 است که بارها به دلیل محتوای صریح جنسی به چالش کشیده شده. آلن جی. پاکولا فیلم اقتباسی این رمان را در سال 1982 ساخت که مریل استریپ برای بازی در آن برنده اسکار شد.
ارباب حلقه ها (2001)
رمان تخیلی و سهگانه جی.آر.آر تالکین (1954) که یکی از پرفروشترین رمانهای تاریخ است، بارها به دلیل بیدینی مورد مخالفت قرارگرفته است. تاکنون دو اثر سینمایی بر مبنای این داستان تولیدشده که از میان آنها، فیلمهای سهگانهای به کارگردانی پیتر جکسون شاخصتر هستند. این فیلمها در سالهای 2001، 2002 و 2003 به نمایش درآمدند.