پشت دوربین سینما، لا‌به‌لای صفحات كتاب یا در میان نت‌های موسیقی، آنها را آن‌طور كه دوست داریم تصور می‌كنیم؛ مهربان، آرام، خندان و متفكر! آثار‌شان را می‌بینیم؛ می‌شنویم و می‌خوانیم و در ذهن‌مان هر طور كه دوست داریم آنها را می‌سازیم، اما كافی است ذره‌بینی برداریم و اخبار زندگی‌شان را با دقت بیشتری بخوانیم تا این تصویر ذهنی دگرگون شود.

كافی است كمی بیشتر از ریز و درشت زندگی‌شان باخبر شویم تا بدانیم كه در میان چهره‌های سرشناس هم كم نیستند كسانی كه با بیماری‌های مختلف روانی دست و پنجه نرم می‌كنند و انگار باید بپذیریم كه ستاره‌ها هم مثل خودمان در برابر بیماری‌های جسمی و روانی آسیب‌پذیرند.

جان نش

اگر از طرفداران جدی صنعت سینما نباشید هم احتمال دارد كه در تلویزیون بارها فیلم «ذهن زیبا» را دیده باشید. این فیلم داستان زندگی فیزیك‌دانی را روایت می‌كند كه با وجود آفریدن افتخارات بسیار علمی، با بیماری «اسكیزوفرنیا» دست و پنجه نرم می‌كرده است.

این برنده جایزه كه یكی از مبتلایان پارانویا و اسكیزوفرنیا بوده است، در حضور جمع بزرگی از اندیشمندان با شهامت موضوع بیماری‌اش را مطرح كرده است و یكی از اولین گام‌ها را برای انگ‌زدایی از بیماری‌های روانی برداشته است.
 

اسكیزوفرن‌ها:

1. نمی‌توانند افكارشان را مرتب كنند.

2. حركات تكراری و غیرارادی ابراز می‌كنند.

3. افراد و چیزهایی را می‌بینند كه وجود ندارند.

4. توهم توطئه یا هذیان‌های دیگر را تجربه می‌كنند.

5. بیماری خود را انكار می‌كنند.

حدود یك درصد جمعیت جهان به بیماری اسكیزوفرنیا دچار هستند و اغلب مبتلایان در سنین 15 تا 30 سالگی نشانه‌های این بیماری را بروز می‌دهند. آمار‌هایی كه دو سال پیش اعلام شده‌اند، شیوع اختلالات اعصاب و روان در كشورمان را 23.6 درصد عنوان كرده‌اند که حدود 4 درصد این بیماران، روان‌پریش مبتلا به افسردگی و اضطراب هستند.
 

جانی دپ

چه كسی باور می‌كند كه بازیگر ماجراجوی دزدان دریایی كارائیب، در زندگی شخصی‌اش یك اجتماع گریز باشد؟ اما حتی اگر باور كردن این موضوع دشوار باشد، متخصصان تشخیص داده‌اند كه جانی دپ به اختلال روانی اضطراب اجتماعی مبتلاست درحالی‌كه هواداران او تصور می‌كنند بازیگری كه میلیون‌ها نفر در جهان فیلم‌هایش را تماشا می‌كنند، نمی‌تواند ترسی از دیده شدن و حضور در مقابل دیگران داشته باشد، اما جانی دپ می‌گوید حتی حضور در شو‌های تلویزیونی و هراس قرار گرفتن در میان جمع انبوهی از بیننده‌ها هم او را دچار اضطراب می‌كند.

اجتماع گریز‌ها:

1. اگر با افراد جدید روبه‌رو شوند مضطرب می‌شوند.

2. اگر در مركز توجه قرار بگیرند نشانه‌هایی مثل تعریف و لرزش را بروز می‌دهند.

3. دیده شدن حین انجام یك كار، ادامه دادن آن را برای‌شان سخت می‌كند.

4. از اینكه در جمع صحبت كنند وحشت دارند.

5. وقتی از آنها انتقاد شود علائم اضطرابی بروز می‌دهند.

6. از اینكه در مهمانی شلوغ یا جمع‌های دیگر اجتماعی حاضر شوند ابا دارند.

آمارها نشان می‌دهد درایالات‌متحده حدود 15 میلیون نفر به اختلال اضطـراب اجتماعی مبتــلا هستند و 36 درصد آنان تا گذشت 10 سال یا بیشتر از ابتلا به این اختلال، سراغ درمان نمی‌روند. حداقل 450 میلیون نفر در جهان با اختلالات روانی دست به گریبان هستند و این اختلال  زنان را بیشتر از مردان مبتلا می‌كند.
 

مل گیبسون

مل گیبسون سال‌ها قبل از اینكه برای دریافت جایزه اسكار آماده شود، درحال جنگیدن با بیماری روانی «دو قطبی» بوده است. او در یكی از مصاحبه‌هایش گفته بود روزهایی كه حالم خوب است، انگار در اوجم و روزهایی كه بدحالم، انگار در قعر یك چاه زندگی می‌كنم. او كه به ابتلا به اختلال افسردگی- شیدایی اعتراف كرده است نگذاشته اختلال روانی‌اش به سدی در برابر رشد او تبدیل شود.

دوقطبی‌ها:

1. دوره‌هایی از افسردگی، غم، افزایش انرژی فعالیت و بی قراری را تجربه می‌كنند.

2. گاهی پرخواب و افسرده و گاهی بی‌خواب و به شدت فعالند.

3. گاهی احساس پوچی می‌كنند و گاهی اعتماد به نفس كاذب دارند.

4. گاهی به هر فعالیتی بی‌میلند و گاهی میل زیادی به رفتارهای پرخطر دارند.

5. گاهی غرق در احساس گناهند و گاهی پرخاشگر و تحریك‌پذیرند.

خطر پیشرفت اختلال خلقی قبل از 20 سالگی در فرزندان پدران 50 ساله و مسن‌تر 5/2 برابر بیشتر از فرزندان پدرانی است كه بین 20 تا 24 سالگی صاحب فرزند می‌شوند.
 

جیم كری

تصور می‌كنید اطرافیان ستاره شوخ‌طبعی مثل جیم کری  به‌دلیل حرف‌ها و شیرین‌كاری‌هایش مدام خنده بر لب دارند؟ بررسی‌های روانشناسان نشان می‌دهد كه در اشتباهید. جیم كری به ظاهر خندان، سال‌هاست كه به بیماری افسردگی مبتلاست.

او تنها دوره‌هایی از غم را تجربه نمی‌كند بلكه افسردگی به عنوان یك بیماری جدی و نیازمند درمان مدت‌هاست كه بر زندگی او سایه انداخته است. گرچه او در آغاز تصور می‌كرد كه به تنهایی از پس مهار بیماری‌اش برمی‌آید، اما این روزها دریافته كه چاره‌ای جز پناه بردن به داروهای پزشكی ندارد.

افسرده‌ها:

1. از فعالیت‌های‌شان لذتی نمی‌برند.

2. مدام با احساس گناه دست به گریبانند.

3. فكر خودكشی گاه و بی‌گاه به ذهن‌شان می‌آید.

4. با مشكلات خواب روبه‌رو می‌شوند و اشتهای‌شان تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.

5. غم و خستگی همیشه با آنها همراه است.

احتمال عود افسردگی تنها در 33 درصد پسران درمان شده وجود دارد. متخصصان معتقدند از هر 10نفری که اقدام به خودکشی می‌کنند، 8 نفر قبل از خودکشی درباره آن صحبت کرده‌اند و آمار 80 درصدی نشان می‌دهد که باید این حرف‌ها را جدی گرفت.

شهرت روان را بیمار می‌كند؟

سبب‌شناسی بیماری‌های روانی معمولا چند عاملی است و در ایجاد یك بیماری مانند بیماری‌های جسمی، معمولا مجموعه‌ای از عوامل دست به دست هم می‌دهند كه نقش هر كدام از این عوامل ممكن است متفاوت باشد. به عبارت دیگر در بروز بیماری‌های روانی نه‌تنها عوامل محیطی و تجربه‌های دوران زندگی، بلكه عوامل ارثی هم نقشی اساسی بازی می‌كنند.

براساس موضوع مطرح شده، نمی‌توان گفت كه چهره شدن، دلیل بروز اختلالات روانی است، چراكه اگر فرد زمینه ارثی نداشته باشد، شهرت به تنهایی به بیمار شدن او منجر نمی‌شود به‌ویژه در اختلالاتی مانند دوقطبی و اسكیزوفرنیا، مسائل ژنتیكی اهمیت بیشتری پیدا می‌كنند.

گرچه شهرت به تنهایی دلیل بیمار شدن این افراد نیست، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد كه مبتلایان به برخی اختلالات روانی، استعدادهای خاصی دارند كه آنها را به سمت یك حرفه سوق می‌دهد. برای مثال كسانی كه دچار اختلال دوقطبی هستند، توانایی بیشتری برای ورود به دنیای هنر و ادبیات دارند. مثلا بالزاك، نویسنده نامدار فرانسوی كه به اختلال دوقطبی دچار بوده، همزمان از بیماری وسواس هم رنج می‌برده است. او بیشتر شاهكارهایش را در دوره‌های «سرخوشی» بیماری‌اش خلق كرده است.

یكی از ویژگی‌های مبتلایان به اختلال دوقطبی در دوره سرخوشی، پرحرف شدن و حاشیه‌پردازی است. به همین دلیل است كه وقتی بالزاك در نوشته‌هایش كوچه‌های پاریس را شرح می‌دهد، مخاطب خود را در حال قدم زدن در آن فضا تجسم می‌كند درحالی‌كه گفتن چنین جزئیاتی خدمت خاصی به شرح داستان اصلی نكرده اما بالزاك به اقتضای حالات روانی خاصش آن جزئیات را شرح داده است.

چهره شدن باعث ابتلا به بیماری روانی نمی‌شود اما اگر شهرت موجب غفلت از بیماری شود، احتمال شدت گرفتن مشكلات فرد وجود خواهد داشت. برای مثال بسیاری از چهره‌ها سبك زندگی نامتعارفی را انتخاب می‌كنند؛ در ساعات نامتعارف كار می‌كنند و در طول روز می‌خوابند یا اینكه (از قرن نوزدهم به بعد معمولا) به سوء‌مصرف مواد و رفتارهای پرخطر دیگر روی می‌آورند كه احتمال بیمار شدن‌شان را بیشتر می‌كند.

گذشته از این، گرچه اغلب بیماران حاضر به پذیرش بیماری خود نیستند، اما در كشورهای دیگر بصیرت اطرافیان نسبت به این موضوع، آنها را به سمت درمان هدایت می‌كند، درحالی‌كه در كشور ما انگ بودن بیماری‌های روانی و شناخت ناكافی افراد از این موضوع، درمان را به تعویق می‌اندازد و باعث عود بیماری می‌شود.