لیلیوم یا سوسن در فارسی سوسن چلچراغ نامیده میشود. لیلیوم یكی از گیاهان وحشی و بومی است كه فقط در دو نقطه از دنیا یافت میشود، یكی در منطقه جیرنده در شمال ایران و دیگری در كشور اكراین. این گیاه رنگ سفید، گلهای متنوع آویزان و منظره یك چلچراغ را دارد.از طرف سازمان محیط زیست این گیاه به حالت قرنطینه و محصول درآمده است و كارهای تحقیقاتی بر روی آن در حال انجام است.
گلهای سوسن دیگری در ایران وجود دارد كه بر روی آن‌ها عملیات به‌نژادی صورت گرفته است و به فرم‌های امروزی لیلیومها در آمدهاند.
كشت و كار لیلیوم
لیلیوم یا سوسن معمولی دارای یك پیاز فلسی است یا به عبارت دیگر لیلیوم پیاز درشتی است كه فلسهای جدا از هم دارد. بوسیله همین فلسهای جدا از هم تكثیر میشود. روش تكثیر بدین صورت است كه بعد از كشت پیازهای درشت گیاه در یك خاك كاملاً استریل و ضدعفونی شده و مناسب از لحاظ دارا بودن مواد غذایی، ابتدا برگهای كوچك و اولیه ظاهر و سپس علائم ساقه گل دهنده دیده میشوند.
برداشت پیازهای لیلیوم موقعی است كه رشد رویشی تمام شده و گیاه گل داده باشد، زیرا به عنوان یك كاتفلاور از گل بریده آن استفاده میكنیم. به عبارت دیگر بهترین زمان برداشت پیازهای لیلیوم اوایل پاییز یعنی زمانی كه هوا هنوز خیلی سرد نیست، می‌باشد.
در ارقام حساس به سرما زمان برداشت پیازها خیلی اهمیت دارد اما بطور كلی باید گفت كه پیاز گیاه باید در فصل پاییز برداشت شود زیرا در این فصل است كه پیازها به اندازه كافی مواد غذایی را در خود ذخیره كرده‌اند.پیاز لیلیوم نسبتاً درشت است اما اندازههای مختلفی از آن در كشت و كار استفاده میشوند. پیازها با اندازههای 15تا 18سانتیمتری قابل كشت هستند.
اما برای اینكه محصول مناسب و گل‌دهی بهتری داشته باشد، پیازهایی به قطر حدود 20 تا 25 سانتیمتر برای كشت توصیه میشوند. در كشت و كار لیلیوم چند مشكل اساسی وجود دارد كه به برخی از آن‌ها اشاره میكنیم.
مشكلات كشت و كار لیلیوم
- سبز شدن پیازچه‌ها پیش از موعد؛ پیازهای لیلیوم در ارقام زودرس پیازچه‌هایی تولید می‌كنند كه هنوز سر از خاك در نیاورده جوانه می‌زنند. در این حالت ساقه سبز شده را نباید شكست بلكه پیازچه را جدا كنید و در خاكی كه حالت ركود دارد، نگهداری كنید تا در فصل مناسب كشت و كار شود.
- بیماری لكه قهوهای برگهای لیلیوم؛ هر دلیلی كه باعث توقف رشد ریشههای لیلیوم بشود معمولاً لكههای قهوهای را در برگ بوجود می‌آورد. یكی از عوامل توقف رشد ریشه، افزودن مواد غذایی بیش از حد نیاز، آبیاری نامنظم و بی موقع و خاك نامناسب با بافت سنگین است. لذا برای جلوگیری از بیماری لكه قهوهای باید به این عوامل بیشتر دقت شود.
- كمی تعداد گلها و كوچكی اندازه گلها؛ ممكن است بدلیل انتخاب پیازهای كوچك و نادرست گلهای ریز و كوچك تولید شوند. بنابراین پیازهای درشت كه مواد غذایی به اندازه كافی در خود ذخیره كرده باشند بشرط اینكه از درجه حرارت مناسبی در انبار برخوردار باشند بخوبی گل میدهند.
زودرسی گلهای لیلیوم؛ آخرین نكته در مورد لیلیوم موضوع پیش‌رس كردن گلهای آن است كه بسته به تقاضای بازار این كار را انجام میدهند. نكتهای كه در پیش رس كردن گلهای لیلیوم اهمیت دارد اختلاف درجه حرارت شب و روز است.بهترین دما در روز برای لیلیوم حرارت 20 درجه و در شب 15درجه سانتی‌گراد است. اگر پیازها را به مدت 6 هفته در درجه حرارت پایین در انبار نگهداری كنند می‌توان به عنوان پیش‌رس كردن، آن‌ها را به گلخانه انتقال داد.
