با دوری از آفتاب، سالم سازی تغذیه، مدیریت استرس و کاهش آرایش می توان پیری پوست را به تاخیر انداخت پوست هم مانند هر عضوی از بدن ممکن است به بیماری های مختلفی مبتلا شود. آنچه اهمیت دارد، این است که خود ما تا چه حد در پیشگیری از این بیماری ها دخالت داریم. در «پوست و مو»ی این هفته قصد داریم در گفت وگویی با دکتر امیری، متخصص پوست به نقش خودمراقبتی در پیشگیری از ابتلا به بیماریهای پوستی بپردازیم.
خودمراقبتی تا چه حد بر سلامت پوست و مو تاثیر می گذارد؟
خودمراقبتی یکی از حلقه های گمشده در بحث سلامت افراد است. در حوزه پوست و مو خودمراقبتی و پرهیز از رفتارهای خطرناک و اقدام هایی که می تواند به پوست و مو صدمه بزند، از ابتلا به بسیاری از بیماری های پوستی پیشگیری خواهدکرد.
مهم ترین عوامل این حلقه مفقوده کدام است؟
ببینید، عوامل تاثیرگذار بر سلامت پوست و مو چند عامل بیشتر نیستند اما سطح وسیعی از مشکلات را در پی دارند. مهم ترین عامل ایجادکننده مشکلات پوستی نور آفتاب است. نور آفتاب برای پوست واقعا مضر است و در طولانی مدت باعث ایجاد چین و چروک، لک، کک و مک و سرطان پوست خواهد شد. حتی میزان چین و چروک ها در افراد میانسال و مسن به نحوه مراقبت آنها از پوستشان در مقابل آفتاب در دوران جوانی بستگی دارد. هر چه فردی بیشتر از پوستش محافظت کرده باشد، کمتر دچار چین و چروک یا سایر عوارض پوستی خواهد شد بنابراین باید به گونهای رفتار کنیم تا هم از مزایای نور آفتاب بهره ببریم و هم دچار مشکلات پوستی نشویم. مثلا بد نیست بدانید که 80 درصد نور آفتاب در حدفاصل ساعت 11 تا 1 بعدازظهر به پوست می تابد بنابراین باید سعی کنید حتی المقدور در این ساعت ها در معرض تابش نور آفتاب قرار نگیرید. از سویی، هیچ ضدآفتابی بهتر از پوشش نیست بنابراین تا حد امکان در فصل هایی که تابش نور خورشید شدید است، لباس های مناسب که بیشتر سطح پوست را می پوشانند، استفاده کنید.
تغذیه سالم و متعادل هم جایی در این خودمراقبتی دارد؟
البته! تغذیه مناسب و سالم در سلامت پوست، مو و ناخن نقش مهمی دارد زیرا پوست سد دفاعی اولیه در مقابل عوامل خارجی است. در واقع پوست یک سیستم ایمنی بسیار پیچیده است که اجازه نمی دهد هر عاملی به راحتی وارد بدن شود بنابراین باید با تغذیه مناسب بتوانیم امکاناتی در اختیار این سیستم قرار بدهیم که بتواند کارش را به بهترین نحو انجام دهد. بهترین خوراکی ها برای داشتن پوست سالم، مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان ها هستند. آنتی اکسیدان ها به وفور در سبزی ها و میوه ها یافت می شوند. از طرفی پوست، مو و ناخن دائم تجزیه میشوند بنابراین تغذیه باید همیشه متعادل، متنوع و سالم باشد. رژیم های ناگهانی و خودسرانه برای کاهش وزن قطعا روی پوست، مو و ناخن اثر نامطلوبی خواهد گذاشت.
و نقش استرس؟
استرس در ابتلا به بسیاری از بیماری های پوست و مو مثل پسوریازیس، ریزش موی سکه ای، آکنه، لیکنپلان، بیماری نورودرماتیت، اگزماها، ریزش مو و ... نقش مهمی ایفا می کند بنابراین باید شیوه زندگی مان به گونه ای باشد که حداقل استرس را تجربه کنیم.
نظرتان در مورد لوازم آرایشی که در کشور ما بیرویه مصرف میشود، چیست؟
لوازم آرایشی از شایع ترین عوامل حساسیت پوست هستند که وقتی با غلظت بالا روی پوست قرار می گیرند، منافذ آن را می بندند، جلوی تنفس پوست را می گیرند و باعث تشدید آکنه می شوند. از طرفی، حساسیت به این مواد لک ها را تشدید می کند بنابراین ضمن اینکه باید فقط از مواد آرایشی استاندارد استفاده می کنید، بهتر است مصرف استانداردها را هم محدود کنید.
قدم مهم بعدی در خودمراقبتی چیست؟
حفظ بهداشت پوست، اصل مهم خودمراقبتی از آن است. در حالت طبیعی پوست باید رطوبت نسبی داشته باشد تا لطافتش را حفظ کند. از طرفی پوست حاوی غدد چربی سازی است که نیاز خود به چربی را تامین می کند اما اگر چربی بیش از اندازه لازم ترشح شود، زمینه ایجاد آکنه را فراهم خواهد کرد. باید برای پیشگیری از چربی زیاد پوست، آن را شست اما شستن زیاد پوست باعث خشکی و در نتیجه خارش، تیرگی، ضخامت و ... می شود به همین دلیل توصیه می کنم از شستن زیاد پوست یا استفاده از شوینده های قوی بپرهیزید تا رطوبت پوستتان حفظ شود.
گذاشتن انواع ماسک ها از جمله ژل آلوئه ورا روی پوست برای پیشگیری از بروز چین و چروک و لک مفید است؟
پوست یک سد دفاعی است که اجازه نمی دهد مواد خارجی روی آن به راحتی وارد بدن شوند. به همین دلیل ترکیب های دارویی معمولا به صورتی فرموله میشوند که امکان نفوذ در لایه های سطحی را داشته باشند. ماسک ها به خصوص ژل آلوئه ورا که مصرف آن رایج شده و خاصیت ضدالتهابی دارد، آنقدر قدرت ندارد که به لایه های زیرین پوست نفوذ و تغییر قابل توجهی در آن ایجاد کند.
پس برای پیشگیری از چروک های دور چشم و خط لبخند، استفاده از کرم های مختلفی را که در بازار وجود دارد، موثر نمی دانید؟
ما کرم ضدچروکی که اثر قابل توجهی داشته باشد، نداریم. ترکیب هایی که اثر ضدچروک دارند، ترکیب های ترتینوئین هستند که مردم آنها را به عنوان لایه بردار می شناسند. اگر طولانی مدت از این ترکیب ها استفاده شود، آثار مثبتی ایجاد خواهدشد اما چون مصرف آنها باعث قرمزی و پوسته ریزی می شود، افراد درمان طولانی مدت را معمولا رها می کنند. یکی از علل ایجاد چروک دور چشم هم تنگ کردن چشم هنگام مواجهه با آفتاب است بنابراین اگر فردی از دوران نوجوانی از عینک آفتابی استفاده کند، قطعا تا حدی از چروک دور چشمش پیشگیری خواهدشد. کرم های دور چشم به دلیل رطوبتی که در پوست ایجاد می کنند، کمک کننده اند و تزریق بوتاکس یا انجام لیزر هم می تواند موثر باشد.
2 نکته ظریف خود مراقبتی
1. اصل اول، درمان زودهنگام است.
درمان زودهنگام بسیاری از بیماری های پوستی از پیشرفت آنها جلوگیری می کند؛ مثلا آکنه خفیف را می توان با یک محلول یا شوینده ساده درمان کرد ولی وقتی جوشها کیستی و چرکی می شوند، حتما جا می گذارند و درمانشان سخت تر خواهد شد. اگزمای خفیف را می توان با یک کرم بسیار ملایم کنترل کرد و جلوی خشکی وسیع که باعث ضخیم و بدشکل شدن پوست می شود، گرفت بنابراین خودسرانه و به توصیه های دیگران اقدام به خوددرمانی نکنید و برای درمان مشکلات پوستی به پزشک مراجعه کنید.
2. خوددرمانی نکنید.
مصرف برخی داروها نباید با نور آفتاب تداخل داشته باشد زیرا باعث ایجاد لک می شوند. برخی داروها هم می توانند باعث ایجاد آکنه یا ریزش مو شوند یا واکنش هایی در بدن ایجاد می کنند که باعث ایجاد طیف وسیعی از بیماریهای پوستی خواهد شد بنابراین باید بدانید که خودمراقبتی با خوددرمانی فرق دارد بنابراین ضمن اینکه مراقب سلامت خود هستید به هیچ وجه دارویی را خودسرانه مصرف نکنید.
