ستاره‌سازی در سینما با تعریف رسیدن به بازیگر محبوبی که تضمین‌کننده گیشه فروش یک فیلم باشد، در سال‌های بعد از انقلاب با دست‌اندازهایی روبرو شد.

برنامه‌ها و نگاه مدیریتی سینما در دهه 60 علاقه‌ای به ستاره‌سازی نداشت. در آن سال‌ها رسیدن به ستاره‌های نوظهور هدف نبود و از سوی دیگر ستاره‌های قبل از انقلاب هم نمی‌توانستند امکان فعالیت بیابند، تمامی این‌ها دست در دست هم می‌داد تا سینما بدون ستاره‌های پر رنگ و لعاب به کار خود ادامه دهد.

در آن سال‌ها وقتی محمدعلی فردین ستاره پرطرفدار سینمای قبل از انقلاب در دیدار با مسئولان سینما از آنان درخواست ادامه فعالیت می‌کند براساس گفته سیدمحمد بهشتی مدیرعامل وقت بنیاد سینمایی فارابی با پاسخ منفی روبرو می‌شود. بهشتی این موضوع را در گفت‌وگویی چنین روایت کرد: «برای ما اصل مهم این بود که بازیگر نماد سینمای قبل از انقلاب نباشد. سمبلی از آن سینمای مبتذل نباشد. پیش از انقلاب، در آن سینمای فیلمفارسی آدم‌های شریفی کار می‌کردند؛ مثال بارزش مرحوم فردین بود. فردین شخصیت بسیار شریف، بسیار مردم‌دار و محبوب بود. محبوبیتی نه‌ تنها در مردم بلکه در بدنه سینما داشت. اما فردین، شده بود معرف سینمای مبتذل قبل از انقلاب. جلسه‌ای با فردین داشتم. به او گفتم شما دو شخصیت دارید: یکی فردین در سینما، یکی هم شخصیت بیرونی‌تان. معتقدم شریف‌تر از تو در سینما خیلی کم بودند. پاکدامن و موجه. چه کنم که تا نامت می‌آید یاد «گنج قارون» و... می‌افتیم.»

در پی این نگاه بود که عملا ستاره‌های سینمای قبل از انقلاب کنار گذاشته شدند. از میان چهره‌های محبوب سینما در دهه 60 بتوان به جمشید هاشم‌پور اشاره کرد که با ظاهر خاص خود در فیلم‌های حادثه‌ای مطرح بود. خسرو شکیبایی نیز در نیمه دوم دهه 60 با «هامون» شمایل تازه‌ای از یک جوان روشنفکر در سینما نشان داد، اما نکته در مورد او این بود که در سال‌های آخر فعالیش در سینما بیش از آن سال‌های نخست، ارزش و اهمیت کار هنری‌اش درک شد.

بعد از دهه 60 در دهه 70 و با اکران عمومی «عروس» به کارگردانی بهروز افخمی و با بازی نیکی کریمی و ابوالفضل پورعرب ستاره به معنای واقعی خود در سینمای بعد از انقلاب ظهور کرد. در آن سال‌ها فیلم‌هایی که کریمی بازی می‌کرد با استقبال گسترده مخاطبان روبرو می‌شد و او به ستاره آن سال‌ها تبدیل شد، روندی که البته در مورد این بازیگر فقط محدود به آن سال‌ها نشد و همچنان او جزو ستاره‌های این روزهای سینماست.

نیمه دهه 70 ترافیک ستاره‌سازی در سینما بالا گرفت، از لیلا حاتمی و هدیه تهرانی و محمدرضا فروتن تا در سال‌های پایانی این دهه بهرام رادان،‌ مهناز افشار و محمدرضا گلزار وارد سینما شدند و به محبوبیت دست یافتند.

در دهه 80 چهره‌های دیگری نیز به سینما آمدند بازیگران جوانی چون ترانه علیدوستی، باران کوثری، نگار جواهریان پا به میدان گذاشتند که البته مسیر کاری و کلیه شرایط موجود بیش از فضای ستاره‌سازی سینما، آنان را به سمت ارتقای کیفیت کار، تجربه‌گرایی، زدن حرف تازه در سینما و به طور کلی نگاه کیفی سوق داد. به نوعی می‌توان گفت در دهه 80 بیش از تک ستاره بازیگر مجموعه کارگردان و بازیگر بود که تبدیل به ستاره می‌شد، این را می‌توان از فیلم‌های پرفروش این دهه به خصوص در نیمه دوم دریافت. مثلا در فیلم «درباره الی» به کارگردانی اصغر فرهادی مجموعه کارگردانی و بازیگران بودند که این فیلم را در میان پرفروش‌های سال 88 جای دادند. در نمونه متفاوت از آن، مثلا فیلم «اخراجی‌ها» هم با اتکا به تک ستاره‌هایش نفروخت بلکه مجموعه ارائه شده مخاطب را به سینما کشاند.

در دهه 80 هر از گاهی چهره‌هایی را می‌توان یافت که مقطعی در چارچوب یک ستاره ظاهر شدند، از شهاب حسینی و حامد بهداد و امین حیایی تا مهتاب کرامتی. الناز شاکردوست هم در مسیری پیش می‌رفت که با وجود فیلم‌های پرفروشی در کارنامه‌اش تبدیل به یکی از ستاره‌های سینما شود، اما مسیر او چندان رو به بالا ادامه نیافت.

در عین حال افرادی چون پرویز پرستویی و یا رضا کیانیان بازیگران محبوب سینما هستند. در مورد پرستویی به طور خاص بعد از «مارمولک» ساخته کمال تبریزی توجه ویژه‌ای به فیلم‌هایش از سوی مخاطب صورت گرفت.

اما در دهه 80 جنس سینمای تجاری نیز در قالبی متفاوت‌تر از قبل ظهور و بروز پیدا کرد، فیلم‌هایی سوار بر شوخی و طنز از جمله «شاخه گلی برای عروس» و «شارلاتان» تا «کلاهی برای باران» و «ده رقمی». نکته قابل توجه در مورد این فیلم‌ها حضور بازیگرانی بود که از تلویزیون وارد سینما شده بودند، از رضا عطاران و جواد رضویان و رضا شفیعی‌جم تا بازیگران زن مانند بهنوش بختیاری. البته گروهی از این بازیگران با جدی شدن ساخت فیلم‌هایی که در سوپرمارکت عرضه می‌شدند، حضورشان در سینما کمرنگ شد.

در نتیجه همین شرایط بود که عطاران کم‌کم به ستار‌ه‌ای در سینمای ایران بدل شد؛ ستاره‌ای که مدت‌هاست هر سال فیلمی در میان پرفروش‌ها دارد و به یکی از پرکارترین بازیگران این روزهای سینما تبدیل شده است.

پرفروش‌ترین فیلم سینمای ایران «شهرموش‌ها2» ساخته مرضیه برومند هیچ یک از ستاره‌های قدیم و جدید را نداشت،‌ این فیلم متکی به عروسک‌های محبوبش به فروش بالایی دست یافت. «کلاه قرمزی» هم هر بار که تبدیل به فیلم شده و به خوبی فروخته است. تازه‌ترین فیلم شخصیت کلاه قرمزی با عنوان «کلاه قرمزی و بچه‌ننه» هم جزو پرفروش‌هاست.

برخی از ستارگان سینما همچنان در اوج هستند و آثارشان اغلب خوب می‌فروشد، بعضی دیگر از روزهای اوج خود فاصله گرفته‌اند، زمانی که بازی‌شان در یک فیلم تضمین‌کننده فروش آن بود. 

نگاهی به فروش فیلم‌هایی که در شش سال اخیر براساس اعلام بنیاد سینمایی فارابی پرفروش شده‌اند، می‌تواند اطلاعاتی کلی از بازیگران پرطرفدار سینما در این سال‌ها در اختیار قرار دهد.