24 ماه مه باب دیلن 74 ساله شد. او بیش از 55 سال است که به فعالیت در موسیقی مشغول است و یکی از اسطوره های زنده موسیقی راک محسوب می شود. با احتساب آخرین آلبومش که چند ماه پیش منتشر شده 26 آلبوم استودیویی، 11 آلبوم زنده و تعداد زیادی مجموعه های مختلف از او منتشر شده است.

باب دیلن در طول فعالیت حرفه ای خود همیشه شخصیتی غیرقابل پیش بینی بوده که کارهایی بحث برانگیز از او سر زده است. اولین و یکی از بحث برانگیزترین کارهای او تغییر سبک از موسیقی فولک آمریکایی به موسیقی راک بود که سر و صدای زیادی به پا کرد که به واسطه آن طرفداران بسیاری را از دست داد و از و از طرف دیگر طرفداران جدیدی پیدا کرد.

بازگشت فولک آمریکایی

در نیمه های دهه 40 میلادی در آمریکا با تلاش موزیسین هایی همچون وودی گاتری و پت سیگر جریانی به نام بازگشت فولک آمریکایی به راه افتاد. موزیسین های جوان زیادی برای جمع آوری ترانه فولک آمریکایی به سفر در آمریکای پهناور پرداختند و با اجرای ترانه هایی که خیلی از آنها برای شهروندان شهرنشین تازگی داشت، این ترانه های عمدتا روستایی را دوباره مطرح کردند.

خیلی از این ترانه ها روایت هایی از زندگی مردمان روستایی و کارگر محروم و ستمدیده بود که شهرنشینان با آنها قرابت چندانی نداشتند و به لطف این موزیسین ها صدای آنها که همواره مجموعه ای از غم، شکایت و اعتراض بود از رادیو به گوش مردم می رسید.

از نغمه های بردگان آفریقایی تبار میسیسیپی که در مزرعه های پنبه و نیشکر یا برای کشیدن ریل راه آهن کار می کردند گرفته تا ترانه های فولک مهاجرین ایرلندی و اسکاتلندی که از این ایالت به آن ایالت دنبال کار بودند.

پر از اعتراض و شکایت

از طرفی برخورد باب دیلین و همچنین دیگر خوانندگان فولک جوان همچون جون بائز با ترانه های فولک برخوردی سیاسی بود. آنها با بازخوانی این ترانه ها که اکثرا حاوی شکایت ها و اعتراض اقشار ستمدیده بود در جمع دانشجوها و فعالان سیاسی و اجتماعی جنبه ای سیاسی و اعتراضی به موسیقی فولک دادند. دهه 60 دهه اعتراضات سیاسی در آمریکا بود و ترانه های فولک به صدای اعتراض نسل جوان تبدیل شد.

آنها با جنبش حقوق مدنی در آمریکا و سایر جنبش های دانشجویی همراه شدند. باب دیلن، جون بائز، به همراه پت سیگر و دیگر خوانندگان فولک در ماه مارس 1963 به راهپیمایی بزرگ جنبش حقوق مدنی در واشنگتن به رهبری دکتر مارتین لوتر کینگ پیوستند و همگی ترانه «ما پیروز خواهیم شد» را سر دادند.

با سازی بر گردن

باب دیلن جوان در سال 1959، وقتی که در دانشگاه مینه سوتا شروع به تحصیل کرد به موسیقی فولک علاقمند شد. از همان موقع با گیتار آکوستیک در کافه های اطراف دانشگاه به اجرای ترانه های فولک آمریکایی پرداخت. در همین دوره بود که نام دیلن را به جای نام واقعی اش، زیمرمن، انتخاب کرد.او یک سال بعد دانشگاه را ترک کرد و به نیویورک رفت و وودی گاتری، اسطوره خود در موسیقی فولک را که از بیماری رنج می برد ملاقات کرد. او که به شدت تحت تاثیر موسیقی وودی گاتری بود و او را صدای روح آمریکا می پنداشت، تصمیم گرفت راه او را ادامه دهد و خود را وقف موسیقی فولک آمریکا کند.

او با گیتار آکوستیک و هارمونیکایی (سازدهنی) که با پایه ای به گردنش وصل بود به تنهایی به اجرای ترانه های فولکی پرداخت که توسط نسل قبلی گردآوری شده بود و بدین ترتیب، خصوصا برای نسل جوان، نامش بر سر زبان ها افتاد.

عصیانگر

باب دیلن در سال 1962 اولین آلبوم خود به نام باب دیلان را منتشر کرد و تا سال 1965 چهار آلبوم دیگر نیز منتشر کرد که همه آنها آکوستیک و با حال و هوای رایج موسیقی فولک بود. او با موهای ژولیده اش، چهره خشکش و صدای تودماغی طی این چند سال چنان در میان جوانان گل کرد که به او لقب «سخنگوی نسل جوان» دادند و نامش به عنوان مهمترین خواننده فولک نسل جدید تثبیت شده بود اما او در ششمین آلبومش که در نیمه دوم سال 1965 منتشر شد چرخشی مهم در سبک موسیقی اش ارائه داد.

او در این آلبوم از گیتار الکتریک و ارکستر راک ان رول که سبک جدید آن دوران بود استفاده کرد. شاید برای امروز که صدای موسیقی راک دهه 60 صدایی کلاسیک محسوب می شود، این تغییر سبک چنان برجسته به نظر نیاید اما این کار او در آن زمان حرکتی انقلابی در سبک کاری اش محسوب می شد.

باب دیلن که در آن زمان شخصیتی عصیانگر و یک دنده داشت، با این کار طرفداران وسیعی از موسیقی فولک را که او را ستاره موسیقی فولک می پنداشتند ناامید کرد تا جایی که این کار او را در حد خیانت به موسیقی فولک قلمداد کردند.

در همان سال در یک فستیوال موسیقی فولک که در آن با گروه راک خود حاضر شده بود توسط بخشی از تماشاچیان هو شد و او را مسخره کردند. همچنین از طرف چندین نفر از سایر موزیسین های مطرح موسیقی فولک مورد انتقاد قرار گرفت.

بزرگراه شماره 61

اما در همین فستیوال بخش دیگری از تماشاچیان به شدت او را تشویق کردند و تحت تاثیر اجرای او قرار گرفتند. این تغییر سبک که باعث از دست دادن بخش زیادی از طرفدارانش شد به خودکشی حرفه ای او بدل نشد بلکه به تولد دوباره حرفه گی اش انجامید.

باب دیلن عصیانگر با این تصمیم خود قدم به فصل حرفه ای جدیدی گذاشت و آلبوم «بازدید دوباره از بزرگراه شماره 61» به موفقیت بزرگی برای او تبدیل شد. مخاطب جوان پرعطش موسیقی راک که سبکی بسیار جدید و در حال شکل گیری بود از این آلبوم استقبال زیادی کرد.

ترانه اول این آلبوم به نام «همچون سنگی غلتان» بسیار خوش درخشید. این آلبوم در میان منتقدان و مخاطبان دو دستگی بزرگی به وجود آورد. گروهی به نکوهش و انتقاد از آن پرداختند و گروهی دیگر به شدت از آن استقبال کرده و به ستایش از آن پرداختند و برای مدتی نشریات و محافل مختلف محل بحث و مناظره درباره این آلبوم بودند.

سلام به راک

ارزش این آلبوم به مرور زمان ثابت شد. بعد از انتشار آن، خوانندگان بسیاری تحت تاثیر این آلبوم به ساخت ترانه های جدید پرداختند. بسیاری از ترانه های این آلبوم توسط خواننده های زیادی بازخوانی شده است. تنها توسط خود باب دیلن ترانه «همچون سنگ غلتان» بیش از 2000 بار و ترانه «بازدید دوباره از بزرگراه شماره 61» بیش از 1700 بار در کنسرت ها اجرا شده است.

امروز این آلبوم از مهمترین آلبوم های تاریخ موسیقی راک محسوب می شود. این آلبوم توسط مجله موسیقی رولینگ استون در سال 2003 در لیست 500 آلبوم برتر تمام زمان ها رتبه چهارم و ترانه «همچون سنگ غلتان» در سال 2004 در همین مجله در لیست 500 ترانه برتر تمام زمان ها جایگاه اول را به خود اختصاص داد.

پس از گذشت 50 سال ما امروز به سادگی درباره این اتفاق حرف می زنیم اما این چرخش سبک باب دیلن تاثیر بسیار زیادی بر موسیقیدانان نسل های بعد و حتی هم نسلان خودش گذاشت. این کار بیش از آنکه خداحافظی دیلن با موسیقی فولک باشد سلام او به راک بود؛ موسیقی راکی که یاد گرفت چگونه وام دار موسیقی غنی فولکلور باشد و این اتفاق تنها به آمریکا محدود نشد و امروز خوانندگان بسیاری با ماهیت فولکلور از لحن و ادبیات موسیقی روز استفاده می کنند.